r e k l a m a
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Uprawa tymianku: koszty założenia plantacji, uprawa i nawożenie
26.01.2022
Czy warto zająć się uprawą tymianku? Z pewnością warto przyjrzeć się technologii produkcji. Uzbrojeni w wiedzę i doświadczenie, przy "dobrych wiatrach" możemy prowadzić plantację nawet kilka lat.
Co warto wiedzieć o tymianku pospolitym?
Tymianek pospolity (Thymus vulgaris L.) to bylina pochodząca z Basenu Morza Śródziemnego. Tymianek jest uprawiany również w Polsce jako roślina przyprawowa, aromatyczna i lecznicza. Jest niską, silnie rozgałęzioną krzewinką, o wysokości 20–50 cm. Charakterystyczny, silny olejkowy zapach całej rośliny czynni ją łatwo rozpoznawalną. W Europie na dużą skalę tymianek jest uprawiany w Niemczech, Polsce oraz na Węgrzech. Tradycyjne regiony uprawy tymianku to również Egipt, Tunezja oraz Turcja.
Surowcem zielarskim są liście tymianku, zbierane w początkowej fazie kwitnienia. To one są źródłem olejku eterycznego, zawierającego tymol, karwakrol oraz garbniki, gorycze i saponiny. Zgodnie z wymaganiami farmaceutycznymi, surowiec zielarski powinien zawierać min. 1,2 ml/kg olejku eterycznego, a w jego składzie przynajmniej 40% fenoli, wyrażonych jako suma tymolu i karwakrolu.
Gdzie wykorzystywany jest tymianek?
Tymianek używany jest do produkcji wielu leków roślinnych, leków weterynaryjnych oraz kosmetyków. Preparaty zawierające olejek tymiankowy znajdują zastosowanie podczas leczenia infekcji górnych dróg oddechowych, w nieżycie nosa, zapaleniu oskrzeli, ale również jako środki do stosowania zewnętrznego w przypadku bólu stawów.
Tymianek jest też powszechnie stosowany w kuchni jako przyprawa do różnego rodzaju mięs, ryb, warzyw, ale i deserów. Dodany do potraw ułatwia ich trawienie i przyspiesza przemianę materii. Ponadto łagodzi schorzenia jelit, żołądka i wątroby.
Uprawa tymianku, lepiej roczna czy kilkuletnia?
Plantacje tymianku są zakładane poprzez wysiew nasion w ilości 4–6 kg/ha wprost do gruntu wczesną wiosną. Masa tysiąca nasion wynosi 0,2–0,35 grama. Tymianek wymaga precyzyjnego, płytkiego siewu – na głębokość 0,3–0,5 cm. Zdolność kiełkowania nasion przeznaczonych do siewu nie powinna być niższa niż 70%. Kiełkują w temperaturze powyżej 20°C już po upływie 8–10 dni od siewu.
Jako roślina o wysokiej tolerancji na suszę tymianek udaje się na różnych rodzajach gleb, poczynając od piaszczystych, piaszczysto-gliniastych, po gliniaste, o ile w danym roku nie kumulują one nadmiaru wody. Optymalna dla wzrostu tymianku wartość pH to 7–8. Tymianek nie jest szczególnie wymagający, jeśli chodzi o rodzaj przedplonu. Udaje się bardzo dobrze zarówno po uprawach zbóż, roślin bobowatych, jak i okopowych. Ze względu na wymagania dotyczące pozostałości pestycydów w surowcu, tymianek nie powinien być uprawiany po roślinach, których intensywna ochrona chemiczna stwarza ryzyko pozostałości substancji aktywnych w glebie i tym samym ich pobierania przez rośliny następcze.
W polskich warunkach tymianek jest uprawiany w systemie wieloletnim – zwłaszcza w województwie kujawsko-pomorskim oraz jednorocznym – na Lubelszczyźnie. Czynnikiem warunkującym długość uprawy jest mrozoodporność. O ile właściwie zadbane, wolne od chwastów plantacje w pierwszym z regionów mogą być prowadzone przez 3–4 lata, o tyle w Polsce wschodniej większość plantacji źle przezimowuje i tym samym jest likwidowana pierwszego roku po jesiennych zbiorach surowca.
Jak nawozić tymianek?
Ze względu na czas uprawy na tym samym stanowisku zalecane jest nawożenie organiczne, jednakże nie bezpośrednio w roku uprawy, a w kulturze poprzedzającej. Właściwie utrzymane plantacje mogą być prowadzone na tym samym stanowisku nawet do 6 lat, bez uszczerbku na plonie i jego jakości.
Na podstawie szczegółowych badań określono, że tymianek pobiera z gleby (przy średnim plonie 150 dt świeżej masy z 1 ha) około 4,4 N/10 dt, 1,2 kg P2O5/10 dt, 7,7 kg K2O/10 dt i 0,8 kg MgO/10 dt. Jako orientacyjne dawki nawożenia przy takim zapotrzebowaniu przyjmuje się średnio/ha: około 60–80 kg N, 30–50 kg P2O5 oraz 100–130 kg K2O.
W drugim roku uprawy nawożenie powinno następować wczesną wiosną. Zbyt późne nawożenie powoduje opóźnienie rozwoju roślin i mniejszą mrozoodporność. Zalecane jest podzielenie planowanej dawki azotu na dwie – pierwszą przed siewem, drugą po zbiorze pierwszego pokosu – dla wsparcia rozwoju nowych przyrostów.
Tymianek jako roślina stosunkowo niska, o długim okresie rozwoju, wymaga starannego prowadzenia – regularnych zabiegów pielenia mechanicznego. Stosowanie środków ochrony roślin w uprawie tymianku ogranicza się w praktyce do minimum i dotyczy zabiegów, prowadzonych przed założeniem plantacji i wysiewem nasion.
Na co zwrócić uwagę podczas zbioru i suszenia tymianku
Wybór właściwej fazy zbioru zależy od przeznaczenia surowca. Do zastosowania spożywczego wymagane są liście bez udziału kwiatów. W tym przypadku zbiór następuje przed lub w początkowej fazie kwitnienia. Z kolei w celu pozyskania olejków eterycznych, tymianek jest zbierany w fazie pełnego kwitnienia. Z plantacji wieloletnich surowiec jest pozyskiwany dwa razy w sezonie (I pokos na przełomie lipca/sierpnia, II pokos pod koniec września).
Zawartość olejku eterycznego jest uzależniona od warunków klimatycznych oraz pory roku. Surowiec zbierany w drugim pokosie cechuje się wyższą zawartością olejków niż surowiec ze zbiorów letnich, w skrajnych przypadkach nawet o 100%. W celu pozyskania wyższej zawartości olejku, wskazane jest opóźnianie zbiorów, jednakże zbyt długie pozostawienie plantacji i zbiór późną jesienią może znacznie osłabiać rośliny i zmniejszyć ich szanse na przezimowanie. W uprawach jednorocznych jedyny zbiór następuje na przełomie września i października. Najczęściej za pomocą przyczep samozbierających zbierane jest całe ziele, które następnie w tej formie jest suszone w suszarniach termicznych. Ze względu na lotność olejków, zalecane jest suszenie ziela w temperaturze nie wyższej niż 40°C przez około 24 godz. Wraz ze wzrostem temperatury suszenia drastycznie spada zawartość olejków. Właściwie wysuszone ziele zawiera około 10% wody. W tym stanie jest przeznaczane do dalszej obróbki, polegającej na oddzieleniu liści od łodyg. W ostatnim etapie ziele trafia na odsiewacze sitowe, na których pozbywamy się pozostałych kawałków łodyg oraz resztek ziemi. Finalny produkt to liść tymianku. Z powierzchni 1 ha pozyskuje się 1,5–2,5 t wysuszonych liści.
Czy wiesz, że:
Tymianek jest również wartościową rośliną miododajną, znajdującą zastosowanie w produkcji miodów. Bodajże najbardziej znany z nich to grecki miód Hymettus, zwłaszcza ten pochodzący z Krety.
Autor: dr Rafał Chmielecki
fot. Chmielecki
fot. Chmielecki
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a