Powstają z kwiatów żeńskich, w których pojedyncze łuski kwiatowe po zapłodnieniu zalążków drewnieją. Łuski nasienne chronią zagnieżdżone nasiona do czasu dojrzenia, czyli do jesieni w roku kwitnienia, choć nie dzieje się tak u wszystkich gatunków. Szyszki „pracują” – podczas działania wilgoci ich łuski się zamykają, a gdy jest sucho – rozchylają.

Szyszka szyszce nierówna

Szyszki niektórych iglaków mogą być kilkumilimetrowe, np. u cyprysików, lub bardzo duże, osiągające do 50 cm długości, jak u sosen tropikalnych.

Najczęściej otwierają się po dojrzeniu, uwalniając ukryte między łuskami nasiona i opadają. Tak jest u świerków, daglezji, choin czy większości sosen. U innych gatunków – sosny smołowej czy sosny Banksa, szyszki pozostają na drzewie przez kilka lat.

Szyszki jodeł rozsypują się już na drzewie. Ciekawie prezentują się szyszki jodeł, które pojawiają się na wierzchołkach i jako jedyne stoją pionowo na gałązkach. Rozpadają się na gałęzi i pozostaje po nich jedynie trzpień.

Oryginalnymi szyszkami może poszczycić się jodła koreańska, która tworzy kwiatostany o długości do 7 cm. Początkowo są zielone, później – purpurowofioletowe. Te zdobią drzewo od wiosny do lata, ale tylko w górnych partiach.

Jodła jednobarwna, której igły są bardzo długie i niebiesko zabarwione, tworzy walcowate szyszki zwężające się ku wierzchołkowi. Są dość duże, oliwkowozielone w początkowej fazie, by w późniejszym okresie zmienić zabarwienie na fioletowo-niebieskie.

Szyszka w różnym kształcie, od sopli po bombki

Szyszki świerków zwisają z gałązek i opadają z drzewa w całości. Dojrzewają w ciągu jednego sezonu i spadają jesienią bądź wiosną. Do najpopularniejszych należą szyszki świerka pospolitego. Są duże, 12–15-centymetrowe, brązowe o cylindrycznym, zaokrąg­lonym kształcie. Łuski są sztywne i pofalowane. Ozdobne są również szyszki świerka kłującego, które osiągają długość do 10 cm. Ich łuski są miękkie i postrzępione na końcach.

Oryginalnymi szyszkami może poszczycić się daglezja (jedlica Douglasa) – zwisają jak u świerków, a ich długość dochodzi do 10 cm. Mają trójzębne łuski okrywowe skierowane w dół lub frędzelkowo odchylone. Szyszki sosen mają bardziej zdrewniałe i zgrubiałe od pozostałych gatunków łuski, a na nich widać romboidalną płytkę. Jest zazwyczaj innej barwy niż łuska. Na środku tarczki znajduje się brodawkowaty wyrostek, często z kolcem.

Ciekawe są wrzecionowate szyszki sosny wejmutki. Są długie, wygięte i mocno żywicowane, początkowo zielone, później szaro­brązowe. Kuliste lub jajowate, o długości do 10 cm szyszki ma sosna czarna. Tarczki są jasnobrązowe z ostrym ciemno zabarwionym wyrostkiem. Te szyszki świetnie nadają się na ozdoby i stroiki. Drobne i w dużych ilościach szyszki tworzy sosna drobnokwiatowa. Są niewielkie, mają najwyżej 8 cm długości. Młode są zielonooliwkowe, a dojrzałe – brązowe. Najdrobniejsze szyszki tworzą choiny – mają od 1,5 do 3 cm długości.

• Jodła koreańska tworzy gromadę szyszek pionowo stojących na gałązkach w szczytowej partii drzewa

fot. Małgorzata Wyrzykowska

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 51/2022 na str. 122. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.