Światowe zbiory oleistych wyniosą w tym sezonie 644,83 mln t, będąc wynikiem o 7% większym od ubiegłorocznego. Przyjrzyjmy się zatem ich bilansowi.

Soja blisko rekordów

Analitycy S&P Global uważają, że prognoza produkcji soi w USA na sezon 2022/23 zbliża się do rekordowych zbiorów 124 milionów ton, pomimo różnic w szacunkach plonów przez różne firmy. W konsekwencji prognoz, zdaniem tych ekspertów istnieje bardzo duża szansa na nadpodaż soi na światowym rynku do końca 2023 r., ponieważ czołowi producenci Brazylii i USA odnotują rekordowe zbiory, podczas gdy popyt z Chin raczej pozostanie słaby. To może sygnalizować dalszą presję na ceny na rynkach oleistych. Według USDA amerykańskie zbiory będą jednak niższe wynosząc 119,2 mln t, tj. o 1,5 mln t mniej od sezonu 2021/22.

Według USDA produkcja soi choć w aktualnym raporcie skorygowana o 3 mln t, ma wynieść 389,8 mln t, co stanowi ponad 60% globalnych zbiorów oleistych. Soja z taką przewagą oczywiście decyduje o wzroście produkcji nasion oleistych w skali roku. Oczy ekspertów zwrócone są wciąż na Brazylię, której zbiory wzrosną ze 126 do 149 mln t, i Argentynę, która w tym sezonie zbierze 51 mln t, o 7 mln t więcej niż poprzednio.

Rosną światowe zbiory rzepaku, a słonecznika maleją

Poza soją  na uwagę zasługują rosnące o 10 mln t światowe zbiory rzepaku, spadająca o 5 mln t produkcja słonecznika i wyższa o 1,5 mln t produkcja bawełny. Rzepak z tegorocznymi zbiorami 83,1 mln t jest na drugim miejscu, a słonecznik ze zbiorem prawie 52 mln t  i orzeszki ziemne (50,3 mln t) zajmują kolejne stopnie na olejowym podium. Bawełna z produkcją 43,2 mln ton jest czwarta.

Światowe zbiory rzepaku rosną tak mocno głównie dzięki Kanadzie gdzie po krytycznym poprzednim sezonie produkcja ma wzrosnąć o 6,2 mln t i wyniesie 20 mln t. Także UE dołoży się ze swoim wzrostem zbiorów do rosnącej światowej produkcji rzepaku. Amerykańscy eksperci unijne zbiory rzepaku oszacowali na 18,2 mln t. Wśród krajów pozostałych, które wyprodukują w tym sezonie 2 mln t rzepaku więcej, USDA podkreśla rolę Australii, w której zbiory wzrastają dzięki niedawnym opadom korzystnie wpływającym na przyszłe plony.

Produkcja słonecznika na świecie wyniesie zaledwie 51,95 mln t i będzie w tym sezonie o ponad 5 mln t niższa od sezonu 2021/22. Na takie spadki wpływają głównie o 7  mln t mniejsze od ubiegłorocznych ukraińskie zbiory, które tym razem wyniosą 10,5 mln t.

Jaka konsumpcja roślin oleistych?

Okazuje się, że przy znacznych rocznych wzrostach produkcji soi jej konsumpcja rośnie o 12,7 mln t, do 377,7 mln ton. Globalne wykorzystanie rzepaku wyniesie w tym sezonie 79,9 mln t i pierwszy raz od trzech sezonów będzie aż o 3,3 mln ton mniejsze od szacowanej produkcji. UE zużywając w tym sezonie 23,4 mln t, będzie musiała zaimportować 5,7 mln t, co jest ilością tylko o 130 tys. t większą od poprzedniego sezonu, a przy dużo większych zbiorach w Kanadzie nie stanowi absolutnie żadnego wyzwania. Konsumpcja słonecznika rosnąc o 0,5 mln t zmieni się  nieznacznie, do 18,5 mln ton.

Większe zapasy końcowe

Dzięki rekordowym zbiorom soi i rzepaku światowe zapasy oleistych wynosząc 119 mln t na koniec sezonu 2022/23 będą o 10,5 mln t większe od końca poprzedniego sezonu. Zapasy soi, choć korygowane w stosunku do poprzedniego raportu o 2,5 mln t, i tak wyniosą 98,9 mln t mln t, czyli o 9,2 mln t więcej od roku ubiegłego. Oczywiście największe zasoby pozostaną w Chinach (30,5 mln t), Brazylii (29,4 mln t) i Argentynie (25,4 mln t).

Globalne zapasy końcowe rzepaku wyniosą aż 7,2 mln t, co będzie wynikiem o 3,4 mln t wyższym od poprzedniego sezonu. Najwięcej rzepaku na koniec sezonu zostanie zgromadzone w Kandzie (2 mln t) i Chinach (1,5 mln t), a w UE zapas końcowy wyniesie 680 tys. ton.

Zapasy słonecznika, spadając o 0,8 mln w porównaniu do poprzedniego sezonu, wyniosą 6,7 mln t. Z czego 3,1 mln ton zostanie zgromadzone w Ukrainie (–1,5 mln t) i 1,7 mln t w Rosji (+ 0,8 mln t). UE przechowa 488 tys. t, o 260 tys. ton mniej niż przed rokiem.

Aktualne ceny na rynku

Jak donosi ONZ, 15 września przez korytarz zbożowy M. Czarnego zostanie wysłany statek Norah , który z 30 tys. ton rzepaku ma się udać do Belgii. Także transportowiec Derg zabierze do Holandii 9,6 tys. ton oleju słonecznikowego, a Lara S – 5750 ton tego samego towaru transportuje do Włoch.

Mając tak silne wsparcie od światowego bilansu giełdy poszły do dołu. Ten tydzień rzepaku zaowocował kolejnymi spadkami i po czwartkowej huśtawce, w notowaniach na Matifie kontrakty na listopad kosztują 581,75 euro/t, a rzepak na luty 2023 r. jest o 9 euro droższy.

Złotówka nieco osłabła, bo za jedno euro płacimy obecnie – 4,72 zł.

Firmy handlowe mocno ceny obniżyły i rzepak skupują już tylko po 2500–2800 zł/t.

Zakłady tłuszczowe także za tegoroczny rzepak na polskich warunkach proponują zdecydowanie niższe ceny:

• ZT Kruszwica         – 2780 zł/t 

    Brzeg październik       – 2780 zł/t

• ADM Szamotuły    – 2780 zł/t

                   Czernin               – 2780 zł/t

• Komagra Tychy      – 2725 zł/t   

                  Kosów Lacki     – 2725 zł/t  

• Viterra Bodaczów – 2760 zł/t 
• Bestoil Lasocice     – 2700 zł/t
• Agrolok Osiek         – 2800 zł/t

U przetwórców proponujących także sprzedaż na niemieckich warunkach, ceny w takich umowach są zwykle o ok. 40 zł/t niższe.

Uwaga! Ze względu na duże zmiany notowań na giełdach, ceny te należy traktować jako aktualne 15.09.2022 r. na godz. 14.

Juliusz Urban Fot. archiwum taP