r e k l a m a
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Strona główna>Artykuły>Uprawa>Buraki cukrowe>Buraki cukrowe i chwościk – odmiana tolerancyjna czy odporna?
Buraki cukrowe i chwościk – odmiana tolerancyjna czy odporna?
24.07.2023
Chorobą, z którą zmagają się plantatorzy buraka od momentu, kiedy został wprowadzony do uprawy, jest chwościk. Wywołujący chorobę grzyb Cercospora beticola występuje powszechnie we wszystkich rejonach uprawy tej rośliny. Jego szkodliwość uwarunkowana jest przede wszystkim pogodą. Od ponad stu lat prowadzone są prace nad opracowaniem skutecznych metod walki z chwościkiem. Przez cały ten okres najskuteczniejsza była oczywiście ochrona chemiczna. Jednak w ostatnich latach w UE podjęto decyzję o wycofaniu ze stosowania szeregu substancji czynnych, co znacznie ograniczyło możliwości plantatorów w tym zakresie (restrykcji takich nie ma w krajach nienależących do Unii Europejskiej). Innym, znacznie trudniejszym sposobem walki z chorobą, jest hodowla odpornościowa. Zajmuje ona znacznie więcej czasu i wymaga dużych nakładów.
Odmiana tolerancyjna czy odporna? Co to oznacza?
W tym miejscu trzeba wyjaśnić znaczenie dwóch terminów, które w większości przypadków są traktowane jako synonimy, jednak faktycznie znaczą coś innego.
- Tolerancja to cecha umożliwiająca wydawanie wysokiego plonu o dobrej jakości pomimo rozwoju organizmu szkodliwego na roślinie. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku odmian buraka tolerancyjnych na mątwika. Mimo zasiedlenia korzeni przez szkodnika i jego namnażania się w nich, ich plony i jakość pozostają na wysokim poziomie.
- W przypadku odporności patogen czy też szkodnik, aby zaatakować roślinę, muszą pokonać próg, do którego roślina sama się broni, tzn. presja patogena, czy też szkodnika przekracza poziom, po którego przekroczeniu odporność jest przełamywana. Łatwo dostrzec to porównując odmiany buraka cukrowego mające odporność na chwościka. O ile wysiejemy je na jednym polu obok siebie, łatwo zauważyć, że część z nich ulegnie porażeniu szybciej, część znacznie później. Te ostatnie to właśnie odmiany o wysokiej odporności.
Odmiany wysoce odporne na chwościka
W ostatnich latach na rynku pojawiło się kilka odmian wysoce odpornych na chwościka, oznaczonych symbolem Cr+ . W doświadczeniach porównawczych przy braku ochrony chemicznej wykazują one wysoki plon korzeni i cukru, mimo słabych objawów choroby. Wydawać by się mogło, że problem ochrony buraka cukrowego przed chwościkiem wraz z ich wprowadzeniem został rozwiązany. Jednak nie jest tak do końca. Na liściach odmian Cr+ plamistości wywoływane przez chwościka występują dosyć często, choć w małych ilościach. Świadczy to o możliwości rozwoju choroby na tych odmianach, o ile wystąpi odpowiednio duża liczba zarodników grzyba, wykazujących zdolność do infekcji.
Zobacz także: Jak rozpoznać niedobory magnezu i potasu na liściach buraka cukrowego?
Skąd się biorą? Obecnie przede wszystkim z samych porażonych liści odmian Cr+ . Jak wiadomo, C. beticola jest grzybem wykazującym ogromną zmienność. W badaniach laboratoryjnych udowodniono, że nawet grzybnie pochodzące z kilku zarodników grzyba z tej samej plamki mogą znacząco różnić się genetycznie od siebie – stąd powszechnie obserwowane szybkie uzyskiwanie przez grzyb odporności na substancje czynne fungicydów systemicznych. Podobnie wielka liczba zarodników wytwarzanych w sezonie przez grzyb i ich ogromne zróżnicowanie może prowadzić do wyselekcjonowania linii przełamujących odporność odmian Cr+ .
Różnice w odporności odmian buraka cukrowego na chwościka buraka najlepiej widać, kiedy rosną one obok siebie.
Najlepiej świadczy o tym fakt, że także na plantacjach obsianych takimi odmianami można spotkać skupiska roślin silnie zaatakowanych przez chorobę. Proces przełamywania tej odporności potrwa kilka, kilkanaście lat. Długość tego okresu zależy jednak w dużej mierze od postępowania samych plantatorów. Jeśli plantacje takie pozostawimy bez ochrony chemicznej, pozwolimy grzybowi na wielokrotne i niczym nieograniczone podejmowanie prób ich zasiedlenia. Aby temu zapobiec, należy plantacje obsiane odmianami Cr+ chronić chemicznie. Niestety, brak nam doświadczenia na temat częstości wykonywania zabiegów ochronnych takich odmian. Wydaje się jednak, że powinien być to co najmniej jeden zabieg w momencie pojawienia się infekcji. Na konieczność ochrony pól obsianych odmianami Cr+ zwracają uwagę także sami hodowcy. Zatem, by nie zmarnować wieloletnich prac hodowlanych i szybko nie utracić korzyści płynących z ich zastosowania, trzeba pamiętać, że także odmiany o dużej odporności na chwościka powinny być chronione chemicznie.
Czytaj także: Jak to rozpoznać? Chwościk i rdza buraka - objawy, termin i zapobieganie
W stosunku do takich odmian także powinniśmy przestrzegać zasad odpowiedniego doboru stanowiska pod ich uprawę, jak i przestrzegać odpowiedniego okresu przerwy pomiędzy ich uprawą na danym polu. Grzyb C. beticola przeżywa w glebie do dwóch lat. W tym czasie istnieje uzasadniona obawa, że izolaty grzyba, zdolne do przełamania odporności odmian Cr+ , będą obecne na danym stanowisku w znacznie większej liczbie. Podsumowując, odmiany Cr+są znaczącym ułatwieniem w ochronie plantacji buraka cukrowego przed chwościkiem, jednak mając je na swoim polu, musimy stosować te same reguły, które stosujemy wobec odmian tradycyjnych. Dzięki ich uprawie zyskujemy istotną redukcję liczby ochronnych zabiegów chemicznych.
prof. Jacek Piszczek IOR - PIB Toruń
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a