Produkcja ekologiczna stała się nie tylko zabiegiem marketingowym, ale prężnie rozwijającą się częścią rolnictwa. Żywność ekologiczna to coraz chętniej wybierana kategoria towarów. Żeby nie tylko nie brakowało ich na półkach, ale branża stale się rozwijała, gospodarstwa, chcące produkować żywność ekologiczną, muszą uzyskać certyfikat poświadczający, że gospodarstwo jest ekologiczne. Uzyskanie certyfikatu eko to nie jest łatwe zadanie i wymaga cierpliwości, ale podążając wyznaczoną ścieżką, procedura jest do przebycia. Krok po kroku wyjaśniamy: jak przejść na gospodarowanie ekologiczne.

Produkcja ekologiczna: po co to robimy?

Gospodarstwa ekologiczne to biznes, który ma wiele zadań, ale równie wiele możliwości. Jakie są główne cele produkcji ekologicznej:

• przyczynianie się do ochrony środowiska i klimatu;
• utrzymywanie długotrwałej żyzności gleby;
• przyczynianie się do wysokiego poziomu różnorodności biologicznej;
• znaczne przyczynianie się do utrzymania nietoksycznego środowiska;
• przyczynianie się do wysokich norm dobrostanu zwierząt oraz – w szczególności – do zaspokajania potrzeb behawioralnych charakterystycznych dla danego gatunku zwierząt;
• zachęcanie do stosowania krótkich łańcuchów dostaw i produkcji lokalnej w różnych obszarach Unii;
• zachęcanie do zachowania ras rzadkich lub lokalnych ras zagrożonych wyginięciem;
• przyczynianie się do rozwoju podaży materiału genetycznego roślin dostosowanego do szczególnych potrzeb i celów rolnictwa ekologicznego;
• przyczynianie się do wysokiego poziomu różnorodności biologicznej, w szczególności poprzez stosowanie zróżnicowanego materiału genetycznego roślin, takiego jak ekologiczny materiał heterogeniczny i odmiany ekologiczne nadające się do produkcji ekologicznej;
• wspieranie rozwoju ekologicznej hodowli roślin, aby przyczyniać się do sprzyjających perspektyw gospodarczych dla sektora ekologicznego.

Rolnictwo ekologiczne i żywność ekologiczna

Zarówno rolnictwo ekologiczna jak i żywność ekologiczna, to nie tylko skróty myślowe, ale terminy prawne, zastrzeżone dla systemu produkcji ekologicznej. Jest ona zdefiniowana legislacyjnie na poziomie Unii Europejskiej, podlega obowiązkowej kontroli i certyfikacji oraz uprawnia do znakowania produktów jako ekologiczne, biologiczne i organiczne oraz do znakowania ich tzw. zielonym listkiem, jako logo, takie samo w całej UE.

Jakie są podstawowe zasady ekologicznej produkcji roślinnej i zwierzęcej?

Do podstawowych zasad produkcji ekologicznej roślinnej należą zagadnienia wymienione w artykułach 5-9 rozporządzenia UE:

• Płodozmian – min. 4-letni, w tym uprawa roślin użyźniających glebę, co zwiększy urodzaj i różnorodność biologiczną;
• Używanie własnych nawozów organicznych – obornika, kompostów, nawozów zielonych, unikając nawozów sztucznych;
• Brak herbicydów – czyli chemicznych środków chwastobójczych, zamiast tego odchwaszczanie mechaniczne;
• Ochrona roślin ograniczona ze względu na brak chemicznych środków ochrony roślin, zamiast zwalczania szkodników – zapobieganie im poprzez bioróżnorodność;
• Materiał siewny eko – rozmnażany wegetatywnie, pochodzący z reprodukcji ekologicznej (wyjątkowo można ubiegać się w WIORiN o zgodę na wykorzystanie materiału siewnego konwencjonalnego).

Ogólne zasady ekologicznej produkcji zwierzęcej:

• Dobrostan zwierząt;
• Całoroczny dostęp do wybiegów;
• Odpowiednia powierzchnia stanowisk;
• Wypas pastwiskowy latem;
• Dostęp do światła dziennego w budynkach inwentarskich;
• Obfita świeża ściółka;
• Stały dostęp do wody i pasz;
• Własne pasze – zakaz stosowania w nich antybiotyków, hormonów, aminokwasów, konserwantów oraz ograniczenia dotyczące zakupu;
• Opieka weterynaryjna opierająca się na środkach naturalnych i homeopatii, a w przypadku korzystania z leków konwencjonalnych, karencja jest dwukrotnie wydłużona;
• Podaż azotu – do 2DJP/ha, co oznacza do 170 kg azotu/ha/rok.

Czym zajmują się jednostki certyfikujące gospodarstwa ekologiczne?

Jednostki certyfikujące mają za zadanie kontrolę i nadzór nad producentami oraz sam proces przeprowadzenia certyfikacji. Aby móc wykonywać swoje funkcje, muszą one posiadać akredytację nadaną przez Polskie Centrum Akredytacji oraz stosowne upoważnienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Zakres upoważnienia jednostek uprawnia je do kontroli i certyfikacji z zakresu: ekologiczna uprawa roślin i utrzymanie zwierząt, zbiór ze stanu naturalnego, pszczelarstwo, produkty akwakultury i wodorosty morskie, przetwórstwo produktów ekologicznych oraz produkcja pasz i drożdży, wprowadzanie na rynek produktów ekologicznych, w tym importowanych z państw trzecich.

W naszym kraju zarejestrowanych jest 13 firm certyfikujących, których rejestr i zakres upoważnień znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Są to:

• Agro Bio Test
• Bioekspert
• PCNB
• PNG
• Ekogwarancja PTRE
• Cobico
• Biocert Małopolska
• TUV Rheinland Polska
• Centrum Jakości Agro Eko
• SGS
• DQS
• Bureau Veritas
• Krajowe Centrum Badań i Certyfikacji „Gwarantowana Jakość”

Jak uzyskać certyfikat gospodarstwa ekologicznego?

Pierwszy krok: Zgłoszenie

Pierwszym krokiem do podjęcia działalności ekologicznej jest wypełnienie wniosku – zgłoszenie podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego. Druk został opracowany przez jednostkę nadzorującą rolnictwo ekologiczne – Główną Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.