Koła vs gąsienice

O wadach i zaletach gąsienicowych układów jezdnych napisano już wiele. Cechują je mniejsze ugniatanie gleby i mniejszy poślizg w ciężkich pracach polowych, ale są niewątpliwie droższe od kół. Studenci z Koła Naukowego Inżynierii Rolniczej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu pod przewodnictwem dra Mirosława Czechlowskiego postanowili sprawdzić, jakie są różnice między kołowym a gąsienicowym układem jezdnym podczas prac polowych.

Axion 960 vs Axion 960 TerraTrac

W teście wykorzystano dwa ciągniki Claas Axion 960 – pierwszy z tradycyjnym kołowym układem jezdnym, a drugi z układem gąsienicowym TerraTrac na tylnej osi. TerraTrac jest znany z kombajnów Lexion marki Claas. Obydwa ciągniki dysponowały mocą maksymalną 445 KM i pracowały na polu przygotowanym pod siew wiosenny.

Ugniatanie gleby

W przypadku osi przednich obu testowanych ciągników naciski były porównywalne i wynosiły średnio: 1,76 bara dla ciągnika z gąsienicami na tylnej osi i z balastem przednim 900 kg oraz 1,8 bar dla ciągnika kołowego z balastem przednim 2,6 t, a po zdjęciu balastu 1,65 bar. Natomiast duża różnica w nacisku tylnej osi była pomiędzy ciągnikiem z układem gąsienicowym, a ciągnikiem w wersji kołowej. Badania wykazały, że gąsienice powodują o 63% mniejszy nacisk od wersji kołowej. Gdzie należy szukać przyczyny? Bez wątpienia jest to spowodowane większą powierzchnią styku układu jezdnego z glebą.

Metodyka pomiarów

Oba ciągniki pracowały z kultywatorem Väderstad Opus 400, którego głębokość pracy ustalono na 30 cm. Poduszkę pomiarową wypełnioną nieściśliwą cieczą częściowo zakopano w glebie i przejeżdżały po niej obydwa ciągniki. Poduszka była połączona z manometrem i hydrotesterem, który odpowiadał za pomiar ciśnienia zgromadzonego w niej płynu. Do pomiaru zagęszczenia gleby wykorzystano penetrometr. System telemetryczny Telematics otrzymywał dane z sieci CAN ciągnika i umożliwił kontrolę obciążenia silnika, prędkości obrotowej, prędkości jazdy mierzonej radarem oraz poślizgu układu jezdnego maszyny. Każdy pomiar był trzykrotnie powtarzany, a ostateczny wynik stanowiła średnia tych wartości. Dla pomiaru nacisku na glebę wywieranego przez układy jezdne, ciągniki Claas Axion przejeżdżały po poduszce bez zaczepionej maszyny. 

Parametry pracy

W przypadku przejazdów ciągników z maszyną zastosowano system prowadzenia równoległego GPS. Ustawienia przekładni i tempomatu były identyczne w obydwu ciągnikach – prędkość jazdy wynosiła 12 km/h. Masa obu ciągników była porównywalna. 

Ogumienie zastosowane w teście

Ważnym elementem wpływającym na ugniatanie gleby jest rozmiar oraz ciśnienie opon. W ciągnika Axion TerraTrac na przedniej osi zastosowano ogumienie Trelleborg w rozmiarze 710/60R34 i ciśnieniu 1 bara. W Axionie z kołowym układem jezdnym zastosowano oponę przednią Michelin IF w rozmiarze 710/60R34 z ciśnieniem 1,4 bara, a opona tylna to Michelin IF w rozmiarze 900/60 R42 z ciśnieniem 1 bara.

Podeszwa płużna, a zagęszczenie gleby

Badanie penetrometrem wykazało, że przejazd ciągnika Axion 960 TT z napędem gąsienicowym wywołuje o ok. 15–20% mniejsze zagęszczenie gleby w warstwie uprawnej, czyli w zakresie głębokości 0–25 cm. 

– Natomiast poniżej tej głębokości jest już widoczna występująca na polu podeszwa płużna i w tym przypadku przejazd ciągnika po wierzchniej warstwie gleby nie zmienia jej zagęszczenia na głębokości poniżej 25 cm – tłumaczy dr inż. Mirosław Czechlowski z Instytutu Inżynierii Biosystemów UPP. 

Zagęszczenie sprawdzono również podczas pracy ciągnika w wersji kołowej bez przedniego obciążenia. W warstwie 0–15 cm zanotowano mniejsze o 20-30% zagęszczenie niż w przypadku ciągnika z balastem. Jednak w trakcie ciężkich prac polowych, które wymagają maksymalnej mocy uciągu, brak balastu powodował poślizg, którego wartości były nieakceptowalne. Podsumowując, ciągnik Axion 960 TerraTrac z napędem gąsienicowym na tylnej osi, pracował z 5-6 krotnie mniejszym poślizgiem w porównaniu do takiego samego ciągnika w wersji kołowej z oponą w rozmiarze 900/60/R42.

opr. aj