Wielu rolników dziwi się, dlaczego przepisy proceduje tak obce im ministerstwo. Okazuje się, że jest to akt interdyscyplinarny, podejmowany przez Radę Ministrów. Dotyczy on jednak ochrony wód, a za to odpowiada Ministerstwo Infrastruktury (poprzednio przepisy procedowało Ministerstwo Morskie, które zostało wcielone przez infrastrukturę). Ważniejsze jest jednak to, co przygotowują dla nas urzędnicy.

Nowe zasady nawożenia azotem. Czy lepsze?

Szykuje się kilka zmian i z projektu wygląda na to, że zmierzają one w dobrym, z rolniczego punktu widzenia, kierunku. Jaki będzie ich ostateczny kształt, okaże się z czasem. Nie wszystko jednak zostaje wyprostowane w tym budzącym wiele kontrowersji akcie prawnym.

Elastyczne terminy nawożenia

Zacznijmy od najważniejszego – pojawił się pomysł dostosowania terminów nawożenia azotowego do zmieniającego się klimatu. Dotyczy to tylko wiosennego terminu stosowania nawozów zawierających azot. W zasadzie pozostaje on bez zmian, czyli możliwe jest to od 1 marca, ale pojawić mają się dwa odstępstwa, umożliwiające zastosowanie azotu w lutym, jeśli:

• w uprawach ozimych, trwałych i na TUZ średnia temperatura powietrza w ciągu 5 kolejnych dni przekroczy 3°C;
• w pozostałych uprawach (głównie jarych) średnia temperatura powietrza w ciągu 5 kolejnych dni przekroczy 5°C.

Jak taki zapis interpretować? Jeśli przykładowo 3 lutego średnia dobowa wyniesie 3,5°C, 4 lutego: 4,2°C, 5 lutego: 4,5°C, 6 lutego: 5,2°C, a 7 lutego: 3,1°C, to 8 lutego można będzie zastosować nawóz w uprawie ozimej, niezależnie od temperatury w tym dniu. Nie będzie jednak możliwe stosowanie go pod uprawę jarą, ponieważ nie został przekroczony wyższy próg.
Jeśli natomiast przebieg pogody spowoduje, że w ostatnim dniu, czyli 7 lutego w ww. przykładzie średnia dobowa wyniesie 2,9°C, to 8 lutego nie będzie możliwości legalnego podania nawozu zawierającego azot, nawet jeśli kolejnego dnia (9 lutego) jest np. 4,9°C. Trzeba będzie czekać do kolejnej serii 5 dni pod rząd z temperaturami ponad 3°C.

Ziemia rolna na styku powiatów: kiedy rolnik może nawozić pola?

Ważna jest też informacja, że za pomiary średnich temperatur ma odpowiadać Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Na stronach tej jednostki będą publikowane informacje dla poszczególnych powiatów. To właśnie położenie 75% gruntów rolnika w powiecie, w którym odnotowano przekroczenie progu temperatur, ma decydować, czy rolnik może zastosować nawóz przed 1 marca. Jeżeli wystąpi u niego takie zjawisko, to może on nawozić nie tylko w powiecie, gdzie ma 75% powierzchni gospodarstwa (także nieużytków), ale też w innych powiatach, gdzie być może to zjawisko nie wystąpiło.

Jesienny termin nie ma ulec zmianie, ale pozostają odstępstwa dla trudnych warunków i po zbiorze roślin późno schodzących z pola.

Osady ściekowe i ścieki jako nawóz

Nowe przepisy będą zawierały zasady stosowania odpadów z oczyszczalni ścieków, które dotychczas nie były uregulowane. Wprowadzone zostaną miejsca, gdzie stosowanie osadów ściekowych jest zakazane, np. obszary chronione, łąki, uprawy do bezpośrednio do spożycia (stykające się z glebą), poniżej 100 m od ujęcia wody czy domu, na gruntach przepuszczalnych.

Ścieków płynnych natomiast nie będzie można stosować na gruntach np. zamarzniętych itp., z uprawami przeznaczonymi do spożycia w stanie surowym, gdzie zwierciadło wód podziemnych znajduje się płycej niż 1,5 m, na skłonach.

Produkcja nawozów naturalnych

W projekcie dodano pominięty dotychczas gatunek zwierząt, tj. alpaki i podano normy produkcji przez nie obornika oraz zawartość w nim azotu. Poprawiono także sprawę zawyżonych przeliczników na DJP dla prosiąt i warchlaków. Ponadto dodano normy produkcji nawozów przez krowy mamki w systemie otwartym.

Zmniejszenie zawartości azotu w nawozie naturalnym: współczynnik „w”

Pod tym terminem kryje się liczba, która pozwala na zmniejszenie ilości produkowanego w nawozie naturalnym azotu, jeśli udokumentuje się stosowanie określonych praktyk żywieniowych. Tym samym ułatwia to organizację prac i rozpisanie ich w planie. Dotychczas nie uwzględniano utrzymania pastwiskowego. Teraz będzie taka możliwość, jeśli 70% dawki pokarmowej i/lub dzienny czas pobytu na pastwisku wynosi co najmniej 6 godzin/dzień.

Stosowanie wcześniej nieunormowanych materiałów na ściółkę

Planowane zmiany mają uwzględnić także stosowane, ale dotychczas nieunormowane materiały ściołowe. Nie mogą jednak one np. być szkodliwe dla zwierząt; przenosić patogenów (np. liście, faza stała pofermentu), zwiększać koncentracji azotu.

Bobowate nie wliczają się do bilansu

W planowanych zmianach czytamy także, że przewiduje się wyłączenie roślin bobowatych i niektórych pastewnych (lucerny, koniczyny i seradeli – to także bobowate, więc po co takie rozróżnienie?). Projektodawcom nowelizacji chodzi o to, że gatunki te są samowystarczalne pod względem zaopatrzenia w azot i wg nich nie ma potrzeby sporządzania pod nie uproszczonego bilansu azotu.

Nowe normy jednostkowego pobrania azotu

W trakcie prac zauważono, że w przypadku niektórych gatunków normy jednostkowego pobrania azotu są niedoszacowane. Dla rolników najważniejsza jest informacja o normie kukurydzy na zieloną masę. Obecnie obowiązuje norma w wysokości 2,4 kg/t, a planowana jest zmiana na 4 kg/t. Pewne gatunki jednak miały normy zawyżone, np. dla konopi nastąpi zmiana z 40 kg/t na 19 kg/t, a dla lnu włóknistego z 49,5 kg/t na 9,5 kg. Pojawi się też norma pobrania azotu dla runi z TUZ, której dotychczas nie było i wyniesie ona 4,5 kg/t zielonej masy.

Co się nie zmienia?

W projekcie rozporządzenia nie pojawił się obowiązek mieszania nawozów naturalnych z glebą zaraz po ich zastosowaniu (poza takim obowiązkiem na skłonach, który istniał). Ministerstwo na razie nie planuje też żadnej reformy kuriozalnych zapisów o tzw. uprawach intensywnych. Przypomnijmy, że są to uprawy w gospodarstwie do 100 ha (dla tych większych termin ten nie ma znaczenia, gdyż i tak trzeba tam prowadzić plan nawożenia), o powierzchni od 50 ha, w których stosuje się nieco wyższe dawki azotu. Wątpliwe jest czy takowe gospodarstwa istnieją.

Nie ulegają też zmianie obostrzenia, jak zakaz nawożenia gleby zamarzniętej (nie uznaje się z taką, gleby która rozmarza powierzchniowo w ciągu dnia), pokrytej śniegiem (co najmniej 50% powierzchni pokrywa śnieg), zalanych wodą i nasyconych wodą.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Rolników interesuje, czy uda się wprowadzić te korzystne przepisy tak, aby IMGW od końca stycznia publikował informacje. Piotr Piórkowski z Ministerstwa Infrastruktury podczas konsultacji przedstawił harmonogram działań.
– Do pierwszego sierpnia zakończymy trwające konsultacje społeczne. Do września dajemy sobie czas na ich analizę i poprawki projektu. Ponieważ proces legislacyjny obejmuje kilka jednostek, prace będą trwały do jesieni. Trudno w tej chwili powiedzieć, kiedy rozporządzenie wejdzie w życie, ale liczymy na to, aby był to listopad lub grudzień.

tcz
fot. Sierszeńska