Po długim okresie przygotowań Komisja Europejska przedstawiła w środę swoje propozycje reformy unijnego prawa ochrony roślin. Oprócz ograniczenia stosowania środków ochrony roślin o połowę, władze w Brukseli dążą do wprowadzenia całkowitego zakazu stosowania ś.o.r. na obszarach chronionych.

Zdaniem wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Fransa Timmermansa, ograniczenia w chemicznej ochronie roślin są nieuniknione. – Dowody naukowe są jednoznaczne: utrata różnorodności biologicznej zagraża naszemu długoterminowemu bezpieczeństwu żywnościowemu – powiedział Timmermans w środę podczas prezentacji wniosku legislacyjnego w Brukseli.

Nowe "Rozporządzenie w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin" jest częścią pakietu środowiskowego UE oraz "Ustawy o ochronie przyrody".

Zakaz wstępu na obszary chronione

Na tzw. obszarach Natura 2000 Komisja przewiduje wprowadzenie całkowitego zakazu stosowania środków ochrony roślin. Obejmują one ostoje ptaków oraz obszary florystyczno-faunistyczno-siedliskowe (FFH). W Niemczech obszary ochrony ptaków nie zostały jak dotąd objęte ograniczeniami, np. w ramach pakietu ochrony owadów.

Decydujące znaczenie ma zmniejszenie ilości

Głównym elementem rozporządzenia jest cel ograniczenia o 50% stosowania środków ochrony roślin i ryzyka z nimi związanego do 2030 roku, przy czym za podstawę przyjmuje się średnią za lata 2015-2017 (na poziomie krajów członkowskich, w zależności od dotychczasowego poziomu zużycia, redukcja do 2030 roku ma wynosić 35, 50 lub 65%).

KE chce zobowiązać państwa członkowskie do osiągnięcia tego celu. Urzędnik z Brukseli powiedział przedstawicielom prasy w środę, że przy obliczeniach decydujące znaczenie będzie miała ilość zastosowanych środków ochrony roślin wyrażona w kg/ha. Nie powiedział, czy stosowane będą również wskaźniki ryzyka.

Państwa członkowskie mogą odstąpić od tej zasady

Zgodnie z planami państwa członkowskie UE mogą w indywidualnych przypadkach odstąpić od celu ograniczenia stosowania ś.o.r. o 50%. Na przykład, jeśli już teraz mogą wykazać się wysoką redukcją emisji. Komisja Europejska zastrzega sobie jednak prawo do podniesienia celów redukcji emisji w niektórych przypadkach.

KE chce, aby cele były jak najbardziej wiążące

Do tej pory stosowanie środków ochrony roślin w krajach członkowskich regulowała dyrektywa UE. Za pomocą takich dyrektyw UE wyznacza cele. Państwa członkowskie UE muszą następnie uchwalić przepisy krajowe, aby je osiągnąć. W wielu przypadkach państwa członkowskie mają dużą swobodę działania. Jednak dotychczasowy sposób wdrażania rozporządzenia o ochronie roślin przez państwa członkowskie UE wywołał w Brukseli duże niezadowolenie – według kręgów unijnych zbyt małe ograniczenia i zbyt pobłażliwe kontrole.

Dlatego Komisja Europejska chce teraz wydać odpowiednie rozporządzenie, co oznaczałoby większą kontrolę ze strony UE. Rozporządzenie to wiążący akt prawny, który wszystkie kraje UE muszą w pełni wdrożyć.

Brak nowych środków

Komisarz UE ds. zdrowia Stella Kyriakides, która odpowiada za nowe rozporządzenie w sprawie ochrony roślin, wyraźnie zaznaczyła, że UE chce wspierać rolnictwo w najlepszy możliwy sposób - za pomocą funduszy ze wspólnej polityki rolnej oraz "szerokiego zestawu narzędzi alternatywnych". Oznacza to jednak również, że na dalekosiężne propozycje zmian w zarządzaniu gruntami nie przeznaczono żadnych nowych środków.

Piłka jest po stronie państw członkowskich

Teraz, gdy KE przedstawiła swoje wnioski legislacyjne, przyszła kolej na wypracowanie stanowisk przez państwa członkowskie i Parlament Europejski. Następnie mogą wynegocjować kompromis w sprawie ochrony roślin w ramach rozmów trójstronnych.

DBV: „nie tędy droga”

Niemieckie Stowarzyszenie Rolników (DBV) krytykuje fakt, że w przyszłości wiele obszarów o wysokich plonach, takich jak obszary objęte programem Natura 2000, ma być uprawianych wyłącznie bez użycia środków ochrony roślin.

Dla Sekretarza Generalnego DBV, Bernharda Krüskena, sprawa jest jasna: "Rolnicy już teraz podejmują znaczące działania na rzecz zachowania bioróżnorodności i w przeszłości znacznie ograniczyli ryzyko związane ze stosowaniem środków ochrony roślin. Jednak kryzysy w zaopatrzeniu, inflacja i duże znaczenie geopolityczne eksportu zbóż sprawiają, że zwiększenie odłogowania gruntów lub ogólne zakazy stosowania środków ochrony roślin nie są odpowiedzialnymi rozwiązaniami."

Konstantin Kockerols

Fot. Envanto Elements