Sprawą odszkodowań dla rolników poszkodowanych przez afrykański pomór świń zainteresowali się posłowie Dorota Niedziela oraz Kazimierz Plocke z Koalicji Obywatelskiej, którzy przypomnieli, że w 2020 r. epidemia ASF objęła cały obszar Polski. Odnotowano rekordową liczbę ponad 100 ognisk, gdzie zabito kilkadziesiąt tysięcy świń.

40% poszkodowanych rolników bez odszkodowań

- Nadal drastycznie spada liczba stad trzody chlewnej, a rolnicy indywidualni i mali hodowcy są głównymi ofiarami epidemii ASF w Polsce, gdyż to przede wszystkim oni wygaszają produkcję. Chociaż wirus ASF to choroba zwalczana z urzędu, to w 2018 r. 19% gospodarstw, gdzie wykryto wirus ASF, nie otrzymało odszkodowań. W 2019 r. było jeszcze gorzej, bo aż 40% z nich nie otrzymało odszkodowania za świnie zabite bezpośrednio w gospodarstwie – napisali w interpelacji do ministra rolnictwa D. Niedziela oraz K. Plocke, którzy zapytali jak sprawa wyglądała w zakończonym właśnie 2020 r.

Z odpowiedzi ministerstwa rolnictwa wynika, że w Polsce w 2020 r. wykryto łącznie 103 ogniska wirusa afrykańskiego pomoru świń (ASF). W gospodarstwach, w których stwierdzono ogniska choroby przebywało 57 095 świń, z których zabito 56 210 sztuk. Na likwidację wszystkich ognisk wirusa ASF z budżetu państwa wydano prawie 30 mln. zł.

Kiedy rolnicy nie dostają odszkodowań?

Podobnie jak w poprzednich latach nie wszyscy rolnicy mogli liczyć z tego tytułu na rekompensaty finansowe. Z informacji MRiRW wynika bowiem, że odszkodowania w procesie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania, w tym ASF, są przyznawane jedynie w przypadkach gdy nie występują negatywne przesłanki opisane w ustawie. Oznacza to, że odszkodowań nie przyznaje się w przypadku stwierdzenia nieprzestrzegania przepisów:

•    identyfikacji i rejestracji zwierząt,
•    zabezpieczeniu gospodarstwa przed przenikaniem czynników zakaźnych,
•    zasadach przemieszczania zwierząt.


Przed wydaniem decyzji administracyjnej o przyznaniu odszkodowania, powiatowy lekarz weterynarii zobowiązany jest do ustalenia, czy istnieją przesłanki do odmowy wypłaty odszkodowania. Jeżeli w gospodarstwach, w których stwierdzono ogniska ASF, występowały tego rodzaju nieprawidłowości, decyzja o przyznaniu odszkodowania nie mogła zostać wydana.

Decyzja administracyjna w sprawie odszkodowania jest ostateczna, a posiadacz zwierząt niezadowolony z jej rozstrzygnięcia, ma prawo w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia, wnieść powództwo do sądu rejonowego.
W efekcie w zeszły roku odszkodowania wypłacono w związku z wystąpieniem 81 ognisk wirusa ASF, natomiast nie przyznano odszkodowań w pozostałych 22 ogniskach.

Najczęstsze błędy rolników

Główne przyczyny niewypłacenia odszkodowań to:

•    niestosowanie się do obowiązków określonych w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
•    niestosowanie się do wymagań określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń.

Liczba stad trzody chlewnej w Polsce

Z odpowiedzi ministerstwa rolnictwa wynika, że liczna stad trzody chlewnej spadła do 103 tys. i w rozbiciu na województwa przedstawia się następująco:

• dolnośląskie - 1 706,
• kujawsko-pomorskie - 10 701,
• lubelskie - 9 518,
• lubuskie – 682,
• łódzkie - 11 848,
• małopolskie - 4 707,
• mazowieckie - 8 194,
• opolskie - 4 380,
• podkarpackie - 5 245,
• podlaskie -2 169,
• pomorskie - 4 566,
• śląskie - 3 331,
• świętokrzyskie - 3 855,
• warmińsko-mazurskie - 2 156,
• wielkopolskie - 29 309,
• zachodniopomorskie - 1 149.

wk