Choć w obecnych warunkach 60 tys. złotych nie jest kwotą pozwalająca na spektakularne inwestycje, wydane z pomysłem może przynieść wymierne korzyści w małym gospodarstwie. Kluczem do sukcesu jest dobry pomysł na restrukturyzację małego gospodarstwa. W tym przypadku jednak uzyskanie decyzji o przyznaniu pomocy to nawet nie połowa sukcesu – znacznie trudniejsze jest rozliczenie się ze zobowiązań, wynikających z uzyskania pomocy. Jak zatem sięgnąć po tę premię i ją skutecznie rozliczyć?
Małe gospodarstwo czyli jakie?
Podstawowy warunek przy ubieganiu się o tę pomoc to posiadanie małego gospodarstwa, przy czym słowo "małe" nie odnosi się do ściśle określonej liczby hektarów, a do wielkości ekonomicznej gospodarstwa, która nie może przekraczać 13 tys. euro (wartość produkcji standardowej). Wszystko zależy więc od tego, co w danym gospodarstwie jest uprawiane i/lub hodowane. Z jednej strony nawet 26-hektarowe gospodarstwo, uprawiające tylko żyto i owies jest wciąż uznawane za małe, z drugiej 3-hektarowe gospodarstwo, specjalizujące się w uprawie warzyw może już ten próg wielkości ekonomicznej przekroczyć.
Jak zatem wyliczyć wielkość ekonomiczną? Najlepiej skorzystać z kalkulatora SO, zamieszczonego na stronie internetowej ARiMR, lub wprowadzić dane do formularza biznesplanu. Można też zrobić to na piechotę – na stronie ARiMR wśród dokumentów aplikacyjnych znajdziemy załącznik 1. do biznesplanu, w którym są zestawione wszystkie przeliczniki wielkości ekonomicznej dla poszczególnych upraw i gatunków zwierząt gospodarskich. Mnożąc liczbę hektarów danej uprawy lub stan średnioroczny zwierząt przez wartość wskaźnika SO, również możemy wyliczyć wielkość ekonomiczną gospodarstwa.
Kolejną kwestią jest to, co do tej wielkości się zalicza. Musimy wziąć w tym przypadku pod uwagę uprawy z roku bazowego – czyli z 2022 – na podstawie wniosku o tegoroczne dopłaty bezpośrednie. W przypadku upraw trzeba zwrócić tylko uwagę, że do wyliczenia wielkości ekonomicznej nie zaliczają się te na gruntach w dzierżawie krótkoterminowej (krótszej niż 7 lat, liczone od dnia złożenia wniosku), do których nie otrzymaliśmy wcześniej dopłat. Chodzi więc o działki, które są użytkowane na podstawie umów krótkoterminowych i dopiero po raz pierwszy w tym roku zostały zgłoszone do dopłat bezpośrednich. Jeśli są użytkowane na podstawie umowy krótkoterminowej, nawet ustnej, a otrzymaliśmy do nich dopłaty, również zaliczają się do wielkości ekonomicznej.
W przypadku zwierząt podstawą ustalenia wielkości ekonomicznej jest stan średnioroczny za 2022 rok. I tu też pojawia się pewien problem. Mamy przecież dopiero połowę roku, a do wyliczenia stanów średniorocznych potrzebny jest obrót stada za cały 2022 rok. Dlatego na etapie sporządzania wniosku musimy przyjąć pewne założenia co do liczby sprzedanych czy kupionych zwierząt, które Agencja zwykle weryfikuje już po zakończeniu roku. Ma to szczególne znaczenie dla gospodarstw, które są tuż poniżej wielkości granicznej – warto dopilnować realizacji przyjętych w obrocie stada założeń, aby na koniec roku nie okazało się, że na podstawie faktycznych zdarzeń gospodarstwo przekroczyło próg 13 tys. euro i z premii nie może skorzystać.
