Zboża jare, budujące całą masę wegetatywną wiosną, są skazane często na niedobory wody, silne nasłonecznienie i wysokie temperatury. Dlatego nierzadko już samo słońce i brak wody wykonają pracę za regulatory wzrostu. Z takimi warunkami spotykamy się coraz częściej na wiosnę i są one właśnie powodem, że regulacji się nie wykonuje lub ogranicza się ona tylko do jednego zabiegu. Niemniej skracanie jest zasadne na glebach mocniejszych i przy normalnym rozkładzie opadów, gwarantującym optymalną wilgotność gleby. Przypominamy zatem, jak i czym skracać zboża jare.

Substancje regulujące - co zawierają? 

Do skracania zbóż jarych rolnicy mają do dyspozycji takie same substancje regulujące, jak w przypadku zbóż ozimych. Zdecydowanie najwięcej środków zapobiegających wyleganiu łanu zarejestrowanych w zbożach jarych bazuje na chlorku chloromekwatu (CCC). Oprócz tej grupy producenci mają także do dyspozycji preparaty zawierające:

• etefon,
• trineksapak etylu oraz mieszaninę chlorku mepikwatu i proheksadionu wapnia.

Poniżej przykładowe strategie stosowania regulatorów w zbożach jarych rekomendowane przez N.U. Agrar.

Rys. 1. Przykładowe skracanie pszenicy jarej.


Rys. 2. Przykładowe skracanie jęczmienia jarego.

Przykładowe skracanie pszenicy jarej

Jeśli pszenica jara została wysiana do 20 marca, wówczas warto rozważyć wczesne zastosowanie regulatorów, tzn. już w BBCH 25–26, chlorku chloromekwatu (CCC), w celu skrócenia i ustabilizowania źdźbła, ale także dokrzewienia roślin. Zwykle moment ten przypada na połowę kwietnia.

• Zalecana dawka CCC (preparatu zawierającego 720 g CCC w 1 l preparatu) w tej fazie powinna wynosić 0,3–0,7 l/ha.
• Zabieg ten można połączyć z odchwaszczaniem plantacji, np. stosując dodatek herbicydu zawierającego inhibitor enzymu ALS (głównie sulfonylomoczniki). Wówczas dawkę CCC należy obniżyć do maksymalnie 0,4 l/ha CCC, gdyż można spowodować nadmierne zahamowanie wzrostu roślin.
• W przypadku odmian podatnych na wyleganie, warto wykonać powtórne opryskiwanie regulatorami wzrostu po upływie ok. 14 dni od pierwszego zabiegu. Z reguły przypada to na końcowy etap krzewienia (stadium BBCH 29). Można ponownie zastosować wówczas chlorek chloromekwatu w dawce 0,3–0,5 l/ha, zakładając, że wilgotność gleby jest na poziomie 60% polowej pojemności wodnej. Stosując w tym zabiegu dodatek triazolu, dawkę CCC należy zredukować o 30%.
• Jeśli maj jest wilgotny i ciepły, a na plantacji istnieje bardzo wysokie ryzyko wylegania (spodziewamy się ponad 600 kłosów/m²), można wykonać jeszcze jeden zabieg w stadium pełni liścia flagowego, preparatem zawierającym etefon, np. 0,2–0,3 l/ha Cerone.

Przykładowe skracanie jęczmienia jarego

Jeśli jęczmień został zasiany do 25 marca, wówczas warto rozważyć wczesny zabieg, tj. w momencie, gdy rośliny wytworzyły 3–4 źdźbła, z wykorzystaniem CCC (dawka 0,2 l/ha preparatu) w celu wyrównania roślin na plantacji. Można do regulatora wzrostu dodać także mangan. Następnie na początku fazy strzelania w źdźbło (BBCH 31) można wykonać kolejny zabieg, tym razem mieszaniną preparatu Moddus (0,1 l/ha preparatu) z triazolem, który także zabezpieczy rośliny przed chorobami grzybowymi.

Zasadniczo w jęczmieniu jarym nie ma potrzeby wykonywania trzeciego skracania. Jednak w przypadku wilgotnej pogody, wysokiej dawki (oraz podaży) azotu oraz ryzyka wylegnięcia łanu, można go wykonać w pełni strzelania w źdźbło, tj. BBCH 37–39. Najlepiej podać wtedy etefon, np. Cerone, ale w niższej dawce, tzn. maksymalnie 0,25 l/ha.

Przykładowe skracanie owsa

W fazie krzewienia owsa można zastosować 300 g/ha CCC z dodatkiem manganu, w celu wyrównania roślin na plantacji. W przypadku presji chorób grzybowych można zastosować dodatek triazolu do zabiegu. Natomiast jeśli pierwszy zabieg planujemy na początku strzelania w źdźbło (BBCH 31–32) wówczas można podać 0,15 l/ha Moddusa z dodatkiem 500 g/ha CCC. Jeśli istnieje taka konieczność, zabieg usztywniający źdźbło można powtórzyć w fazie pełni liścia flagowego. Zaleca się wówczas podanie 350 g/ha CCC. Z reguły jednak zabieg ten nie jest w praktyce konieczny.

Ważna temperatura zabiegu Istotną kwestią w skracaniu zbóż jarych jest odpowiednia temperatura podczas zabiegu. Preparaty z grupy inhibitorów syntezy giberelin, tj. CCC i inhibitory enzymu ALS wykazują działanie już przy temperaturze powyżej 5°C, jeśli zostaną zastosowane z adiuwantem. Z kolei triazole, trineksapak etylu oraz proheksadion wapnia wymagają temperatury powyżej 8°C, a etefon można stosować przy temperaturze powyżej 15°C. Jej wzrost w ciągu dnia do 23°C może pogorszyć działanie tej ostatniej substancji. Powyżej 25°C zabieg etefonem należy wykonać wieczorem, aby nie pogłębiać stresu u roślin.

Jacek Daleszyński