Jak rozliczać podatki pod jednym adresem?

Gospodarujemy na 2 gospodarstwach z synem pod jednym adresem i jestem rolnikiem ryczałtowym. Równocześnie syn jest vatowcem, prowadzi działalność w zakresie usług rolniczych i wykonuje niektóre prace w gospodarstwie ojca, a ojciec wykonuje czynności zbioru u syna. Jak powinny wyglądać prawidłowo rozliczenia podatkowe, czy ojciec musi zakładać działalność gospodarczą, kiedy w takich przypadkach należy założyć kasę fiskalną, od jakiej kwoty należy płacić przelewem?

Zbigniew S. (woj. lubelskie)

Na co zwrócić uwagę rozliczając usługi między ojcem i synem?

Jest to problem dotyczący skutków podatkowych wzajemnych usług w obrębie tzw. I grupy podatkowej. Należy tu rozważyć następujące aspekty:

• VAT – syn przedsiębiorca, wykonując usługę ojcu, wykonuje ją odrębnemu podmiotowi prawnemu i powinien wystawić ojcu paragon fiskalny lub fakturę VAT ze stawką 8% na usługi rolnicze. Jeśli nie wystawi paragonu lub faktury, musi w trybie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, sam się jednostronnie opodatkować stawką 8% i odprowadzić (rozliczyć) VAT należny. Ponieważ ustawa VAT nie uwzględnia pokrewieństwa stron, mają tu zastosowanie ogólne przepisy o instalacji kas fiskalnych, czyli po przekroczeniu kwoty 20 tys. zł od początku roku ze sprzedaży usług na rzecz osób fizycznych lub prawnych należy w ciągu 2 miesięcy zainstalować kasę fiskalną; można uniknąć kasy fiskalnej, jeżeli 100% zapłaty należności od ww. usługobiorców nastąpi w formie przelewu bankowego lub pocztowego;
• VAT – ojciec ryczałtowiec wykonuje usługę rolniczą synowi podatnikowi czynnemu – syn powinien ojcu wystawić fakturę VAT-R;
• działalność gospodarcza, a usługi dla najbliższej rodziny – mamy kilka definicji działalności gospodarczej wg różnych ustaw, z których najważniejsza jest definicja z ustawy Prawo przedsiębiorców (art. 3. Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły). Należy zwrócić uwagę na zarobkowość oraz na ciągły charakter. Z oczywistych względów bezpłatne świadczenie usług na rzecz osób najbliższych nie spełni wymogu definicyjnego. Podobnie będzie w przypadku sporadycznie wykonywanych usług – tutaj będą to usługi kombajnowania wykonywane przez rolnika ryczałtowego – co nie ma charakteru działania ciągłego.

Jednak jednoznaczna odpowiedź na pytanie, czy dla ww. usług będzie obowiązek zgłoszenia działalności gospodarczej, nie jest możliwa i zalecamy wystąpienie o interpretację indywidualną. Kwestia braku odpłatności za usługi na rzecz najbliższych ma szczególne znaczenie dla rolnika – czynnego podatnika VAT. Ustawa o VAT z zasady uznaje, że każda usługa ma charakter odpłatny, mimo że nie będzie faktycznej płatności, zatem w takich przypadkach jeszcze trudniej o jednoznaczną odpowiedź.

• Kwestia podatku dochodowego z tytułu nieodpłatnych usług dla osób najbliższych – takie świadczenie dla najbliższych nie rodzi powstania przychodu do opodatkowania z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Mamy tutaj zwolnienie na podstawie art. 21, ust. 1, pkt 125 (zwolniona od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11, ust. 2–2b ustawy o PIT, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn).
• Maksymalna kwota zapłaty gotówką – w 2023 roku obowiązuje dotychczasowy limit 15 tys. zł (art. 19 Prawa przedsiębiorców – od 2024 r. limit 8 tys. zł) płatności gotówkowej w obrocie pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą; ponieważ działalność rolnicza nie jest traktowana jako działalność gospodarcza, limit ten nie dotyczy sytuacji, gdy co najmniej jedna ze stron jest rolnikiem.
  
  

Roman Włodarz, ekspert VAT
fot. Sierszeńska