Z artykułu dowiesz się
Na koniec czerwca 2022 r. w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa zarządzanym przez KOWR znajdowało się ponad 1,34 mln ha ziemi. Z tego ponad 1,08 mln ha to były grunty będące w dzierżawie. Wśród nich było też 26,92 ha w gminie Drawsko Pomorskie, które w czerwcu 2021 wydzierżawił młody rolnik ze wsi Lasocin koło Drawska, 28-letni Damian Pacek.
– W 2018 roku skończyłem studia rolnicze w Szczecinie i przejąłem od rodziców gospodarstwo – opowiada.
W 1945 roku do Lasocina na Ziemiach Odzyskanych sprowadził się spod Warszawy jego dziadek. Otrzymał 8,5 ha, a dwa i pół dokupił. Kolejne 7 ha dokupili już rodzice Damiana.
– Przekazali mi 18 ha ziemi i dwa stare ciągniki – mówi młody rolnik. To nie było nowoczesne gospodarstwo. Zaczął je unowocześniać i sukcesywnie powiększał, głównie dzięki dzierżawom. Obecnie gospodaruje na 140 ha, na 20 działkach w promieniu 25 km.
Uprawia rzepak, pszenicę, pszenżyto i żyto. A na 20 ha rośnie, uprawiana ekologicznie, na co ma stosowny certyfikat, gryka. W ubiegłym roku jej sprzedaż stanowiła około 40% przychodów gospodarstwa. To był dobry pomysł, bo gryka nie jest wymagająca, a Damian Pacek ma kiepskie gleby. Zdecydowana większość to V, VI klasa. 10–12 ha to gleba kasy IVb. Najlepsza, klasy IVa, jest na tej dzierżawionej od czerwca 2021 r. działce, która teraz spędza sen z powiek młodego rolnika i jest obiektem sporu z OT KOWR w Koszalinie. Jest częścią większej całości, liczącej ok. 80 ha.
Zostały prowizorycznie podzielone na trzy części i wystawione na przetarg jako nieruchomość przygotowywana do nowego podziału geodezyjnego. Wtedy, w czerwcu 2021 r., ogłoszono na ich dzierżawę trzy osobne ustne przetargi licytacyjne. To ewenement, bo z reguły działki wystawiane są w przetargach ofertowych.
– Wystartowałem w jednym przetargu, na 26,92 ha, i wygrałem – mówi D. Pacek. – Skakałem do nieba z radości. To dlatego, że starałem się wtedy o przyznanie pomocy finansowej w ramach PROW na lata 2014–2020 na modernizację gospodarstwa. Warunkiem otrzymania wsparcia było zwiększenie produkcji rolnej w gospodarstwie o 10% w roku następnym i utrzymanie tego przez 5 lat. W moim gospodarstwie, zajmującym się wyłącznie produkcją roślinną, takie szybkie z roku na rok zwiększenie produkcji jest możliwe w zasadzie tylko przez powiększenie areału. A z tym w naszej okolicy nie jest tak łatwo. Mamy głód ziemi. To dlatego tak cieszyłem się z tego wygranego przetargu. 23 czerwca 2021 r. podpisałem umowę dzierżawy do 5 października 2023 r.
W lipcu 2021 r. Damian Pacek otrzymał unijne dofinansowanie w kwocie 200 tys. zł. W jego gospodarstwie pojawił się nowoczesny ciągnik, agregat uprawowo-siewny i rozsiewacz.
W styczniu 2022 r. Damian Pacek zwrócił się z wnioskiem do koszalińskiego KOWR o przedłużenie umowy dzierżawy. Napisał, że dzierżawa tej działki jest niezbędna, by nie cofnięto mu otrzymanego unijnego dofinansowania. KOWR w Koszalinie na przedłużenie dzierżawy nie wyraził zgody.
Damian Pacek odwołał się od tej decyzji kolejno do dyrektora OT KOWR w Koszalinie, do dyrektora generalnego KOWR w Warszawie. Napisał do ministra Henryka Kowalczyka i poprosił o pomoc Zachodniopomorską Izbę Rolniczą. Bez efektów. Zgody na przedłużenie dzierżawy tej działki nie ma. Dlaczego?
Według KOWR zobowiązania rolnika wobec programów PROW nie są czynnikiem decydującym o pierwszeństwie przy przedłużaniu umowy dzierżawy.
KOWR odmawiając przedłużenia dzierżawy powołuje się na zarządzenie dyrektora generalnego KOWR z 20 lipca 2020 r., które reguluje kwestie dzierżawy i najmu nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Według zarządzenia możliwa jest dzierżawa także niewydzielonych jeszcze działek rolnych, ale jest ona traktowana jako sytuacja wyjątkowa. Umowy najmu takich działek mogą być zawierane do dwóch lat. Po wydzieleniu z danej nieruchomości osobnych działek, są one wystawiane już w zwykłej procedurze przetargowej. I tak dzieje się z działką dzierżawioną przez Damiana Packa.
W odpowiedzi na nasze pytanie w tej sprawie Michał Mętlewicz, wicedyrektor OT KOWR w Koszalinie odpisał m.in.: „Pan Pacek miał świadomość podjętego ryzyka co do możliwości braku przedłużenia umowy”.
Cała nieruchomość została już podzielona geodezyjnie na trzy osobne działki. Michał Mętlewicz tłumaczy, że „po wygaśnięciu umów dzierżaw zostaną rozdysponowane w trybie przetargów ograniczonych ofert pisemnych na powiększenie gospodarstw rodzinnych rolników indywidualnych w rozumieniu przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Jeżeli zatem na dzień ww. przetargów Damian Pacek będzie posiadał status rolnika indywidualnego w rozumieniu powyższych przepisów, nic nie stoi na przeszkodzie, aby ponownie przystąpił do przetargu na dzierżawę przedmiotowych gruntów”.
Z kolei w odpowiedzi na argument o możliwym cofnięciu młodemu rolnikowi z Lasocina unijnego dofinansowania w przypadku nieprzedłużenia umowy dzierżawy, wicedyrektor KOWR w Koszalinie wyjaśnia:
„Dzierżawca, pomimo świadomości okresu na jaki została zawarta umowa dzierżawy i okresu trwania programów, przed podpisaniem zobowiązań wynikających z uczestnictwa w programach, nie wystąpił do tutejszego Oddziału z wnioskiem o przedłużenie umowy dzierżawy na czas związania z celem”.
Po wygaśnięciu umowy z D. Packiem wydzielona geodezyjnie działka zostanie wystawiona w przetargu ofertowym. Jak wynika z informacji z KOWR w Koszalinie, w 2022 r. na terenie powiatu drawskiego przeprowadzono 33 przetargi ofertowe. W 27 przetargach uzyskano średnią wysokość czynszu dzierżawnego na poziomie 4,49 dt/ha pszenicy, w przypadku sześciu przetargów – 3,72 dt/ha. To znacznie mniej niż 13,08 dt, które płaci obecnie młody rolnik. To by oznaczało znacznie mniejsze wpływy do państwowej kasy. Ale KOWR pozostaje nieugięty.
Damian Pacek ma swoje argumenty, z których jak zapowiada, być może skorzysta w sądzie. Po pierwsze, umowa dzierżawy, którą podpisał, zawarta została nie na okres do 2 lat, jak chce zarządzenie dyrektora generalnego KOWR, ale na dwa lata i 3 miesiące (od 5 lipca 2021 do 5 października 2023).
Po drugie, w paragrafie 3 pkt 2 umowy dzierżawy czytamy, że została zawarta „z możliwością jej przedłużenia, jeżeli dzierżawca najpóźniej 3 miesiące przed upływem tego terminu wystąpi z wnioskiem o przedłużenie umowy i strony uzgodnią istotne jej postanowienia”. Z tego zapisu wcale nie wynika, że ta dzierżawa jest sytuacją wyjątkową i definitywnie niemożliwą do przedłużenia.
No i po trzecie, jest jeszcze kwestia czynszu. Roczny czynsz, jaki wg umowy płaci Damian Pacek za 26,9 ha ziemi to 352 dt pszenicy za całość, czyli ok. 13,08 dt/ha pszenicy. To cena uzyskana w przetargu ustnym licytacyjnym na tę działkę.
Arkadiusz Jakubowski, oprac. kb
fot. Jakubowski, prywatne
Karol Bujoczek
<p>Redaktor Naczelny „top agrar Polska”, specjalista w zakresie rolnictwa, polityki rolnej i ekonomiki gospodarstw</p>
Najważniejsze tematy
