Barter: słoma za obornik i gnojowicę

Jestem rolnikiem ryczałtowym na ok. 70 ha i zajmuję się głównie produkcją roślinną – zboża, buraki, rzepak. Otrzymałem propozycję podpisania umowy z producentem świń na wymianę ziarna i słomy za obornik i gnojowicę. Czy możliwe jest bezgotówkowe rozliczenie takiej transakcji?

Zygmunt J. (woj. kujawsko-pomorskie) 

Czy można bezgotówkowo rozliczyć transakcję?

W omawianej sytuacji mamy do czynienia z barterem, czyli wymianą towar za towar. W aspekcie prawa cywilnego taka wymiana bezgotówkowa jest możliwa, jednak przepisy VAT podchodzą do barteru jako do równoczesnych lub następujących po sobie oddzielnych transakcji kupna-sprzedaży. Z treści pytania można wywnioskować, że odbiorca słomy i ziarna jest podatnikiem czynnym. Jednocześnie obornik i gnojowica są traktowane na gruncie VAT jako produkty rolne, co ma znaczenie przy wystawianiu faktur.

Formalnie obie strony powinny zawrzeć umowę cywilnoprawną na dostawy wzajemne, co jest też potrzebne w związku z realizacją w obu gospodarstwach planów nawożenia oraz ewentualnie w osobnym dokumencie można zawrzeć postanowienia dotyczące odroczonej płatności z tytułu faktury VAT-RR (standardowo jest to 14 dni), a także oświadczenia, w trybie art. 116 ustawy o VAT o dostawach cyklicznych.

Strona będąca rolnikiem ryczałtowym nie wystawia żadnej faktury na zbycie ziarna i słomy. Może co najwyżej wystawić rachunek w trybie art. 87 Ordynacji podatkowej. Zbywca – podatnik czynny, wystawia na gnojowicę i obornik zwykłą fakturę VAT i/lub rejestruje sprzedaż na kasie fiskalnej – jeśli aktualnie ma taki obowiązek. Sposób zapłaty – tutaj ze strony rolnika ryczałtowego – nie ma znaczenia z punktu widzenia VAT i leży w zakresie ustaleń stron.

Z kolei na dostawy ziarna i słomy przez rolnika ryczałtowego nabywca wystawia fakturę VAT-RR z rygorami płatności bezgotówkowych. Odbiorca produktów rolnych i wystawca faktury VAT-RR może odliczyć zwrot zryczałtowany pod warunkiem dokonania przelewu bankowego za całość należności (ze zwrotem zryczałtowanym). Na podstawie art. 116 pkt 8 przelew bankowy może dotyczyć tylko tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych.

Zatem teoretycznie, dla takich transakcji istnieje możliwość skompensowania bezgotówkowego wzajemnych dostaw w ciągu miesiąca rozliczeniowego. Należy zwrócić uwagę, że dla ww. przypadku, ponieważ strony – rolnicy – nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, nie obowiązuje limit płatności gotówkowych 15 tys. zł.

Roman Włodarz, ekspert VAT

Fot. Sierszeńska