Z artykułu dowiesz się
Maksymalna kwota pomocy, na jaką można liczyć w nowym rozdaniu tego programu to 120 tys. zł. Zarezerwowana jest jednak dla projektów dotyczących rolniczego handlu detalicznego (RHD), sprzedaży bezpośredniej, czy też dostaw bezpośrednich, zwanych ogólnie krótkimi łańcuchami dostaw (w takich przypadkach przynajmniej 20 tys. zł trzeba wydatkować na inwestycje związane z taką działalnością) oraz produkcji ekologicznej. Dla pozostałych projektów przewidziano pomoc w wysokości 100 tys. zł.
Wyższa kwota pomocy jednak nie jest jedyną zmianą w programie. Równie istotne jest podniesienie progu wielkości ekonomicznej gospodarstw kwalifikujących się do pomocy. Tym razem poprzeczkę ustawiono na 25 tys. euro SO wielkości ekonomicznej (SO – Standard Output – produkcja standardowa). Jest to niemal dwukrotnie wyżej niż dotychczas. Oznacza to oczywiście, że znacznie więcej gospodarstw będzie mogło się o pomoc w tym programie ubiegać.
Jak sama nazwa programu wskazuje – dla posiadaczy małych gospodarstw rolnych, czyli takich, których wielkość ekonomiczna nie przekracza 25 tys. euro. Wielkość ta będzie obliczana na podstawie przeliczników SO 2017 oraz:
Wielkość ekonomiczna 25 tys. euro SO odpowiada gospodarstwu o powierzchni około 25–30 ha prowadzącemu standardowe uprawy zbóż. Oczywiście prowadzona w gospodarstwie produkcja zwierzęca obniża limit hektarów.
Mniejsze gospodarstwa mogą skorzystać z dofinansowania pod warunkiem, że ich wielkość ekonomiczna (SO) nie jest większa niż 25 tys. euro.
Wprowadzono także dodatkowe kryterium, potwierdzające, że wnioskodawca prowadzi działalność rolniczą zarobkowo: ubiegając się o pomoc, będzie trzeba udokumentować (np. fakturą VAT lub fakturą VAT-RR) uzyskanie przychodu ze sprzedaży produktów rolnych w kwocie przynajmniej 5 tys. zł (pod uwagę mają być brane przychody z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku).
Na razie projektowane wytyczne nie odnoszą się do kwestii ubezpieczenia wnioskodawcy w KRUS – można więc przypuszczać, że tak jak miało to miejsce w ostatnich naborach w ramach "Restrukturyzacji małych gospodarstw" z PROW 2014–2020, pomoc będzie dostępna także i dla wnioskodawców ubezpieczonych w ZUS.
Projektowane wytyczne nie wykluczają także z pomocy dotychczasowych beneficjentów premii na restrukturyzację małych gospodarstw, czy też premii dla młodych rolników, jednak wiadomo, że z pomocy będą wykluczeni beneficjenci premii dla młodych rolników z PS WPR 2023–2027, dotacji w ramach inwestycji w gospodarstwach rolnych zwiększających konkurencyjność (również z PS WPR) oraz inwestycji KPO A1.4.1. "Inwestycje na rzecz dywersyfikacji i skracania łańcucha dostaw produktów rolnych i spożywczych oraz budowy odporności podmiotów uczestniczących w łańcuchu".
Planując wydatkowanie funduszy z premii, trzeba mieć na uwadze kilka istotnych wymagań programu. Po pierwsze, w ramach wydatkowania pomocy będą mogły być wspierane inwestycje służące do prowadzenia produkcji rolnej, w tym produkcji ekologicznej oraz przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie lub rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania żywności (tylko produktów rolnych) na rynek w ramach krótkich łańcuchów dostaw.
Jeżeli biznesplan zakłada sprzedaż produktów w ramach krótkich łańcuchów dostaw (np. w ramach sprzedaży bezpośredniej), kwota pomocy wyniesie nawet 120 tys. zł.
W przypadku inwestycji związanych z krótkimi łańcuchami dostaw, projekt (biznesplan) musi zakładać rozpoczęcie działalności w tym zakresie – co oznacza, że wnioskodawca przynajmniej przez 24 miesiące przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy nie powinien być zarejestrowany jako podmiot prowadzący RHD, sprzedaż bezpośrednią lub dostawy bezpośrednie w rejestrach prowadzonych przez inspekcję sanitarną, lub weterynaryjną.
Nie ma na razie zamkniętego katalogu kosztów kwalifikowalnych. Proponowane przepisy wskazują, że pomoc będzie można przeznaczyć na inwestycje materialne i niematerialne związane z produkcją, w tym następujące rodzaje inwestycji:
Jedynie 10% kosztów będą mogły stanowić tzw. koszty ogólne – czyli np. przygotowania koniecznej dokumentacji dla inwestycji budowlanych. Nie ma mowy natomiast o możliwości wydatkowania pomocy na zakup obrotowych środków produkcji (dotychczas można było przeznaczyć na nie do 30% otrzymanej pomocy).
Z otrzymanej pomocy nie da się pokryć całych kosztów inwestycji, ponieważ zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rolnictwa ma ona pokrywać 85% kosztów inwestycji. W praktyce oznacza to, że do rozliczenia uzyskanej pomocy konieczne będzie przedłożenie dowodów potwierdzających wydatkowanie kwoty wyższej niż otrzymana pomoc. A zatem, jeżeli będziemy ubiegać się o pomoc w wysokości:
Dobrą wiadomością jest natomiast fakt, że tylko część tej kwoty trzeba będzie wyłożyć z własnej kieszeni. 80% należnej kwoty pomocy (a więc 96 tys. zł lub 80 tys. zł, w zależności od przyznanej kwoty) wnioskodawca otrzyma tak jak dotychczas z góry, po rozpoczęciu realizacji biznesplanu i złożeniu wniosku o wypłatę I raty pomocy. W praktyce więc z tych pieniędzy da się sfinansować znaczną część wydatków.
Otrzymaną pomoc można przeznaczyć także na inwestycje związane z małym przetwórstwem w ramach RHD.
Choć minimalna wymagana liczba punktów rankingowym to ledwie 3, wcale nie będzie łatwo je zebrać. W proponowanej wersji wytycznych przewiduje się bowiem, że punkty rankingowe będą przyznawane za:
Analizując powyższe kryteria punktowe, widać więc wyraźnie, że zebranie wymaganych 3 punktów w wielu gospodarstwach będzie nie lada wyczynem. Na szczęście, jeżeli chodzi o kryterium dotyczące uczestnictwa w systemach jakości, czy przystąpieniu do grupy producentów, punkty będą przyznawane także w sytuacji, gdy na dzień składania wniosku o przyznanie pomocy wnioskodawca jedynie zadeklaruje chęć uczestnictwa w takim systemie. Wówczas stosowny certyfikat potwierdzający uczestnictwo w systemie jakości lub dokumenty potwierdzające przystąpienie do grupy będzie trzeba przedłożyć wraz z wnioskiem o wypłatę I raty pomocy. W przypadku deklarowania udziału w szkoleniach, dokument potwierdzający ukończenie takowego szkolenia trzeba będzie przedstawić razem z wnioskiem o wypłatę II raty pomocy.
Sprzedaż bezpośrednia mleka i przetworów w mniejszych gospodarstwach od kilku krów można zmodernizować wykorzystując środki na przetwórstwo i RHD.
Jednym z najistotniejszych zobowiązań wynikających z otrzymanej pomocy będzie obowiązek zwiększenia wartości sprzedanych z gospodarstwa produktów – i to aż o 30% w porównaniu z rokiem bazowym. Wartość sprzedanych produktów nie będzie mogła być jednak mniejsza niż równowartość minimalnego wynagrodzenia za rok, w którym złożono wniosek o przyznanie pomocy (obecnie 3490 zł/miesiąc).
Wartość bazowa sprzedaży nie będzie ustalana jednak na podstawie faktur za sprzedaż produktów, a będzie wyliczana jako iloczyn wskaźnika 80,86% oraz wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego w roku wyjściowym (do przeliczenia SO z euro na złotówki przyjęto stały kurs 1 euro = 4,2722 złotych).
Na realizację programu pomocy dla małych gospodarstw przewidziano w PS WPR 2023–2027 kwotę 342 mln euro, co powinno wystarczyć na około 13,5 tys. projektów. Z samych wytycznych wynika, że ARiMR będzie zobowiązana do rozpatrzenia wniosku o przyznanie pomocy w terminie 5 miesięcy od zakończenia naboru wniosków, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia roku, w którym WOPP został złożony.
Z ogłoszonego przez Ministerstwo Rolnictwa harmonogramu wynika, że nabór wniosków na "Rozwój małych gospodarstw" powinien ruszyć w III kwartale br.
ig
fot. Sierszeńska, Bujoczek
Grzegorz Ignaczewski
<p>redaktor „top agrar Polska”, ekonomista, specjalista w zakresie dopłat bezpośrednich, PROW i ekonomiki gospodarstw.</p>
Najważniejsze tematy
