Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk już po raz drugi gościł laureatów i wyróżnionych w konkursie „Moja Smart Wieś – idea i fakt” – operacji realizowanej we współpracy z Krajową Siecią Obszarów Wiejskich. Jak czytamy na stronie konkursu, „...inteligentna, zrównoważona i innowacyjna wieś, która wykorzystuje nowoczesne technologie w celu poprawy jakości i poziomu życia jej mieszkańców, nie musi pozostawać jedynie w sferze wymysłów futurystów...”. Takich właśnie rozwiązań poszukują organizatorzy konkursu.

Pomysł konkursu na Smart Wieś też wart nagrody

– Jesteśmy instytutem, który zajmuje się zmianami na wsi rolniczej. Zmianami gospodarki, społeczności. W interdyscyplinarnym oglądzie badamy, jak zmienia się polska wieś. Nasze rekomendacje kształtują dwie duże polityki unijne (...). Jeden z założycieli Instytutu powiedział, że „IRWiR posiada zdolność i determinację selekcjonowania zagadnień wielkich. Takich, które stanowią kamienie milowe i punkty zwrotne w rozwoju wsi i rolnictwa”. I przykładem takich problemów jest inteligentny rozwój wsi, czyli smart village – mówiła prof. Stanny. Dodała, że innowacje na wsi mają bardzo różny charakter. To nie tylko nowe technologie, ale też innowacje społeczne.

W jury konkursu znaleźli się dr Anna Rosa z Zakładu Ekonomii Wsi jako przewodnicząca, prof. Monika Stanny, prof. Adam Czarnecki, prof. Sławomir Kalinowski i Łukasz Komorowski. Na konkurs wpłynęło ponad sto prac i, jak mówił prof. Sławomir Kalinowski, wybór był niezwykle trudny, co znalazło wyraz w rozszerzeniu listy laureatów z planowanych szesnastu do osiemnastu. Projekty oceniano w dwóch kategoriach – idei i faktu. Oceniano bowiem nie tylko działania, które osiągnęły już etap realizacji, ale także te, które są na etapie pomysłu, planu zmiany, która ma podnieść jakość życia lokalnych społeczności.

– Chcielibyśmy kontynuować konkurs i upowszechnić ideę smartrozwiązań, by pokazać innym, że można dokonywać śmiałych zmian w lokalnych społecznościach. W tym celu tworzymy bazę inteligentnych rozwiązań – mówiła dr Anna Rosa.

Nagrody za wioskę tematyczną, ekologię i strefę relaksu

W każdej z kategorii przyznano trzy miejsca oraz sześć wyróżnień. Pierwsza nagroda w wysokości 5000 zł w kategorii „Fakt” powędrowała do Agnieszki Weyny z Gostycyna za projekt „Górnicza Wioska kopalnią idei Smart Village”, będący wioską tematyczną w miejscowości Piła w Borach Tucholskich, zorganizowaną w miejscu, w którym przez przypadek mieszkańcy odkryli historię wydobycia węgla brunatnego na tym terenie.
Drugie miejsce i 4000 zł przypadły Grzegorzowi Stępieniowi z Małkocina pod Stargardem za projekt „Przystanki z historią i usługa Małkocin SCANSEN”. W Małkocinie działa mobilna informacja pasażerska, a historia wsi dostępna jest dla każdego, kto zeskanuje na przystanku kod QR.
Trzecie miejsce zajęła Justyna Helicka z projektem „Smart Wieś – Mieronice”, w którym w Mieronicach pod Małogoszczą wybudowano strefę relaksu i prawdziwą tężnię solankową. Projekt otrzymał 3 tys. zł nagrody.

Kto otrzymał wyróżnienia w kategorii "Fakt" w konkursie Smart Wieś?

Wyróżnienia nagrodzono czekami o wartości 1000 zł, w tym jeden z nich ufundował „Tygodnik Poradnik Rolniczy”. Nasza nagroda trafiła do Anny Elsner, autorki projektu „Kwitnąca Wola Cygowska”, który był sołecką ideą odnowienia centrum wsi. Jury doceniło w niej nasadzenia z ogólnodostępnym zielnikiem, namalowanie przez młodzież muralu i postawienie tablicy informującej o historii wsi.
Wśród wyróżnień w kategorii „Fakt” znalazła się też Alina Jeleń z Koteży – autorka wielu inicjatyw edukacyjnych, w tym walczących ze stereotypami. Wyróżniono też Wiolettę Piwowarską, która w Wiązownicy-Kolonii założyła Pasjodzielnię, w ramach której funkcjonuje między innymi kino wiejskie. Jerzy Ryziński, burmistrz gminy Sochocin, otrzymał wyróżnienie za kreatywny plac zabaw z ławką fotowoltaiczną i ścieżkę edukacyjno-przyrodniczo-sensoryczną. Łukasz Witczak z podjarocińskiego Łuszczanowa – zeszłoroczny laureat trzeciej nagrody w konkursie Smart Wieś – otrzymał wyróżnienie za strefę sportową ze sterowanymi czujnikiem reflektorami solarnymi, autonomicznymi lampami hybrydowymi, ławką solarną i czujnikiem jakości powietrza, zaś Zespół Pieśni i Tańca „Chludowianie” – za rewitalizację starego baru i zaadaptowanie go na nowoczesne miejsce spotkań kulturalnych.

Nagrody za biogazownie rolniczą, drzewa tlenowe i ścieżkę pieszo-rowerową

Innowacją jest obecność wielu udogodnień architektonicznych zapobiegających wykluczeniu społecznemu osób starszych i z niepełnosprawnościami. Jak powiedziała w krótkim przemówieniu dr Anna Rosa, konkurs rozszerzono o kategorię „Idea”. Niełatwą w ocenie, ponieważ wybierano w niej coś, co jeszcze nie powstało. Organizatorzy wyszli jednak z założenia, że nagradzanie projektów w fazie pomysłu stanowi dodatkową motywację do wprowadzania innowacji. Dlatego i tu przyznano sześć wyróżnień i trzy miejsca na podium.

Najwyższe z nich zajął, otrzymując też nagrodę 5000 zł, Krzysztof Jaszczuk, który swoje działania skoncentrował wokół biogazowni o mocy 1,5 MW. Celem jego projektu jest produkowanie czystej energii i zapewnienie okolicznym rolnikom zbytu płodów rolnych.
Tuż za nim, z nagrodą 4000 zł i drugim miejscem uplasował się Łukasz Zaranek z miejscowości Pruśce w Wielkopolskiem. Postawił on na „Świadome ekosołectwo”. Wyróżnikiem projektu jest plan posadzenia we wsi tzw. oxytrees, czyli drzew tlenowych. W planach wieś ma też monitoring powietrza, lampy LED i nasadzenia roślin miododajnych.
Na podium stanęła też Sandra Żukowska, która przedstawiła projekt dla wsi Głuszyno w powiecie słupskim i odebrała nagrodę w wysokości 3000 zł. W Głuszynie, które stawia też na czystą energię, ma powstać ciąg pieszo-rowerowy do stacji kolejowej i wyposażona w monitoring wiata przystankowa.

Krzysztof Jaszczu ze wsi Gęś na Lubelszczyźnie projektem "Czysta energia, zdrowe powietrze - szczęśliwa Gęś" zasłużył na I nagrodę w kategorii Idea

Warzywkomat i SOS dla seniora – wyróżnienia w konkursie na smart rozwiązania na obszarach wiejskich

Wśród wyróżnień jedno czekiem na 1000 zł ponownie nagrodził „Tygodnik”. Przypadło ono w udziale Marii Jakubik-Grzybowskiej z miejscowoci Banie na Pomorzu za wdrażanie idei rolnictwa przyjaznego środowisku, poprzez m.in. wykorzystanie smartnarzędzi i gospodarkę niskoemisyjną. W kategorii „Idea” wyróżniono też Katarzynę Hoffmann i Aleksandrę Kaletę za projekt warzywkomatu, który stanąć ma w Lenartowicach w gminie Pleszew.
Alicję Jamorską-Kurek z Piasecznej Górki w Świętokrzyskiem, zwyciężczynię pierwszej edycji konkursu, wyróżniono za pomysł na budowę świetlicy modułowej i zasilanie jej z odnawialnych źródeł energii. Piotra Żółtowskiego z Borzymówki na Mazowszu wyróżniono za plan zaangażowania do rozmów o inteligentnych rozwiązaniach organizacji społecznych i wdrożenia produktu turystycznego „Borzymówka – Ypres Wschodu”. W okolicy wsi bowiem w 1915 roku Niemcy użyli większą liczbę butli z trującym gazem niż rok wcześniej pod francuskim Ypres.
Justynę Wiszniewską z rady sołeckiej Mierzyna w gminie Gniewino doceniono za plany: budowy wiat, wyposażania seniorów w opaski SOS, instalacji dzwonków alarmowych i ograniczenia negatywnych skutków działalności bobrów.
Paweł Stasiak z Kiełpina w gminie Łomianki na Mazowszu zasłużył zaś na wyróżnienie projektem w kompleksowy sposób rozwiązującym problemy mieszkańców, m.in. dzięki stronie internetowej wsi, zainstalowaniu hot spotu Wi-Fi, budowie inteligentnych przejść dla pieszych czy cyfrowemu archiwum Kiełpina.

Wyróżnionej w kategorii Fakt Annie Elsner nagrodę "Tygodnika Poradnika Rolniczego" w postaci czeku na 1000 zł wręczają prof. Monika Stanny i redaktorka Karolina Kasperek

Odwiedzimy nagrodzonych

Cieszy, że wśród pomysłów i ich realizacji nowoczesne technologie zaprzęgane są nie tylko do poprawiania jakości życia, ale też do przeciwdziałania idącym wraz z rozwojem cywilizacyjnym nierównościom i wykluczeniom. Raduje, że w projektach pojawiają się coraz częściej potrzeby seniorów. My zaś chcemy odwiedzić laureatów i wyróżnionych, by bliżej przyjrzeć się nowoczesnym rozwiązaniom we wsiach i temu, jak realizowane są plany. Oczekujcie tych materiałów na naszych łamach. A my przyłączamy się raz jeszcze do gratulacji wszystkim nagrodzonym i mamy nadzieję, że będą oni inspirować naszych Czytelników.

Karolina Kasperek
fot. Karolina Kasperek