- Jakie fazy wyróżnia się w uprawie młodych ziemniaków i ile one trwają?
- W jakich rejonach kraju mamy najkorzystniejsze warunki do uprawy wczesnych odmian ziemniaka?
- Na jakie cechy ziemniaków należy zwrócić uwagę przy wyborze odmian wczesnych?
- Jakie kryteria powinny spełniać "młode ziemniaki" według rozporządzenia MRiRW?
Niedawno pisaliśmy w „Tygodniku Poradniku Rolniczym” o podstawach podkiełkowywania sadzeniaków. O podstawach, bo tak naprawdę każda odmiana powinna być pod tym względem prowadzona indywidualnie. Dziś przypominamy ważne wskazówki agrotechniczne uprawy bardzo wczesnych odmian na najwcześniejszy zbiór.
Trafić w szczyt cenowy
Prawidłowo rozwijające się rośliny bardzo wczesnych odmian ziemniaka wchodzą po 16–20 dniach, a po kolejnych 14–20 dniach od wschodów wchodzą w fazę tuberyzacji, która trwa 5–10 dni. Dzienny przyrost masy zawiązanych bulw na powierzchni hektara wynosi u tych odmian od 0,7 do 1 tony. Łatwo obliczyć, że aby osiągnąć zadowalający plon ogólny ok. 17 t/ha, w którym będzie przynajmniej 15 t/ha plonu handlowego, ziemniaki potrzebują od zakończenia tuberyzacji jeszcze 20 dni. Z przedziałów trwania poszczególnych faz rozwoju wynika, że opłacalny plon handlowy ziemniaków młodych na wczesny zbiór możemy uzyskać w sprzyjających warunkach po 50. dniach, ale czasami dopiero po 70. dniach.
W handlu ziemniakami młodymi 25 dni opóźnienia oznacza nawet kilkukrotną utratę dochodu możliwego do uzyskania przy sprzedaży 3 tygodnie wcześniej. Od pojawienia się na rynku pierwszych młodych ziemniaków, każdy kolejny dzień przynosi w handlu spadek ceny.
Rejony najlepsze na uprawę
Właściwym terminem wysadzania bulw w uprawie na bardzo wczesny zbiór jest moment, kiedy temperatura gleby mierzona na głębokości 10 cm przez 3–5 dni przed sadzeniem wynosi ok. 4 st. C (pod warunkiem, że sadzeniaki były podkiełkowane i uprawa będzie prowadzona z zastosowaniem okrywy – folii lub agrowłókniny) lub 6 st. C (gdy plantacja jest obsadzona sadzeniakami podkiełkowanymi i będzie prowadzona wg standardowej technologii).
Uprawa ziemniaków młodych może być zyskowna. Najkorzystniejsze warunki pozwalające na wczesne wysadzanie sadzeniaków i uzyskiwanie plonu handlowego w najkrótszym czasie panują w rejonie południowo-zachodnim (okolice Opola, Legnicy, Leszna, Poznania, Wrocławia), rejonie południowo-wschodnim (okolice Przemyśla, Tarnowa, Rzeszowa, Tarnobrzega, Krakowa i Katowic) i Polsce Środkowej (okolice Częstochowy, Sieradza, Łodzi, Kalisza i Skierniewic).
Dobra odmiana i ciepła gleba
Do uprawy na najwcześniejszy zbiór nadają się przede wszystkim te odmiany, które bardzo wcześnie wchodzą w fazę tuberyzacji. Tę cechę mają dobrze ukształtowaną niemal wszystkie odmiany bardzo wczesne, ale też większość odmian wczesnych, a także średnio wczesna odmiana Irga. Plenność takich odmian na wczesny zbiór jest mniejsza niż plenność na koniec wegetacji. Odmiany predysponowane do uprawy na bardzo wczesny zbiór różnią się pod względem smaku, kształtu, barwy i typu kulinarnego. Wyróżnia się następujące typy kulinarne miąższu bulw: A – sałatkowy, B – wszechstronnie użytkowy, AB – sałatkowy do wszechstronnie użytkowego, BC – wszechstronnie użytkowy do mączystego, C – mączysty.
Ziemniaki młode występują na ogół w typie B (wszechstronnie użytkowy) lub AB (sałatkowy do wszechstronnie użytkowego). Planując np. zbiór bardzo wczesny i godząc się na znacznie mniejszy plon handlowy niż 15 t/ha, warto wybierać odmiany o kształcie kulistym. Ważniejsze cechy i potencjał plonowania odmian w uprawie na bardzo wczesny zbiór albo zbiór po zakończeniu wegetacji przedstawia tabela.
Uzyskanie plonu handlowego ziemniaków już po 50 dniach od sadzenia wymaga jeszcze większej troski i bardzo precyzyjnej agrotechniki, niż normalna standardowa uprawa ze zbiorem bulw dojrzałych. Obok dobrej odmiany, ciepłej gleby, dobrych warunków wilgotnościowych potrzebna jest przemyślana agrotechnika i odrobina szczęścia do pogody. W skład tej nienagannej agrotechniki ziemniaków uprawianych na bardzo wczesny zbiór powinny wchodzić:
- wysoka jakość sadzeniaków i sterowanie ich rozwojem w celu poprawy możliwości plonotwórczych (podkiełkowywanie),
- odpowiednie stanowisko (ciepłe) i przygotowanie gleby,
- właściwe nawożenie i zaopatrzenie roślin w składniki pokarmowe,
- odpowiedni termin sadzenia (po ogrzaniu gleby) i odpowiednia architektura łanu (pożądanych 300–350 tys. pędów/ha),
- właściwa pielęgnacja plantacji i ochrona przed organizmami szkodliwymi (metody mechaniczne, biologiczne i chemiczne).
Młode ziemniaki w rozporządzeniu
Przez ostatnie lata z młodymi ziemniakami konkurują niby młode ziemniaki z importu. Konsument łatwo ulega złudzeniu, bo te importowane ziemniaki są małe, mają jasną skórkę, są idealnie domyte, ale są stare. Ziemniaki te produkowane są w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie uzyskuje się dwa plony w ciągu roku. Plony dojrzałych ziemniaków ze zbiorów jesiennych udają w Polsce młode ziemniaki.
Warto wiedzieć, że kryteria jakości handlowej, którymi powinny cechować się ziemniaki wczesne (młode) określa Rozporządzenie MRiRW z 17 kwietnia 2019 r. Według rozporządzenia, młode ziemniaki powinny być „zebrane na początku sezonu zbioru ziemniaków w kraju pochodzenia przed osiągnięciem pełnej dojrzałości, o skórce łuszczącej się, przeznaczone do sprzedaży bezpośrednio po zebraniu”. Miejmy nadzieję, że w sieciach handlowych wiosną nie będzie już udawanych „ziemniaków młodych” i że zgodnie z definicją „młode ziemniaki” będą polskie. Taki był zresztą cel zmiany przepisów. Określenie „ziemniaki młode” powinno być stosowane wyłącznie w odniesieniu do ziemniaków z polskich upraw.
Ważniejsze cechy wyróżniające jadalne odmiany bardzo wczesne ziemniaka |
Plenność
na wczesny zbiór | Smak | Morfologia bulw | Typ kulinarny |
Bardzo dobry | Dobry | Dość dobry | Bardzo dobra | Dobra | AB | B |
Odmiany bardzo wczesne |
Powyżej
19 t/ha | Arielle | Denar Ingrid | Karatop Ruta | Arielle Ingrid | Denar Karatop Ruta | Denar Karatop | Arielle Ingrid Ruta |
18–19 t/ha | Berber Orlik | Bard Flaming Fresco Impala Lord | Miłek | Berber Flaming Impala | Bard Fresco Lord Miłek Orlik | Bard Impala Lord | Berber Flaming Fresco Miłek (BC) Orlik |
Plenność
po zakończeniu wegetacji | Smak | Morfologia bulw | Typ kulinarny |
Bardzo dobry | Dobry | Dość dobry | Bardzo dobra | Dobra | AB | B |
Odmiany bardzo wczesne |
40–44 t/ha | | Denar Molli Lord Viviana | Miłek | Viviana | Denar Molli Lord | Denar Lord Viviana | Molli |
35–39 t/ha | Berber Orlik | Bard Flaming Fresco Impala Ingrid Irys Justa | Karatop Ruta | Berber Flaming Impala Ingrid | Orlik Bard Fresco Irys Justa Karatop Ruta | Bard Impala Karatop | Berber Flaming Fresco Ingrid Irys Justa
(B, BC) Orlik Ruta |
Źródło: Materiały konferencyjne Dni Ziemniaka |
Marek Kalinowski
Zdjęcie: Marek Kalinowski
