Poznajemy szkodniki rzepaku – pchełki ziemne i rzepakowa
r e k l a m a
Partnerzy portalu

Poznajemy szkodniki rzepaku – pchełki ziemne i rzepakowa

07.08.2019autor:

W ostatnich latach, z wiadomej przyczyny, plantatorzy rzepaku zmuszeni byli wykonywać jesienią nawet trzy nalistne zabiegi insektycydowe. Powodem tych problemów jest wycofanie przez Unię Europejską zapraw owadobójczych zawierających substancje z grupy neonikotynoidów.

Warto jednak podkreślić, że w minionym i obecnym sezonie Jan Krzysztof Ardanowski, minister rolnictwa i rozwoju wsi, zezwolił na czasowe wprowadzenie do obrotu dwóch zapraw insektycydowych zawierających te substancje. Chociaż nie mają rejestracji na pchełki (zgodnie z etykietą zwalczają chowacza galasówka i miniarkę kapuścianą), to ograniczają również inne szkodniki.

r e k l a m a

Pchełki ziemne 

Jesiennych szkodników rzepaku jest co niemiara, ale to pchełki jako pierwsze atakują rzepak w fazie liścieni. Powodowane przez pchełki małe uszkodzenia i nawet mała ich presja powodują przyhamowanie wzrostu roślin, wnikanie przez uszkodzenia sprawców chorób grzybowych, zmniejszenie zimotrwałości roślin i opóźniony start uszkodzonych plantacji wiosną. 

Pierwsze do ataku na rzepak ruszają pchełki ziemne wygryzające otworki w liścieniach. Wśród pchełek ziemnych wg opisu w publikacjach Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu, wyróżnić możemy pchełkę czarną (jednolicie czarna), czarnonogą (błyszczące zabarwienie od seledynowoniebieskiego do metalicznie zielonego), falistosmugą (przedplecze czarne i żółte paski na pokrywach) i smużkowaną (przedplecze czarne, a na czarnych pokrywach posiada po 1 żółtym pasku). Dorosłe pchełki osiągają wielkość 2–3 mm. Larwy długości do 7 mm są brudnobiałe lub żółtawe z czarną głową. Na segmentach są ciemne plamki, z których wystają włoski. Larwy mają 3 pary krótkich odnóży. 

Szkodliwe są osobniki dorosłe, które wygryzają w liścieniach i liściach małe, okrągłe otwory. Jedynie larwy pchełki smużkowanej minują blaszkę liściową. Larwy pozostałych gatunków żerują na korzeniach. Chrząszcze zimują w wierzchniej warstwie gleby i ściółce. Wiosną opuszczają zimowiska i przenoszą się na wschodzące rośliny rzepaku jarego, gorczycy i innych roślin kapustowatych. Do końca wiosny składają jaja do gleby (oprócz pchełki smużkowatej, która składa jaja na dolnej stronie liści). W sierpniu i wrześniu chrząszcze przelatują na samosiewy rzepaku, a następnie na nowe wschody rzepaku ozimego. Potem chrząszcze przenoszą się na zimowiska. 

Pchełka rzepakowa

Ta jest zdecydowanie większa (ok. 4 mm) od pchełek ziemnych (2–3 mm). Jest metalicznie lśniąca z zielonkawym lub niebieskawym połyskiem. Głowa, czułki i nogi są częściowo brunatnoczerwone. Pchełka rzepakowa ma rozbudowane trzecie pary odnóży, przez co doskonale skacze. Larwa od 6 do 7 mm długości jest brudnobiała z ciemnobrązową głową, 3 parami odnóży tułowiowych, na odwłoku ma dwa ostre wyrostki. Larwa pokryta jest ciemnymi plamkami i szczotkowatym owłosieniem.

Po przepoczwarczeniu się w glebie i po letniej diapauzie pchełki rzepakowe pojawiają się w młodym rzepaku jesienią. Warto dodać, że roślinami żywicielskimi oprócz rzepaku są przede wszystkim kapustowate uprawne: kapusta, brokuł, brukiew, rzepa ścierniskowa, jak też chwasty: gorczyca polna, rzodkiew świrzepa i tobołki polne. Samice składają jaja w glebie (na głębokość 1–2 cm), w sąsiedztwie roślin (przy łagodnej zimie trwa to nawet do wiosny). 

Typowymi objawami żerowania chrząszczy pchełki rzepakowej jesienią są widoczne na liścieniach i liściach wygryzione otwory i szkieletowanie liści. Bardzo duża liczebność populacji powoduje, że liście mogą zostać sitowato podziurawione. Znaczne zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej może być przyczyną zamierania młodych roślin. Zdecydowanie groźniejsze są uszkodzenia wyrządzane przez żer minujący młodych larw pchełki rzepakowej. Drążą one korytarze w ogonkach liściowych, nerwach liści i pędach. Groźne jest również to, że larwy pchełki mogą żerować długo, nawet pod okrywą śniegu. Dlatego najważniejsze jest zwalczanie chrząszczy pchełki rzepakowej, aby nie dopuścić do złożenia jaj i wylęgu larw.

Atak pod kontrolą

Zanim sięgniemy po insektycyd powinniśmy ograniczać pchełkę rzepakową metodami agrotechnicznymi. Pamiętajmy, że zagrożenie rzepaku ozimego pchełkami ziemnymi rośnie, gdy jego siew ma miejsce po suchym i upalnym lecie. Z działań agrotechnicznych osłabiających presję pchełek ziemnych można wskazać poprawną uprawę gleby, izolację przestrzenną od kapustowatych, wczesny siew. W warunkach sprzyjających pojawieniu się pchełek zaleca się zwiększenie normy wysiewu rzepaku.

Niestety, presja pchełek jest generalnie duża i bez wspomagania agrotechnicznych metod zabiegami insektowymi nie da się ich ograniczyć. Przed ochroną kluczowy jest systematyczny monitoring szkodników, a zatem, zaraz po siewie rzepaku trzeba w nim postawić żółte naczynia. 

Progiem szkodliwości pchełek ziemnych jest 1 chrząszcz na 1 metr bieżący rzędu. Obserwacje pchełek ziemnych prowadzimy zaraz po wschodach rzepaku (BBCH 10–15). Progiem szkodliwości pchełki rzepakowej są 3 chrząszcze na 1 metr bieżący rzędu. Obserwacje pchełki rzepakowej prowadzimy we wrześniu i w październiku (BBCH 12–19).



  • Rzepak już w fazie liścieni zagrożony jest żerowaniem osobników dorosłych pchełek ziemnych, a po ich ataku na nieco większe rośliny nalatuje pchełka rzepakowa. Pchełki w rzepaku trzeba monitorować, a sposób najłatwiejszy to użycie żółtych naczyń
Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski 

r e k l a m a
r e k l a m a

Przeczytaj także

Gołożery na agreście? Sprawcą mogą być brzęczaki albo piłecznica

Widok pędów pozbawionych liści lub tylko z liśćmi szczątkowymi to najprawdopodobniej efekt żerowania takich szkodników, jak brzęczak porzeczkowy, brzęczak agrestowy lub piłecznica agrestowa.

czytaj więcej

Jakimi sposobami walczyć ze zgnilizną twardzikową w rzepaku?

Przy powszechnej odporności najnowszych odmian rzepaku na suchą zgniliznę kapustnych, to zgnilizna twardzikowa wyrasta na główny problem.

czytaj więcej

Użytki zielone a odchwaszczanie. Kiedy i na jakich zasadach są one dopuszczalne?

Chwasty są jedną z głównych przyczyn degradacji i skrócenia okresu użytkowania porostu. Dlatego warto zapobiegać kompensacji chwastów stanowiących w zebranej paszy balast i w pierwszej kolejności robić to metodami agrotechnicznymi.

czytaj więcej

Najważniejsze tematy

r e k l a m a
Pytania i regulaminy
Kategorie
Produkty Agrarsklep
Przydatne linki
Social Media

Polskie Wydawnictwo Rolnicze Sp. z o.o., ul. Metalowa 5, 60-118 Poznań. Akta rejestrowe przechowywane w Sądzie Rejonowym Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, VIII Wydziale Gospodarczym, KRS 0000101146, NIP 7780164903, REGON 630175513, kapitał zakładowy: 1.000.000 PLN.

Wszystkie prezentowane w ramach niniejszego portalu treści są własnością Polskiego Wydawnictwa Rolniczego Sp. z o.o., są zastrzeżone i chronione prawem autorskim, kopiowanie i dalsze rozpowszechnianie treści jest zabronione. (art. 25 ust. 1 pkt 1b ustawy z 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych)