Praktyki dla lepszego bezpieczeństwa ludzi i środowiska

Komisja Europejska opublikowała zestaw dobrych praktyk stosowania środków ochrony roślin, którego celem jest ograniczenie stosowanie pestycydów chemicznych. To dobrowolne działania, które mogą podjąć rolnicy, by zrealizować ambitne cele strategii „Od pola do stołu”.  

Zwalczanie szkodników, które niszczą uprawy i rośliny, jest konieczne zarówno w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, jak i zapewnienia rolnikom godziwych dochodów z ich produkcji. Ale jednocześnie należy to zrobić, minimalizując ryzyko dla ludzi i środowiska. Podejście zakładające wykorzystywanie w miarę możliwości metody naturalne, a pestycydy chemiczne w ostateczności, nazywane jest „zintegrowaną ochroną przed szkodnikami” (IPM - integrated pest management). Komisja Europejska opublikowała właśnie bazę danych zawierającą przegląd obecnie dostępnych metod IPM, wraz z badaniem oceniającym ich skuteczność i perspektywy ich dalszego stosowania.

1300 praktyk i 273 wytycznych dla ochrony roślin w bazie danych dla rolników

Baza danych zawiera około 1300 przykładów praktyk, technik i technologii w ramach ośmiu zasad integrowanej ochrony roślin ustanowionych na szczeblu unijnym i międzynarodowym, takich jak stosowanie płodozmianu i zrównoważonego nawożenia, monitorowanie organizmów szkodliwych, ukierunkowane i ograniczone stosowanie oraz preferencje dla niechemicznych metod zwalczania szkodników.

Baza danych zawiera również 273 „wytyczne dla poszczególnych upraw” opracowane przez władze krajowe państw członkowskich w celu wdrożenia wymogów integrowanej ochrony roślin na mocy dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (SUD). Ten przegląd praktyk, ustalony po dwóch latach pracy, pokazuje, że istnieje duża różnorodność opcji przyjmowania i wdrażania IPM w krajach UE. Wszystkie przykłady przedstawiono w językach narodowych z krótkim wprowadzeniem w języku angielskim. Ten zestaw narzędzi ma na celu zainspirowanie rolników i doradców rolniczych do opracowania i wdrożenia metod IPM po dostosowaniu ich do lokalnych i regionalnych warunków rolniczych i rolno-klimatycznych.

Baza danych dostępna tu: https://datam.jrc.ec.europa.eu/datam/mashup/IPM/index.html będzie regularnie aktualizowana o dodatkowe przykłady.

Dobra cena alternatyw dla konwencjonalnych praktyk szansą na zmniejszenie uzależnienia rolników do pestycydów

- Ograniczenie stosowania pestycydów często działa najlepiej w połączeniu z innymi celami, takimi jak praktyki ochrony gleby, ograniczenie stosowania nawozów i świadczenie usług ekosystemowych, takich jak ochrona owadów zapylających lub odtwarzanie siedlisk przyrodniczych (np. żywopłotów) – przekonuje Komisja Europejska.

Ale Bruksela widzi też problemy z jakimi mierzą się rolnicy próbujący odchodzić od tradycyjnych środków ochrony roślin i zmniejszać swoje uzależnienie od pestycydów. To przede wszystkim niewystarczająca liczba dostępnych i przystępnych cenowo alternatyw dla konwencjonalnych praktyk.

Zwiększenia wdrożenia IPM zdaniem Brukseli w dużym stopniu zależy od wsparcie na poziomie krajowym i unijnym za pomocą środków informacyjnych i upowszechniających dla wszystkich istniejących alternatyw i nowych technologii. Przygotowana obecnie baza danych jest próbą promowania i wspierania dobrowolnego stosowania integrowanej ochrony roślin przez rolników.

Dwa duże plany UE wobec ś.o.r

Strategia „Od pola do stołu” określa dwa cele w zakresie redukcji pestycydów: ograniczenie o 50% do 2030 r. stosowania:

• pestycydów chemicznych, 
• ryzyka związanego z nimi oraz stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów.

Z kolei dyrektywa w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (SUD) określa warunki, jakie powinny ustanowić państwa członkowskie, aby zapewnić zrównoważone stosowanie pestycydów przez rolników i innych profesjonalnych użytkowników pestycydów. Obejmuje to także stosowanie zintegrowanej ochrony przed szkodnikami (IPM) określonych w ośmiu ogólnych zasadach.

W kontekście strategii „Od pola do stołu” oraz w celu wzmocnienia realizacji celów dyrektywy SUD Komisja Europejska przyjęła w czerwcu 2022 r. wniosek dotyczący rozporządzenia zastępującego SUD. Określa w nim cele UE w zakresie redukcji pestycydów i określa cele krajowe, a także bardziej szczegółowe wymagania na poziomie użytkowników, w tym dotyczące integrowanej ochrony roślin.

fot. archiwum TPR (Pixabay)