Jęczmień schodzi z pola najszybciej – to ważny atut tego gatunku dla plantatorów rzepaku. W ubiegłym suchym roku średnia data zbioru jęczmienia ozimego w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian COBORU to 7 lipca, czyli ok. 2 tygodnie wcześniej niż wieloleciu. Szybkie zejście z pola umożliwia przygotowanie stanowiska pod terminowy siew rzepaku. W Tabeli 1 zebraliśmy informacje COBORU o średnich terminach uzyskiwania dojrzałości pełnej (na poziomie a1 i a2 agrotechniki) i terminach zbioru odmian wzorcowych zbóż ozimych z dwóch ostatnich lat. 

Jęczmień ozimy a niskie temperatury

Zimotrwałość to słaba strona jęczmienia ozimego, ale też odmiany różnią się pod tym względem i tym bardziej do uprawy należy wybierać te sprawdzone w warunkach najbliższych gospodarstwu, czyli z Listy Zalecanych Odmian. Ranking odmian jęczmienia ozimego pod względem zimotrwałości po zimach w 2012 i 2016 r. przedstawialiśmy tutaj (oraz w 29 numerze Tygodnika Poradnika Rolniczego).

Warto dodać, że zimotrwałość, jak i inne badane cechy roślin, oceniane są w badaniach COBORU w skali 9-stopniowej. Jak podają naukowcy z COBORU w opracowaniach, w przypadku zimotrwałości można w uproszczeniu przyjąć, że różnica 1 stopnia w skali 9-stopniowej na plus oznacza około 10% więcej zimujących roślin.  

Charakterystyka odmian jęczmienia ozimego z Listy Zalecanych Odmian

Rekomendacje dla województw jęczmienia ozimego z LZO na jesień 2019 r. przedstawiamy na końcu artykułu, ale najpierw dołączamy do tych informacji charakterystykę (wg COBORU) odmian najczęściej zalecanych do uprawy. W  Krajowym Rejestrze i na LZO nie ma odmian hybrydowych jęczmienia ozimego, które z każdym rokiem są coraz bardziej popularne, a te najnowsze mają bardzo poprawioną zimotrwałość. 

KWS Kosmos – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Zimotrwałość prawie średnia. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rynchosporiozę – średnia, na rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

Zenek – odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Zimotrwałość dobra (5,5). Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża. Na pleśń śniegową plamistość siatkową, rynchosporiozę – średnia, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość – dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie – średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.

Antonella – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Zimotrwałość średnia (5,0). Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość – duża do bardzo dużej, na plamistość siatkową i rynchosporiozę – duża, na rdzę jęczmienia – dość duża. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym mała. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Plenność bardzo dobra. 

Titus – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Zimotrwałość średnia (5,5). Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia – dość duża, na plamistość siatkową, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i czarną plamistość – średnia. Rośliny wysokie do bardzo wysokich, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Zawartość białka w ziarnie przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność dobra do bardzo dobrej.

Kaylin – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Zimotrwałość średnia (5,0). Odporność na plamistość siatkową i ciemnobrunatną plamistość dość dobra, na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę – średnia. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka w ziarnie dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność dość dobra.

Quadriga – odmiana wielorzędowa, typu pastewnego.  Zimotrwałość średnia (5,0) . Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość – średnia, na rdzę jęczmienia – dość mała. Rośliny wysokie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnia. Plenność dobra na przeciętnym poziomie agrotechniki, bardzo dobra na wysokim. 

Generalnie, jęczmień ozimy najlepiej udaje się na stanowiskach z uregulowanym pH gleby. Wśród odmian można jednak znaleźć tolerujące zakwaszenie gleby. Najwyższą tolerancją (6 w skali 9-stopniowej) w gronie odmian z LZO charakteryzuje się np. Zenek  i Jakubus

Jęczmień ozimy - rekomendacje dla województw na 2019 rok:

• Dolnośląskie: KWS Kosmos, Antonella, KWS Meridian, Souleyka, SU Melania CCA
• Kujawsko-pomorskie: KWS Kosmos, Zenek, Antonella, Titus, Kaylin, Quadriga
• Lubelskie: KWS Kosmos, Zenek, Titus, Kaylin, Quadriga
• Lubuskie: KWS Kosmos, Zenek, Antonella, Titus, Kaylin, Quadriga
• Łódzkie: KWS Kosmos, Jakubus, KWS Astaire
• Małopolskie: KWS Kosmos, Quadriga, Souleyka
• Mazowieckie: KWS Kosmos, Zenek, Antonella, Titus, Kaylin
• Opolskie: KWS Kosmos, Zenek, Titus, SU Vireni (2-rz)
• Podkarpackie: KWS Kosmos, Zenek, Antonella, Titus, Quadriga, KWS Meridian
• Podlaskie: Titus, Kaylin, Quadriga
• Pomorskie: KWS Kosmos, Antonella, Jakubus, KWS Higgins
• Śląskie: KWS Kosmos, Zenek, Antonella, Kaylin, Arenia, KWS Higgins, SU Vireni (2-rz), Zita (2-rz)
• Warmińsko-mazurskie: KWS Kosmos, Zenek, Titus, Quadriga
• Wielkopolskie: KWS Kosmos, Zenek, Antonella, Titus, Kaylin, Jakubus
• Zachodniopomorskie: KWS Kosmos, Antonella, Arenia

2-rz – odmiana dwurzędowa

CCA – odmiana niezarejestrowana w Polsce, znajduje się we Wspólnotowym katalogu odmian roślin rolniczych

Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski