Zagrożenia związane ze zmianami klimatu narastają i są już zbyt duże, aby je zbagatelizować. Na szali stoi bezpieczeństwo żywnościowe świata.

Pogoda w ostatnich latach daje nam popalić 

Susze, upały, gwałtowne zjawiska pogodowe. Nieprzewidywalność pogody wynikająca ze zmian klimatu staje się coraz bardziej przerażająca i najczęściej kończy się stratami i olbrzymimi skutkami finansowymi. Dodajmy do tego stale powiększającą się populacje ludzi na świecie, która już za 30 lat ma osiągnąć 50 mld osób, oraz wyczerpujące się zasoby, które nie są z gumy oraz stale rosnące zapotrzebowanie na żywność. Wyzwania te wymagają zmiany podejścia w dotychczasowej uprawie roślin użytkowych, które są kluczowe dla wyżywienia świata, a więc zbóż.

Już teraz naukowcy próbują znaleźć tę odpowiedź u podstaw, czyli uzyskać ją od roślin, które opierają się zmianom klimatu i mimo jego zmian, w środowisku dobrze sobie radzą. Mechanizmy odporności na suszę, upały i inne zjawiska zewnętrzne, które nimi rządzą, powinny dać się zastosować do ochrony roślin uprawnych. Jednak najpierw trzeba je poznać. W jaki sposób?

Podstawową metodą jest po prostu obserwowanie natury, co pozwoli na poznanie naturalnych sposobów walki ze stresem abiotycznym i biotycznym danych roślin.

Czerwiec 2022 roku zapisał się w historii pomiarów jako jeden z najgorętszych w historii

Niezwykła fala upałów, jaka dotknęła Europę w czerwcu zapisała się kilkoma indywidualnymi rekordami temperatury w wielu częściach naszego kontynentu, m.in.

• w Banak w północnej Norwegii zarejestrowano 32,5 stopnia, czyli prawie 20 stopni powyżej średniej z czerwca,
• w Rochefort w zachodniej Francji – termometry pokazały 40,6 stopnia, prawie 20 stopni powyżej średniego maksimum,
• Kninie w Chorwacji, 40,4 stopnia – o 12 stopni powyżej średniej maksimum z czerwcu.

Porównując mapy satelitarne z różnych okresów widać, że powiększają się obszary objęte suszą i krytycznie niska wilgotnością gleby w Europie w pasie od Portugalii po Morze Kaspijskie. Skutki wysokich temperatur, braku opadów i suszy ogółem szczególnie odczuwalne są w północnych Włoszech.

Czy da się znaleźć odmiany zbóż, które oprą się skutkom zmian klimatu?

Zmiany klimatyczne odbijają się na spadku zdolności roślin do produkcji żywności. Ze względu na to ocieplanie się naszej planety, będziemy potrzebować odmian roślin użytkowych radzących sobie z ekstremalnymi temperaturami i suszą. Zatem nadzieja tkwi w poszukiwaniu odmian zbóż, które temu sprostają, a które są podstawą bezpieczeństwa żywnościowego świata, np. pszenica i jęczmień

Naukowcy z Uniwersytetu w Wageningen w Holandii zajmujący się biologią rozwoju roślin potwierdzają, że ekstremalne upały, takie jak w Indiach czy susza, taka jak w Europie, ze względu na postępujące zmiany klimatu będą dużo częstsze.

Niestety proces otrzymywania nowych odmian roślin uprawnych (np. jęczmienia) zdolnych do uzyskania wysokich plonów w warunkach wysokiego stresu cieplnego może trwać nawet wiele lat. Dlaczego? Ponieważ prace odbywające się w kontrolowanym środowisku dotyczą różnych odmian jęczmienia uprawianego na całym świecie w różnych warunkach termicznych i wodnych. 

W jaki sposób na roślinach odbijają się upały i susza?

W zależności od etapu rozwoju rośliny reagują różnie na takie czynniki. Na wczesnym etapie rozwoju, rośliny zazwyczaj wykształcają mniej pędów bocznych. Na kolejnych etapach stres cieplny i wodny przekłada się na mniejszą liczbę nasion.

Aby uzyskać wysokie plony, roślina potrzebuje zdrowych korzeni, a więc podłoże na jakim ona rośnie musi zapewnić jej do tego odpowiednie warunki. W przesuszonej glebie jęczmień nie wykształci silnego systemu korzeniowego. Dlatego też holenderscy naukowcy próbują zidentyfikować jakie cechy roślin wpływają na genetyczną odporność korzeni na suszę niektórych roślin.

W ramach badań, otrzymują oni różne warianty odporności pozyskane z różnych wysokości, z różnych klimatów i w różnych temperaturach. Następnie porównują systemy korzeniowe roślin wzrastających np. w warunkach z wodą i bez wody i sprawdzają, które z nich prezentują się najlepiej.

Czas i lata badań w końcu powinny pokazać, czy uda się uzyskać zboża w pełni odporne na suszę i wysokie temperatury.

 

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Źródło: www.euronews.com

fot. unsplash