Badania gleby powinny być czymś jak najbardziej naturalnym, wykonywanym regularnie, tak jak okresowe badania każdego organizmu. Powinny być wykonywane w każdym gospodarstwie, bo są podstawą do tego żeby zacząć planować wapnowanie, czy nawożenie.

Zdrowa gleba daje zadowalające plony

Dzięki badaniom widzimy dokładnie, których składników w glebie mamy za mało, a na których możemy zaoszczędzić, dzięki temu możemy działać skuteczniej. Gdy nasza gleba jest zdrowa i zasobna dopiero możemy myśleć o zadowalających plonach.

Tomasz Wiosna właściciel firmy Nova Agro Wiosna z Olsztyna specjalizującej się min. w profesjonalnym badaniu gleb oraz doradztwie nawozowym ubolewa nad tym, że dopiero wysoka cena nawozów wzbudziła w rolnikach chęć przebadania swojej gleby. Zawsze jakoś brakowało pieniędzy na badania gleby, poza tym rolnicy byli przekonani, że jest to duży wydatek. Wysokie ceny nawozów mineralnych zmieniają to przekonanie. Warto znać potencjał gleby, przy czym najważniejszą kwestią jest uregulowanie odczynu pH gleby.

Nie można jednak zawężać roli wapnowania gleb jedynie do regulacji odczynu pH. Właściwy odczyn uruchamia formy przyswajalne składników, które mogą być pobrane prze rośliny. Wapń sam w sobie jest ważnym składnikiem pokarmowym, bardzo ważnym dla rozwoju i prawidłowego plonowania roślin.

Wapń wchodzi w skład ścian komórkowych, neutralizuje kwasy organiczne, dzięki temu ściany tworzą mocną strukturę i mają odpowiednią wytrzymałość, chroniąc rośliny. Wapń wpływa korzystnie na zawiązywanie nasion oraz na dojrzewanie ziarna. Odpowiednie odżywienie roślin wapniem zmniejsza skutki stresu spowodowanego przez okresowe niedobory wody i umożliwia prawidłowy rozwój systemu korzeniowego. Natomiast niska koncentracja wapnia w tkankach roślin sprzyja rozwojowi wielu chorób. Długo można wymieniać korzystny wpływ wapnia, ale może łatwiej będzie zapamiętać, że wapnowanie to coś więcej, niż uregulowane pH.

• Tomasz Wiosna, właściciel firmy Nova Agro Wiosna z Olsztyna specjalizującej się m.in. w profesjonalnym badaniu gleb oraz doradztwie nawozowym

Koszt badań rozkłada się na 4 lata

Często trzeba przypominać rolnikom o tym, że koszt badań glebowych zawsze trzeba rozłożyć na lata i na hektary. Zwykle badania wykonuje się raz na 3 – 4 lata, jest to dobry czas żeby odświeżyć próby i sprawdzić co zadziało się w glebie przez te lata. I jeżeli koszt badań rozłożymy na lata, okazuje się że wcale nie jest to wielki wydatek, a może przynieść dużo korzyści..

- Chciałbym dodać, że wykonując badania po raz kolejny rolnik ma pełen obraz pól, ponieważ możemy porównać wszystko w tym samym miejscu, jak przez te 3, czy 4 lata zmienił się potencjał gleby. Jest to możliwe dzięki temu, że pracuję na systemach GPS i każde moje nawiercenie jest zapamiętane z lokalizacją, więc czy ja wrócę tu za 3, czy za 4 lata to prawdopodobieństwo trafienia w to samo miejsce wynosi 99 proc. Jest to bardzo cenne dla rolnika, ponieważ dokładnie widzi, czy wykonane wapnowanie i nawożenie wpłynęły na potencjał gleby, poprawiły jej zasobność – wylicza Tomasz Wiosna.

Pan Tomasz po podpisaniu umowy z danym gospodarstwem, określeniu warunków i zakresu badań zaczyna działać. Pobiera dane działek z Geoportalu, układa w sektory i informuje rolnika, kiedy pobierze próbki i wyśle do akredytowanego laboratorium AgroExpert Polska. Co ważne, próbki które trafiły do laboratorium są jeszcze przez miesiąc trzymane, na wszelki wypadek, gdyby rolnik miał wątpliwości lub chciał zgłosić reklamację. Badanie można powtórzyć. Rolnik otrzymuje oryginały badań laboratoryjnych wykonanych w certyfikowanym laboratorium, ponieważ w przypadku kontroli, czy też chęci składania wniosku o dofinansowanie do wapna tylko takie badania wchodzą w grę.

Zima jest doskonałym czasem na pobieranie próbek

Najlepszym i najczęściej wybieranym przez rolników momentem na badanie gleb zawsze był okres po żniwach, kiedy rośliny kolejno schodziły z pól i można było zbadać glebę przed kolejnym sezonem wegetacyjnym. Ostatnie lata pokazują, że pobieranie próbek glebowych nie kończy się wraz z nadejściem zimy. Zima jest doskonałym czasem na pobieranie próbek pod warunkiem, że dysponuje się odpowiednim sprzętem, który będzie w stanie te próbki pobrać.

Charakterystyczny samochód, którym porusza się doradca nawozowy po polach wyposażony jest w pełni zautomatyzowaną wiertnicę hydrauliczną dwusekcyjną. Dzięki temu można w każdych warunkach glebowych pobierać próby glebowe nawet przy zamarzniętej ziemi.

- Pierwszym zadaniem wiertnicy jest opuszczenie się i wypoziomowanie puszką do zbieranego materiału na próbę. Drugim ruchem jest ruch wiertnicy, tzn. wiertło, które pracuje na zadaną głębokość, czyli na głębokość uprawową 25 – 30 cm. Chciałbym dodać, że tym sprzętem jestem w stanie pobierać próbki z tej samej głębokości przy każdym nawierceniu bez znaczenia jaka to jest gleba i jak jest ukształtowana. Dzięki temu, że najpierw maszyna poziomuje się i dopiero później wiertło wchodzi na zadaną głębokość – wyjaśnia Tomasz Wiosna.

Polskie normy określają, czym mamy pobierać glebę do badań, z jakiej głębokości powinniśmy pobierać próbki i według polskiej normy powinniśmy pobrać 16 próbek pierwotnych na próbę zbiorczą. Często rolnicy zastanawiają się z jakiego areału powinna być wykonana taka próbka żeby rzeczywiście była reprezentatywna?

- Tak naprawdę wszystko zależy od rolnika i od tego, jak szczegółowe chce mieć badania. Jeden chce z 1 ha, inny z 3 ha, czy 4 ha. Jeżeli klient do końca nie wie jaką chciałby mieć próbę to wszystko dzielimy mniej więcej na działki o powierzchni 3,50 ha lub 3,70 ha na próbę. I na jednej próbie wykonuje się od 16 do 20 nawierceń żeby pobrać glebę do reprezentatywnej próbki z danego sektora – wyjaśnia rozmówca.

• Samochód wyposażony jest w pełni zautomatyzowaną wiertnicę hydrauliczną dwusekcyjną, czyli bez znaczenia jaki mamy grunt, ona układa się do gruntu, dzięki temu w każdych warunkach glebowych można pobierać próby, nawet przy zamarzniętej ziemi

Spore zainteresowanie badaniami azotu

Mimo tego, że jest zima nie ma czasu na odpoczynek, ponieważ od połowy stycznia do początku marca Tomasz Wiosna będzie pobierał próbki gleby żeby zbadać zawartość azotu mineralnego, która pozwoli ustalić poziom wiosennego nawożenia azotowego. Przy pobieraniu próbek do badań zawartości azotu w glebie, gleba musi być zamrożona nie może wystąpić np. parowanie wynika badania będzie przekłamany. Badanie azotu wykonuje się na dwóch głębokościach, w dwóch warstwach gleby od 0 – 30 cm i 30 – 60cm. Próbka jest pobierana za jednym razem jest rozdzielana na dwie warstwy.

- Dlaczego pobiera się azot akurat z tych dwóch warstw? Ponieważ w pierwszej płytkiej warstwie będziemy mieli ten azot, który będzie dostępny w pierwszej kolejności, a azot z głębszej warstwy będzie dostępny dla roślin w późniejszym czasie po przejściu odpowiednich przemian – wyjaśnia rozmówca.

Samo badanie azotu jest bardzo szybkie, bo od momentu pobrania zamarzniętej próbki, musi być ona przechowywana w takim stanie w jakim była wyciągnięta z gleby. Zamrożone próbki wysyłane są do laboratorium najczęściej tego samego dnia, a najpóźniej dnia następnego i w ciągu 24 godzin są badane. Wyniki otrzymuję od 3 do 7 dni po wysłaniu prób. Rolnik ma bardzo szybko informację zwrotną na temat zawartości azotu w glebie. Takie badanie określi poziom azotu mineralnego w glebie pozwoli dość precyzyjnie ustalić poziom niezbędnego nawożenia azotowego po ruszeniu wegetacji i w jej kolejnych etapach. Przy wysokich cenach nawozów azotowych taka informacja jest cenna.

Oczywiście ilość azotu w glebie wiosną ulega dużym wahaniom, a sam azot jest bardzo ruchliwym pierwiastkiem i łatwo ulega wymywaniu z gleby, między innymi dlatego wskazane jest stosowanie dawek dzielonych. Dzięki badaniom azotu mineralnego w glebie rolnik jest w stanie skorygować dawki według potrzeb i pomniejszyć je o azot mineralny zawarty w glebie. Tomasz Wiosna z radością przyznaje, że przed nim intensywne tygodnie pracy ponieważ wielu rolników zdecydowało się przed rozpoczęciem wegetacji zbadać azot.

- W poprzednich latach nie było aż takiego zainteresowania badaniem azotu. Tym bardziej mnie to cieszy ponieważ w branży rolniczej pracuję już prawie 25 lat. Jestem trochę jak lekarz. Przyjadę, zbadam glebę i na podstawie uzyskanych badań wystawiam receptę w postaci pełnej analizy potrzeb nawożenia i wapnowania gleby. Jeżeli rolnik ma sprzęt do precyzyjnego nawożenia otrzymuje plik wyjściowy, który będzie mógł wykorzystać na swoim sprzęcie i to są właśnie realne oszczędności, które daje rolnikowi badanie gleb – podsumowuje z uśmiechem Tomasz Wiosna.

• Tomasz Wiosna przyznaje, że zainteresowanie badaniami azotu w glebie jest dużo większe niż w poprzednich latach i trochę ubolewa, że dopiero wysokie ceny nawozów spowodowały, że rolnicy zaczęli interesować się swoim warsztatem pracy i zaczęli sprawdzać, co już mają w glebie i na czym mogą zaoszczędzić

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał na podstawie artykułu Dr inż. Moniki Kopaczel-Radziulewicz pt. Warto znać potencjał gleby, który ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 4/2022 na str. 22.  Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.

Zdjęcia: Monika Kopaczel-Radziulewicz