"Darowałem żonie z mojego majątku osobistego drogi samochód. Żona mnie jednak zdradziła, chciałbym więc odwołać tę darowiznę. Czy jest to możliwe?" - z takim pytaniem zwrócił się do naszej redakcji jeden z Czytelników.

Według artykułu 898 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 listopada 2018 r. (sygnatura akt: II CSK 646/17) orzekł, że zachowanie może być uznane za wyczerpujące znamiona rażącej nie wdzięczności, jeżeli będzie świadomym, rozmyślnym naruszeniem podstawowych obowiązków.

Sąd Najwyższy podkreślił, że oświadczenie odwołujące darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności nie powoduje przejścia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę. Stwarza jedynie obowiązek zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to, że skuteczne odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności uchyla dotychczasowy stosunek prawny. Natomiast pomiędzy stronami tego byłego już stosunku prawnego powstaje nowy stosunek prawny o charakterze obligacyjnym. Jego treścią jest obowiązek zwrotu przedmiotu darowizny, jako korzyści uzyskanej bezpodstawnie (art. 898 § 2 w związku a art. 405 i nast. k.c.).

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 kwietnia 2018 r. (sygnatura akt: V ACa 331/17) orzekł, że okoliczność zdrady małżeńskiej, przy istniejących więziach małżeńskich zazwyczaj stanowi przejaw rażącej niewdzięczności, jeżeli dopuszcza się jej małżonek obdarowany w tajemnicy przed darczyńcą, który się na to nie godził. Z kolei Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 8 września 2017 r. (sygnatura akt: I ACa 113/17) stwierdził, iż darowizna wytwarza stosunek etyczny między darczyńcą i obdarowanym, wyróżniający się moralnym obowiązkiem wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną przewidzianą w art. 898 § 1 k.c. w postaci prawa odwołania darowizny.