Renta rodzinna rolnicza jest świadczeniem kompensacyjnym, stanowiącym rekompensatę dochodu utraconego w związku ze śmiercią bliskiej osoby. Renta ta jest świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu.

Najwięcej wątpliwości przy przyznawaniu i wypłacie rent rodzinnych przez KRUS dotyczy rent rodzinnych, przysługujących dzieciom po ukończeniu 16. roku życia. Przedstawiamy zasady postępowania w tych sprawach, ujednolicone przez KRUS. Ułatwi to świadczeniobiorcom ocenę prawidłowości decyzji wydawanych w tym zakresie przez KRUS.

Obowiązujące przepisy

Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2023 r. poz. 208 ze zm.), renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego:

• emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury rolniczej albo renty rolniczej z ubezpieczenia,
• ubezpieczonego, który w chwili śmierci spełniał warunki do uzyskania emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Przyjmuje się, że był on całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Do renty rodzinnej są uprawnieni członkowie rodziny zmarłego:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
• małżonek (wdowa, wdowiec), rodzice – jeżeli spełniają warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych.

W myśl art. 68 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2022 r. poz. 504 ze zm.) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

• do ukończenia 16 lat,
• do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16. rok życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25. roku życia, albo
• bez względu na wiek, jeżeli stały się niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Wyjaśnienia dodatkowe

Renta rodzinna przysługuje przez cały rok szkolny lub akademicki, tj.:

• od 1 września do 31 sierpnia lub
• od 1 października do 30 września, a zatem przez okres ferii letnich i dotyczy dzieci, studentów kończących szkołę (naukę), o ile nauka w roku szkolnym trwa dwa semestry.

Wobec powyższego ukończenie szkoły w maju lub czerwcu (w przypadku maturzystów również w kwietniu) uprawnia do pobierania renty rodzinnej za okres ferii letnich. Jeżeli kończą oni naukę w innych miesiącach, wypłatę renty rodzinnej KRUS wstrzyma od miesiąca następnego po miesiącu, w którym dziecko zakończyło naukę.

KRUS nie wstrzyma wypłaty renty rodzinnej na dziecko we wrześniu i październiku, jeżeli po zakończeniu nauki w szkole średniej Kasa zostanie powiadomiona, że dziecko od października zostało przyjęte do szkoły wyższej. Osoba pobierającą rentę rodzinną winna dostarczyć do KRUS do końca października zaświadczenie wystawione przez uczelnię, o podjęciu nauki przez dziecko z podaną informacją o programowym terminie ukończenia uczelni.

Jeżeli nauka zostanie podjęta w szkole wyższej, w której rok akademicki rozpoczyna się w miesiącu innym niż październik (np. w lutym) – prawo do renty rodzinnej od września do stycznia nie przysługuje.

Renta rodzinna przysługuje także w okresie urlopu zdrowotnego lub urlopu dziekańskiego pod warunkiem zachowania statusu ucznia, lub studenta. Studentowi, który osiągnął 25. rok życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej (w tym uzupełniających i doktoranckich), prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów, bez znaczenia czy są to pierwsze, czy kolejne studia.

Osobie, która zaliczyła wszystkie objęte planem studiów zaliczenia z przedostatniego roku i zdała wymagane egzaminy przed ukończeniem 25. roku życia, uzyskując wpis na kolejny semestr, prawo do renty rodzinnej zostanie przedłużone do zakończenia ostatniego roku studiów. Termin zakończenia ostatniego roku studiów jest określony w regulaminie uczelni, a decyzja uczelni wydłużająca jedynie termin do złożenia pracy magisterskiej nie przedłuża tego ostatniego roku studiów. Prawo do renty rodzinnej nie przysługuje studentowi, któremu rodzic zmarł po ukończeniu przez niego 25. roku życia, nawet jeśli był on na ostatnim roku studiów.

Przysposobienie (zarówno pełne, jak i niepełne) dziecka pobierającego rentę rodzinną po rodzicach naturalnych nie powoduje ustania prawa do tej renty.

O tym należy pamiętać!

Zgodnie z art. 32 ustawy o u.s.r., wypłata renty rodzinnej przysługującej osobie pełnoletniej ulega zawieszeniu, jeżeli uprawniony prowadzi działalność rolniczą. Zawieszenie dotyczy części uzupełniającej renty rodzinnej, tj. 85% emerytury podstawowej. Tak więc w przypadku, gdy pełnoletnie dziecko pobierające rentę rodzinną nabyło gospodarstwo rolne w drodze dziedziczenia i złoży oświadczenie stwierdzające, że nie użytkuje przedmiotowych gruntów, renta rodzinna wypłacana jest w pełnej wysokości.

Także po przerwie w pobieraniu renty rodzinnej pełnoletnie dziecko winno złożyć oświadczenie, że nadal nie użytkuje odziedziczonych gruntów i wtedy wypłata renty rodzinnej zostanie przez KRUS podjęta w pełnej wysokości. Zgodnie z art. 34 ww. ustawy w przypadku, gdy osoba uprawniona do renty rodzinnej osiąga przychód, część uzupełniająca renty rodzinnej ulega zawieszeniu lub zmniejszeniu na zasadach określonych w przepisach emerytalnych. Część składkowa renty rodzinnej wypłacana jest w całości.

Po otrzymaniu z KRUS zawiadomienia, na dwa miesiące przed ukończeniem przez dziecko 16. roku życia o konieczności nadesłania zaświadczenia szkolnego, w celu zapewnienia ciągłości wypłaty renty rodzinnej, należy niezwłocznie takie zaświadczenie szkolne dostarczyć. Osoba pobierająca rentę rodzinną jest zobowiązana powiadomić KRUS o zakończeniu nauki w szkole.

Ewa Jaworska-Spicak
fot. EnvatoElements