Podczas kolejnego cyklicznego dyżuru telefonicznego w redakcji zwróciła się z prośbą o pomoc nasza Czytelniczka, obecnie pobierająca emeryturę rolniczą. Otóż od kilku lat choruje na chorobę zawodową – boreliozę. Już będąc na emeryturze rolniczej, w grudniu 2018 r. wystąpiła do KRUS z wnioskiem o przyznanie jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej – boreliozy. Do wniosku dołączyła decyzję państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej.

KRUS odmówiła odszkodowania, sąd zdecydował inaczej

Organ rentowy KRUS odmówił Czytelniczce prawa do jednorazowego odszkodowania, uzasadniając, że stwierdzona choroba zawodowa – borelioza nie powstała w okresie ubezpieczenia, lecz w okresie pobierania emerytury rolniczej, po uzyskaniu której była wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników. Czytelniczka od decyzji KRUS, odmawiającej prawa do jednorazowego odszkodowania, odwołała się do sądu. Sprawa w sądzie rejonowym, jak podała rolniczka, trwała długo i wyrok zapadł dopiero w październiku 2021 r.

Sąd rejonowy zmienił decyzję KRUS i orzekł, że choroba zawodowa – borelioza powstała w okresie ubezpieczenia w KRUS i przyznał prawo do jednorazowego odszkodowania. Jednocześnie "wyręczył" organ rentowy KRUS i na podstawie opinii biegłych lekarzy sądowych ustalił, że Czytelniczka doznała 10% uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby zawodowej.

Zamiast przekazać akta wraz z uprawomocnionym wyrokiem do KRUS (przedmiotem sporu było prawo do odszkodowania), sąd także "wyręczył" organ rentowy KRUS, ustalając odszkodowanie w wysokości 8090 zł, tj. 10% × 809 zł za każdy procent uszczerbku, obowiązujący w dacie wydania wyroku.

Rolniczka, nie mogąc doczekać się wypłaty odszkodowania, w marcu br. zwróciła się do KRUS o wypłatę świadczenia. Wskutek własnej interwencji otrzymała decyzję KRUS z 28 lutego 2022 r. o przyznaniu odszkodowania zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu rejonowego z 14.12.2021 r. – data ta wpisana ręcznie (na decyzji widnieje skreślona data wyroku z 30.10.2021 r.), w kwocie 8090 zł, której wypłatę KRUS dokonała zbiorówką 8 marca 2022 r.

Nasza Czytelniczka zwróciła się z pytaniem, dlaczego KRUS nie wypłaciła jej odsetek za nieterminową wypłatę odszkodowania, a ponadto, dlaczego nie dostała wyrównania odszkodowania, ponieważ dowiedziała się, że od 1.01.2022 r. zmieniła się stawka za procent uszczerbku na zdrowiu i wynosi teraz 1033 zł. Na pismo skierowane do KRUS otrzymała odpowiedź, że decyzja jest prawidłowa, bo został wykonany przez KRUS prawomocny wyrok sądu rejonowego z 14.12.2021 r. O odsetkach za zwłokę w wypłacie świadczenia w piśmie KRUS nie wspomniała.

Co stanowią przepisy?

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2021 r., poz. 266 ze zm.), jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej, lub rolniczej choroby zawodowej. Za rolniczą chorobę zawodową uważa się chorobę, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli choroba ta objęta jest wykazem chorób zawodowych, określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu pracy. Odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Wysokość odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu, w uzgodnieniu z Radą Rolników, w drodze rozporządzenia ustala minister rolnictwa i rozwoju wsi. Do 31.12.2021 r. wysokość odszkodowania za każdy procent uszczerbku wynosiła 809 zł. Od 1.01.2022 r. weszło w życie rozporządzenie MR i RW z 20.12.2021 r. w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego (DzU z 2021 r., poz. 2396) ustalające jednorazowe odszkodowanie w kwocie 1033 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Ponadto w § 4 ww. rozporządzenia zapisano, że do ustalania wysokości odszkodowania w sprawach objętych postępowaniami wszczętymi i niezakończonymi ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia stosuje się przepisy tego rozporządzenia. Co oznacza, że decyzja ostateczna wydana po 31.12.2021 r. stanowi podstawę do wypłaty odszkodowania w nowej wysokości – po 1033 zł za każdy procent doznanego uszczerbku na zdrowiu.

Sąd określił odszkodowanie

Sąd rejonowy zmienił decyzję KRUS, odmawiającą prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej, uznając, że borelioza u naszej rolniczki powstała w okresie ubezpieczenia w KRUS, a nie w okresie, gdy pobierała emeryturę i była wyłączona z tego ubezpieczenia. Sąd rozpatrywał zatem sprawę w przedmiocie prawa do odszkodowania z tytułu choroby zawodowej na korzyść zainteresowanej. Nie musiał orzekać uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek choroby zawodowej ani też określać kwoty jednorazowego odszkodowania, a akta z uprawomocnionym wyrokiem przekazać do KRUS celem dalszego postępowania i ustalenia uszczerbku na zdrowiu oraz wysokości odszkodowania przez KRUS.

Stało się jednak inaczej, bo nie tylko orzekł 10-proc. doznany uszczerbek na zdrowiu wskutek choroby zawodowej, ale także "wyręczył" organ rentowy KRUS i podał kwotę odszkodowania, przyjmując wówczas obowiązującą stawkę za każdy procent uszczerbku – 809 zł. Tak więc organowi rentowemu KRUS od daty zwrotu akt z prawomocnym wyrokiem sądu pozostało wydanie w ciągu 30 dni decyzji przyznającej odszkodowanie i jego wypłata w kwocie ustalonej przez sąd rejonowy.

Gdyby sąd po ustaleniu prawa do odszkodowania orzekł wyłącznie doznany 10-proc. uszczerbek na zdrowiu wskutek choroby zawodowej i nie ustalił kwoty odszkodowania, wówczas organ rentowy KRUS, wydając decyzję przyznającą odszkodowanie 28.02.2022 r., musiałby ustalić wysokość odszkodowania w oparciu na § 4 ww. rozporządzenia i przyjąć nową stawkę za procent uszczerbku, tj. 1033 zł. Odszkodowanie wyniosłoby wtedy 10 330 zł i byłoby wyższe o 2240 zł. A tak KRUS zrealizowała wyrok z kwotą ustaloną przez sąd, który wyrokując, nie mógł przewidzieć, że od 1.01.2022 r. nastąpi zmiana wysokości jednorazowego odszkodowania.

Ponowne odwołanie do sądu

Co w tej sytuacji może zrobić nasza Czytelniczka? Może od decyzji KRUS z 28.02.2022 r. w ciągu 30 dni od jej otrzymania odwołać się ponownie do sądu o przyznanie wyrównania jednorazowego odszkodowania, w tym szczególnym przypadku z powołaniem się na § 4 cytowanego rozporządzenia MRiRW oraz o odsetki za zwłokę w wypłacie przez KRUS odszkodowania. Sąd ustali, kiedy zostały zwrócone akta wraz z prawomocnym wyrokiem sądu (na decyzji są dwie daty uprawomocnienia wyroku 30.10.2021 r. – data skreślona i ręcznie napisana druga 14.12.2021 r.) i czy organ rentowy KRUS w terminie wypłacił odszkodowanie. Trudno uwierzyć, aby sąd zwrócił wraz z prawomocnym wyrokiem akta do KRUS dopiero pod koniec lutego 2022 r., jeśli zainteresowana twierdzi, że wyrok zapadł w październiku ub.r.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że KRUS nie dotrzymała terminowej wypłaty odszkodowania. Natomiast jaki skutek przyniesie odwołanie do sądu w sprawie wyrównania jednorazowego odszkodowania i jak zachowa się sąd, który sam ustalił kwotę odszkodowania, trudno ocenić. Warto jednak złożyć odwołanie.

Ewa Jaworska-Spicak
fot. shutterstock