Jagoda kamczacka to krzew pochodzący z dalekiej Syberii. Naturalnym środowiskiem występowania suchodrzewu jest północno-wschodnia część Azji. Odmiany uprawne wywodzą się od gatunków suchodrzewu błękitnego (Lonicera coerulea var. edulis), suchodrzewu kamczackiego (L. coerulea var. kamtschatica), suchodrzewu ałtajskiego (L. coerulea var. altaica) oraz z Hokkaido w Japonii. Krzewy tego gatunku dorastają do wysokości 1,0–1,8 m, mają pokrój zwarty, wzniesiony lub kulisty i mają sztywne pędy.

Jagoda kamczacka ma owoce deserowe, ale też takie do przetwórstwa

W polskich warunkach suchodrzew kwitnie od początku kwietnia do I dekady maja. Owocem jest wydłużona jagoda o atrakcyjnym wyglądzie, kształtem zbliżona do śliwki, długości do 4 cm, barwy granatowej z niebieskim woskowym nalotem. Jagoda kamczacka jest rośliną o owocach deserowych, ale także nadaje się do przerobu. Jagody zawierają wiele substancji prozdrowotnych. Przede wszystkim są bogatym źródłem antocyjanów i witamin, które mają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Służą do wyrobu pysznych konfitur, soków, galaretek, mrożonek, nalewek i leków. Mogą być z powodzeniem wykorzystywane w przemyśle cukierniczym jako wartościowy dodatek do ciast, jogurtów, koktajli i lodów oraz w przemyśle spożywczym.

Dlaczego warto uprawiać jagodę kamczacką?

Uprawa krzewów suchodrzewu błękitnego jest dość prosta, ale wymaga pewnej wiedzy i doświadczenia. Decydują o tym ważne czynniki dotyczące jej wymagań, odmian i stanowiska pod uprawę. Zaliczamy do nich:

1. Bardzo wysoką mrozoodporność – krzewy zimą wytrzymują temperaturę do –40°C, a kwiaty znoszą przymrozki wiosenne nawet do –7°C.
2. Wysoka odporność na choroby i szkodniki – w ciągu kilkunastu lat prowadzenia badań nie obserwowano objawów chorób i szkodników na badanych krzewach jagody.
3. Bardzo wczesna pora kwitnienia i dojrzewania owoców (na przełomie maja i czerwca) – jest to jeden z pierwszych owoców dojrzewających w uprawie gruntowej, nawet przed wczesnymi truskawkami.
4. Stosunkowo niewielkie wymagania glebowe. Jagoda kamczacka nie wymaga najlepszych klas gleby i zakwaszania gleby, jak borówka amerykańska, przez co nie ponosimy wysokich kosztów przy zakładaniu i prowadzeniu plantacji.
5. Wyselekcjonowanie nowych plennych i wartościowych odmian – Wojtek, Nr 44, Aurora, Indigo Gem, Vostorg. Wszystkie polskie odmiany i genotypy charakteryzuje wysoka odporność na choroby, wytrzymałość na mróz oraz mała skłonność dojrzewających owoców do osypywania się przed zbiorem. Ważne jest także to, że jagody nadają się do zbioru mechanicznego i mogą być zbierane kombajnem. Jest to szczególnie istotne w ostatnich latach, kiedy rosną koszty robocizny i brakuje ludzi do zbioru owoców. Cechą wyróżniającą polskie odmiany jest w miarę równomierne dojrzewanie owoców i możliwość ich przetrzymania na krzewach, gdyż tak łatwo nie opadają. W badaniach dojrzałe jagody odmiany Wojtek można było przetrzymać na krzewach nawet do dwóch tygodni bez większych strat w plonie.
6. Wczesne wchodzenie w okres owocowania – pierwsze jagody są już w drugim roku, chociaż pełny plon owoców (2 do 5 kg z krzewu) można osiągnąć po 5–7 latach wzrostu.
7. Długowieczność krzewów na plantacji – przy dobrej agrotechnice wynosi ona nawet 20 lat i powyżej.

Jak pielęgnować plantacje jagody kamczackiej?

Posadzonych roślin nie należy przycinać, aby nie ograniczać plonowania w następnych latach. Glebę wokół krzewów dobrze jest przykryć ściółką, np. odkwaszonym torfem lub odkwaszoną korą. Na plantacje ekologiczne i z integrowaną produkcją, w rzędach roślin można zastosować agrotkaninę, aby ograniczyć zachwaszczenie, lub herbicydy – przy starszych roślinach. W pierwszych dwóch latach po sadzeniu krzewy najlepiej odchwaszczać mechanicznie, bez używania herbicydów, a od 2–3 roku można zadarnić międzyrzędzia. Młode plantacje zakładane szczególnie w pobliżu lasów i zadrzewień, dobrze jest ogrodzić np. siatką stosowaną w uprawach leśnych, aby zabezpieczyć rośliny przed zającami i sarnami, które mogą uszkadzać młode krzewy.

Jak i kiedy przycinać krzewy jagody kamczackiej?

Suchodrzew jest rośliną długowieczną. Nie wymaga intensywnego cięcia. Corocznie usuwa się uszkodzone i rosnące blisko ziemi gałązki, a od 4–5 roku uprawy, przeprowadza się cięcie odmładzające. Wycina się najstarsze pędy, nadmiernie zagęszczające krzewy. Należy pozostawić młode 2-letnie pędy, które wydają najdorodniejsze owoce i zapewnić dostęp światła do jagód w czasie dojrzewania. Na małych plantacjach jagody zbiera się ręcznie. Na dużych plantacjach, które powstały w ostatnich latach, do zbioru owoców z powodzeniem wykorzystuje się zmodyfikowane kombajny porzeczkowe.

Mgr inż. Tomasz Golis
Instytut Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach
Fot. Mgr inż. Tomasz Golis

Więcej na temat uprawy jagody kamczackiej można przeczytać w miesięczniku „Sad Nowoczesny” 7/2021.
Zamów bezpłatny numer Sadu Nowoczesnego: