Odpowiednio szybkie odpojenie cieląt dobrej jakości cieląt znacznie zwiększa szansę na ich przeżycie

Wszystkie cielęta muszą być odpojone dobrej jakości siarą jak najszybciej po urodzeniu, ponieważ ze względu na budowę łożyska krów nie posiadają przeciwciał chroniących je przed zachorowaniem. Jedną z przyczyn zachorowań cieląt jest niedostateczne zapewnienie immunoglobulin, a co za tym idzie, niedostateczne zapewnienie ich odporności. Cielęta odpajane zbyt małą ilością siary lub siarą złej jakości są bardziej podatne na infekcje o zazwyczaj ciężkim przebiegu. Cielęta, które po odpojeniu siarą otrzymały na poziomie dobrym lub bardzo dobrym przeciwciała matczyne, mają dwa razy większe szanse przeżycia do okresu odsadzenia. Ale siara siarze nierówna, bowiem istnieje wiele czynników wpływających na pogorszenie jakości siary. Należą do nich np. wiek krów (z reguły wieloródki dają siarę bogatszą w immunoglobuliny), sezon wycielenia, ilość pierwszej siary czy liczba godzin po wycieleniu.

Jaka siara nadaje się do banku siary i jak ocenić jej jakość?

W trosce o zapewnienie cielętom jak najlepszej odporności oraz zmniejszenia częstotliwości ich upadków, bardzo dobrą praktyką jest stworzenie banku siary, czyli mrożenie porcji siary o najlepszym składzie i najwyższej jakości. Do banku powinna trafić siara przede wszystkim prawidłowa pod względem organoleptycznym, czyli oceniona wizualnie na podstawie barwy i konsystencji. Metoda ta (chociaż najmniej dokładna) opiera się na założeniu, że siara gęsta, o żółtawym zabarwieniu posiada większą zawartość immunoglobulin. Założenie to obarczone jest jednak błędem, gdyż np. rasa bydła i zawartość tłuszczu w siarze mogą wpływać na jej wygląd niezależnie od zawartości Ig. Ponadto, siara w temperaturze pokojowej jest też bardziej gęsta.

• Dobra siara powinna zawierać powyżej 100 g Ig /l co oznacza, że jej gęstość powinna wynosić powyżej 1,064 g/ ml

Niemniej przeprowadzenie oceny wizualnej jest lepsze niż jej brak. Oczywiście do oceny jakości siary możemy wykorzystać proste urządzenie, jakim jest siaromierz (kolostrometr) lub bardziej precyzyjny refraktometr, który mierzy zawartość immunoglobulin na podstawie współczynnika załamania światła. Pomiaru refraktometrem można dokonywać zarówno dla siary świeżej, jak i mrożonej, a wyniki odczytujemy w skali Brix.

Jak  określić jakość siary za pomocą kolostrometru?

Kolostrometr pozwala na orientacyjne określenie zawartości immunoglobulin w siarze na zasadzie zależności pomiędzy ciężarem właściwym siary, a stężeniem immunoglobulin w niej zawartych. To proste, ale jakże przydatne urządzenie jest idealnym narzędziem do tworzenia banku siary. Po jej zdojeniu należy odczekać 10–20 minut, aby temperatura siary w momencie mrożenia wynosiła około 22℃. Po ustabilizowaniu się, zanurzonego w siarze kolostrometru odczytujemy jej gęstość na trójkolorowej skali.

• Podanie siary o niskiej zawartości immunoglobulin nie zapewni cielęciu prawidłowego nabycia odporności biernej

Im gęstsza jest siara, tym większe jest stężenia immunoglobulin. Siarę dobrej i bardzo dobrej jakości wskazuje kolor zielony. I taką właśnie siarę należy przeznaczyć do mrożenia, w temperaturze -20℃, najlepiej w foliowych woreczkach, tak by porcje były małe (0,5–1 l), gdyż taka objętość umożliwia szybkie rozmrożenie. I na koniec bardzo ważna uwaga – zalecenia mówią, że siara w formie mrożonej może być przechowywana do 6 miesięcy. Po tym czasie zmianie ulega jej skład oraz właściwości fizykochemiczne. Siarę najlepiej jest rozmrażać w wodzie o temperaturze nie większej niż 40°C. Wyższe temperatury mogą bowiem przyczynić się do denaturacji białek (w tym Ig), a więc do uszkodzenia ich struktury.

Beata Dąbrowska
Zdjęcia: Beata Dąbrowska

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 4/2023 na str. 42. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.