Las z unijną dotacją można posadzić jedynie na gruntach ornych, sadach lub gruntach z sukcesją naturalną, co oznacza, iż jeżeli grunt użytkowany jest jako łąka lub pastwisko (trwały użytek zielony), nie kwalifikuje się do przyznania pomocy.

Przed podjęciem decyzji o wystąpieniu o dofinansowanie trzeba także sprawdzić, czy grunty, które chcemy zalesić, są do tego przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu – czy nie jest to sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Gdy nie ma planu ani studium, przeznaczenie do zalesienia musi widnieć w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wsparciem na zalesienie nie mogą być objęte grunty położone m.in. na obszarze Natura 2000.

Najpierw plan zalesienia 

Rolnik może posadzić las na gruntach, które są własnością jego lub jego współmałżonka, a działka ma co najmniej 0,1 ha i minimum 20 m szerokości, chyba że graniczy ona z lasem – wtedy nie ma znaczenia szerokość gruntu. Do zalesienia trzeba wykorzystać sadzonki drzew i krzewów gatunków rodzimych, które są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia regulującego przyznanie pomocy. Nie można ich sadzić bliżej niż co najmniej 2 m od granicy sąsiedniego gruntu stanowiącego własność innego podmiotu.

Aby otrzymać unijne pieniądze, do zalesienia nie można przeznaczyć więcej niż 20 ha. W przypadku gruntów z sukcesją naturalną średni wiek drzew lub krzewów wyrosłych w wyniku zaprzestania użytkowania rolniczego nie może przekroczyć 20 lat. Aby takie grunty można było zalesić, wymóg posadzenia lasu musi wynikać z planu zalesienia. 

Plan zalesienia jest dokumentem, o który rolnik musi zadbać jeszcze przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, ponieważ trzeba go do niego załączyć. Sporządza go Nadleśniczy Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, uwzględniając stan faktycznego gruntu oraz stosując się do zasady, że zalesienie powinno składać się z mieszanki gatunków drzew. Mieszanka musi obejmować przynajmniej 10% drzew liściastych na obszar lub minimalnie trzy gatunki lub odmiany drzew, z których najrzadsze pokrywają przynajmniej 10% obszaru. Jeżeli wsparciem mają być objęte grunty z sukcesją naturalną lub sad, potrzebna będzie też decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. 

Las za pieniądze z Unii - wsparcie i premie

Od tego, jakie drzewa zostaną ujęte w planie zalesienia, będzie w dużej mierze zależało dofinansowanie (patrz tabela). Składa się ono z trzech rodzajów wsparcia. Pierwsze, zwane wsparciem na zalesienie, stanowi jednorazową, zryczałtowaną płatność, która ma pokryć koszty wykonania zalesienia oraz ewentualnego jego ogrodzenia lub ewentualnego zabezpieczenia drzewek trzema palikami. Wsparcie na zalesienie rolnik otrzymuje w pierwszym roku zalesienia. 

Zalesienie należy wykonać w tym roku jesienią lub w przyszłym roku wiosną, ale nie później niż do 9 czerwca. Do tego dnia bowiem rolnik musi złożyć w ARiMR oświadczenie o wykonaniu nasadzeń zgodnie z wymogami planu zalesienia wraz z zaświadczeniem nadleśniczego, który to potwierdzi. W terminie 60 dni od złożenia tego oświadczenia wydawana jest decyzja o przyznaniu wsparcia, a wypłata pieniędzy powinna nastąpić w ciągu 30 kolejnych dni. 

Drugi rodzaj wsparcia – premia pielęgnacyjna, rekompensuje koszty związane z utrzymaniem, pielęgnowaniem oraz ewentualną ochroną plantacji przed zwierzyną poprzez stosowanie repelentów. Jest ona wypłacana przez 5 lat od roku po wykonaniu zalesienia. 

Od roku po wykonaniu zalesienia rolnikowi przysługuje też trzeci rodzaj wsparcia, czyli premia zalesieniowa. Jest płacona przez 12 lat i wynosi 1215 zł/ha. To kwota wyższa niż jednolita płatność obszarowa, ale wypłacana czasowo. Rolnik musi więc policzyć, jakie inne dopłaty utraci, gdy przeznaczy działkę pod zalesienie, oraz wziąć pod uwagę przyszłe korzyści wynikające z posiadania lasu. 

Do gruntów z sukcesją naturalną przysługuje premia pielęgnacyjna oraz wsparcie na zalesienie (jeżeli na tych gruntach, zgodnie z planem zalesienia, jest wymagane wykonanie zalesienia). Do tego typu gruntów nie przysługuje premia zalesieniowa.

Nie ma możliwości przywrócenia do użytkowania rolniczego zalesionego gruntu w trakcie pobierania wsparcia. Jeżeli uprawa leśna zostanie zlikwidowana przed zakończeniem okresu trwania zobowiązania, trzeba zwrócić wcześniej otrzymaną pomoc za cały okres jej pobierania. Rolnik, który w trakcie trwania zobowiązania przekaże gospodarstwo następcy, może liczyć na to, że przejmie on po nim wsparcie. 

Rolnik zobowiązuje się do pielęgnacji zalesienia, zgodnie z wymogami planu zalesienia, przez 5 lat od dnia złożenia wniosku o przyznanie pierwszej premii pielęgnacyjnej oraz utrzymania zalesienia przez 12 lat od dnia złożenia wniosku o przyznanie pierwszej premii zalesieniowej. 

Na koniec trzeba przekwalifikować grunt

Równocześnie należy podkreślić, iż piąta premia pielęgnacyjna oraz piąta premia zalesieniowa i następne są wypłacane po uprzednim przekwalifikowaniu zalesionego gruntu na grunt leśny. Kopię decyzji o przekwalifikowaniu składa się do kierownika biura powiatowego Agencji do końca roku kalendarzowego, w którym upływa 5 lat od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu zalesienia lub złożenia wniosku o przyznanie pierwszej premii pielęgnacyjnej.

Magdalena Szymańska
fot. Pixabay