Za hektar gruntu ornego, jak wskazuje GUS, w drugim kwartale bieżącego roku trzeba było zapłacić średnio około 48 tys. zł, natomiast za hektar łąki lub pastwiska – 29 tys. zł. Dzierżawa ziemi ornej kosztowała z kolei ponad 1180 zł za hektar. Przed rokiem o tej porze hektar ziemi rolnej był o około 4 tys. zł tańszy, natomiast czynsz dzierżawny jedynie o 30 zł niższy. 

Ceny ziemi rolnej drożeją, ale nie na Kujawach czy w Wielkopolsce

Co jednak ciekawe, rolnicy z województwa kujawsko-pomorskiego, czyli z regionu, gdzie ziemia rolna należy do najdroższych w kraju, i ciągle drożała, nie są w stanie już płacić za nią więcej. W ciągu roku grunty orne w tym regionie staniały o 0,7%, tzn. z 56,6 do 56,2 tys. zł/ha.

To zjawisko, choć jak na razie o niewielkim nasileniu, rozpoczęło się już tam w trzecim kwartale ubiegłego roku. W Wielkopolsce, gdzie grunty orne są jeszcze droższe niż w województwie kujawsko-pomorskim, spadek cen (choć również minimalny), zaobserwowano dopiero w pierwszym kwartale bieżącego roku. Tym samym w ciągu roku ziemia zdrożała tutaj o ponad 3% z 59,9 do 61,9 tys. zł/ha), natomiast w drugim kwartale bieżącego roku, w porównaniu z pierwszym, staniała o 0,1%.



Nieco inaczej sytuacja wygląda z trwałymi użytkami zielonymi. Te, zdaje się, nie ulegają w analizowanych województwach takim trendom, jak grunty orne, i drożeją. Na Kujawach i Pomorzu za hektar łąki w drugim półroczu bieżącego roku trzeba było zapłacić ponad 31,6 tys. zł, podczas gdy przed rokiem było o 5,5 tys. zł za hektar taniej. W Wielkopolsce natomiast hektar łąki kosztuje około 37,7 tys. zł, tj. o 5,5 tys. zł więcej niż w drugim kwartale 2018 roku. 

Nadal najtańsza ziemia rolna jest w województwach:  

• lubuskim (29,6 tys. zł/ha),  
• podkarpackim (27,3 tys. zł/ha),
• świętokrzyskim (30,2 tys. zł/ha),
• zachodniopomorskim (28,7 tys. zł/ha).

Warto jednak zauważyć, iż ostatnio w Podkarpackiem oraz Świętokrzyskiem ceny gruntów ornych rozwijają się bardzo dynamicznie.

Dzierżawa ziemi rolnej coraz popularniejsza

Według danych GUS, zarówno na Kujawach i Pomorzu, jak i w Wielkopolsce w ciągu roku nieznacznie obniżyły się czynsze dzierżawne. W drugim kwartale bieżącego roku średni czynsz w województwie kujawsko-pomorskim wynosił 1554 zł, natomiast przed rokiem o tej samej porze – 1606 zł/ha, a w Wielkopolsce odpowiednio: 1309 oraz 1344 zł/ha. 

Według danych dla poszczególnych województw, ostatni rok nie przyniósł większych zmian na rynku dzierżaw, poza województwem opolskim. Na początku ubiegłego roku dzierżawa kosztowała tam około 900 zł/ha, pod koniec roku staniała do 490 zł za hektar, a w bieżącym roku najpierw wzrosła do 860 zł/ha, a następnie przekroczyła 900 zł/ha.

Znacząco obniżyły się stawki czynszu w Zachodniopomorskiem (z 700 zł/ha w drugim kwartale ub.r. do 58 zł/ha w drugim kwartale br.), na co niewątpliwie miało wpływ pojawienie się na rynku dzierżaw dużej ilości gruntów z KOWR, które były oddawane w dzierżawę na przetargach ograniczonych ofertowych za stosunkowo niskie czynsze. 

Ustna umowa dzierżawy ziemi rolnej oznacza bardzo różne stawki

Analizując rynek dzierżaw prywatnych w Polsce, trzeba mieć na uwadze, iż ciągle wiele dzierżaw zawieranych jest „na gębę”. W tych umowach rozliczenia bywają bardzo zróżnicowane – od zerowego do bardzo wysokiego czynszu, który znacznie przekracza średnie GUS. Ziemia często jest wydzierżawiana za dopłaty bezpośrednie, umowy są krótkoterminowe.

Z rozmów z rolnikami wynika, iż ogólnie trudno obecnie wydzierżawić hektar gruntu ornego taniej niż za 800 zł, chyba że jest to ziemia wyjątkowo słabej klasy albo bardzo niekorzystnie usytuowana, bądź w pobliżu nie ma zainteresowanych jej uprawą.


Z badań IERiGŻ wynika, iż w Polsce grunty rolne dzierżawi około 20% gospodarstw, z czego te o powierzchni powyżej 20 ha w połowie bazują na gruntach dzierżawionych, a gospodarstwa o powierzchni minimum 50 ha – w 70%. Ponad połowa gruntów użytkowanych w gospodarstwach co najmniej 50-hektarowych stanowi dzierżawa. 

Jak zmieniały się ceny ziemi rolnej przez ostatnie 20 lat?

Dwadzieścia lat temu na zakup hektara ziemi w Polsce wystarczyła jedna dziesiąta tego co obecnie.
W 1999 roku hektar ziemi ornej kosztował bowiem 4,4 tys. zł. Po wstąpieniu Polski do Unii ziemia nabrała wartości – w 2004 roku kosztowała już 6,6 tys. zł/ha, a rok później ponad 8 tys. zł/ha.

W 2007 roku hektar gruntu ornego kosztował już grubo ponad 10 tys. zł, w 2011 roku kolejne  10 tys. zł więcej, a w 2014 roku jeszcze 10 tys. zł więcej. W 2017 roku cena ziemi rolnej podskoczyła do ponad 41 tys. zł/ha i jak na razie (poza Wielkopolską) nie przekroczyła 50 tys. zł/ha.
W 2018 roku średnia cena gruntu ornego wyniosła w Polsce około 44 tys. zł/ha, a w pierwszym półroczu br. – ponad 47 tys. zł/ha. 

Ceny ziemi rolnej w Niemczech – majątek w Bawarii i tanio w Brandenburgii

Dla porównania, w Niemczech średnio na zakup hektara ziemi rolnej trzeba przeznaczyć ponad 24 tys. euro, czyli ponad 100 tys. zł. Aczkolwiek regionalnie ceny wahają się od około 10 tys. euro w Kraju Saary do 61 tys. euro w Bawarii. Ogólnie ziemia rolna jest tańsza na obszarze byłego NRD, np. w graniczącej z Polską Brandenburgii grunty rolne kosztują około 11,4 tys. euro (49 tys. zł), w Saksonii – 11,7 tys. euro (50,5 tys. zł), ale już w Meklemburgii Pomorzu Przednim – około 22 tys. euro (95 tys. zł). Podobne różnice regionalne występują w stawkach czynszów dzierżawnych: na terenie zachodnich landów na dzierżawę hektara trzeba przeznaczyć około 500 euro, we wschodnich – ponad 200 euro.

 

Magdalena Szymańska
Fot. Pixaay