Doświadczamy tego w Ekologicznym Sadzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Nowym Dworze-Parceli (ESD). Z powodu jego lokalizacji w pobliżu kompleksu leśnego, zmagamy się tu z dużą liczbą larw chrabąszcza majowego (pędrakami), które powodują szkody zwłaszcza w młodych nasadzeniach oraz w szkółce doświadczalnej. Dużym problemem w ESD bywają także mszyce. Są one uciążliwe zwłaszcza w sadzie jabłoniowym, śliwowym, czereśniowym i wiśniowym. Choć w naszym obiekcie wytworzyła się już swoista równowaga biologiczna między szkodnikami i ich naturalnymi wrogami, jako że od 2004 r. nie używamy żadnych środków produkcji (nawozów sztucznych i pestycydów) wytworzonych w drodze syntezy chemicznej, to bywają lata, gdy mamy do czynienia z przewagą tych pierwszych. Zwalczaniu pędraków chrabąszcza majowego poświęcimy jeden z kolejnych artykułów.

Problemy z mszycami w sadach 

Dziś słów kilka na temat walki z mszycami w ESD. Kiedy ich liczebność w sadzie jest bardzo wysoka, tak jak w roku bieżącym, to niełatwo jest nam sobie z nimi poradzić, stosując biopreparaty polecane do tego celu i dozwolone do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Są one w większości wyprodukowane na bazie substancji roślinnych, tj. czosnku, olejku pomarańczowego, pokrzywy i innych. Niektóre z nich są szeroko reklamowane i wykazują się pewną skutecznością w walce z mszycami, ale przy specyficznym układzie warunków klimatycznych sprzyjających rozwojowi szkodnika – niestety zawodzą. W takiej sytuacji nie można jednak pozostawić drzew na pastwę mszyc! Z naszego doświadczenia wiemy, że walkę tę można wygrać. Podstawą ochrony roślin przed szkodnikami jest monitoring ich występowania. Lustrację roślin w sadzie zaczynamy bardzo wcześnie i wykonujemy ją co roku. W okresie wczesno-wiosennym, gdy drzewa są jeszcze w stanie bezlistnym, niezbędne jest dokładne sprawdzenie czy na pędach roślin są obecne zimujące jaja mszyc i jak są one liczne. Wykonanie lustracji pozwala także wyznaczyć optymalny terminu zabiegu zwalczającego jaja mszyc i świeżo wylęgłe larwy. W dalszej części sezonu nadal prowadzimy obserwacje roślin pod kątem obecności mszyc. Umożliwia to nam odpowiednią i, co istotne, szybką reakcję na dynamicznie zmieniające się warunki i stopień zasiedlenia organów roślin przez te szkodniki.

Najbardziej popularne gatunki mszyc w sadach jabłoniowych

Na drzewach jabłoni może występować nawet do siedmiu gatunków mszyc. Najliczniejsze są dwa spośród nich: mszyca jabłoniowa (Aphis pomi) i mszyca jabłoniowo-babkowa (porazik jabłoniowo-babkowy; Dysaphis plantaginea).

Mszyca jabłoniowa w młodych sadach zasiedla całe drzewka, a w starszych nasadzeniach – najmłodsze pędy. Ze względu na możliwość występowania w bardzo licznych koloniach jest ona szczególnie groźna w młodych nasadzeniach, gdyż osłabia kondycję drzewek, które później wchodzą w okres owocowania, słabo plonują oraz stają się podatne na przemarzanie. Bywa, że żerowanie mszyc na nowo posadzonych drzewkach jest bezpośrednią przyczyną ich zasychania. Pierwsze osobniki mszycy jabłoniowej pojawiają się wczesną wiosną w okresie pękania pąków. W zależności od panujących warunków atmosferycznych szkodnik ten może mieć nawet do kilkunastu pokoleń w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego. W okresie jesiennym samice składają w załamaniach i szczelinach kory zimujące jaja.

Jeszcze groźniejszym gatunkiem mszycy występującym na jabłoniach jest mszyca jabłoniowo-babkowa. Zasiedla ona zarówno drzewa młode jak i starsze. Jest to szkodnik dwudomowy, który w sprzyjających dla siebie warunkach może powodować bardzo duże straty w sadach ekologicznych. Pierwsze osobniki pojawiają się już w okresie wczesnej wiosny, w rozetach kwiatowo-liściowych. Jeśli nie uda jej się zwalczyć w tym okresie, to szkodnik ten spowoduje silną deformację zawiązków owocowych i zahamowanie ich wzrostu. Z takich zawiązków nie będzie pełnowartościowych owoców. W ciągu jednego sezonu wegetacyjnego mszyca ta podobnie, jak mszyca jabłoniowa, może mieć kilkanaście pokoleń. Wraz ze wzrostem liczebności osobniki tego gatunku tworzą na drzewach liczne kolonie. Żerując na liściach powodują ich silną deformację i zwijanie, co w skrajnych przypadkach doprowadza do ich zasychania. W okresie letnim samice przelatują na drugiego żywiciela, którymi są różne gatunki babek (Plantago sp.). Na drzewa jabłoni wracają w okresie jesiennym i składają zimujące jaja.

prof. IO dr hab. Elżbieta Rozpara, Mgr inż. Wiold Danielski, Instytut Ogrodnicwa – PIB w Skierniewicach

Pobierz WYKAZ środków ochrony roślin i produktów naturalnych możliwych do zastosowania w celu zwalczaniu mszyc w sadach ekologicznych.
Wykaz w formie PDF-a możesz pobrać za darmo wypełniając poniższy formularz.