Herbicydy - czym są?

Paracelsus, a właściwie Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim, ojciec nowożytnej medycyny, niemal 500 lat temu powiedział słynne w medycynie i toksykologii zdanie, które nadal jest bardzo aktualne i stanowi podstawę współczesnej toksykologii:

„Cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną”
łac. Dosis facit venenum).

Toksyczne działanie wielu substancji jest także szeroko wykorzystywane w rolnictwie w postaci środków ochrony roślin, ponieważ znacząco wpływają na rozwój gospodarczy. Jest to możliwe dzięki ich użyciu wzrost produkcji żywności przyczynia się do poprawy sytuacji socjalno-bytowej w wielu krajach.

Jednakże stosowanie ŚOR ma wiele ciemnych stron - pociąga to za sobą równocześnie wzrost częstości zatruć tymi środkami. Sam rynek oferuje bogactwo substancji czynnych, mimo, że obecnie wiele z nich jest wycofywanych, to na ich miejsce wkraczają nowe, Dodatkowo stanowi to znaczny problem leczniczy, zwłaszcza przy braku dokładnych informacji o spożytej truciźnie.

W nazewnictwie międzynarodowym dla wszystkich środków ochrony roślin przyjęła się ogólna nazwa pestycydy. Termin środki ochrony roślin jest pojęciem węższym niż pojęcie pestycydy, ponieważ stosowane są tylko w produkcji roślinnej.

Herbicydy to środki trujące, które szkodzą nie tylko ludziom, ale i zwierzętom, w tym ptakom. Ich niewłaściwe stosowanie prowadzi także do uszkodzenia trawników, roślin uprawnych lub dzikich, rosnących przy opryskiwanych polach oraz owadów (np. pszczół, trzmieli).

Herbicydy są środkami do ochrony roślin przed chwastami, należą do nich m.in. parakwat i dikwat. Obie te substancje działają podobnie i występują w postaci kryształków:

• bezbarwnych lub żółtoszarych,
• działających żrąco na błony śluzowe i skórę.

Jakie są objawy zatrucia herbicydami?

Objawy zatrucia środkami ochrony roślin występują dość szybko. Przy łagodnej formie zatrucia mogą to być bóle głowy, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, bóle brzucha, mdłości, wymioty oraz łzawienie oczu.

W przypadku cięższego zatrucia może dojść do porażenia mięśni oddechowych i utraty świadomości.

Do najczęściej występujących objawów zalicza się:

• nudności i wymioty,
• zaczerwienienie i podrażnienie błon śluzowych,
• ból jamy ustnej, nosa, brzucha, gardła,
• trudności w połykaniu, kaszel, chrypka, krwioplucie,
• przyspieszenie czynności serca,
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
• upośledzenie krzepnięcia krwi - wyraz uszkodzenia wątroby.

Chociaż substancje trujące z przewodu pokarmowego i ze skóry wchłaniają się wolno, to w wyniku metabolizowania przekształcane są do toksycznych substancji. Takie uwolnione substancje mogą powodować jeszcze większe zniszczenia w organizmie. Często są one również wydalane są z moczem.

Jak leczyć zatrucie herbicydami?

Nie ma konkretnej odtrutki w przypadku zatrucia herbicydami. Najczęściej stosuje się leczenie objawowe oraz podaje się także węgiel aktywowany oraz ziemię fulerską, a niekiedy hemoperfuzję.

Hemoperfuzja jest zabiegiem polegającym na przepuszczeniu krwi pacjenta przez filtr kolumnowy, w którym na żywicy lub aktywnym węglu następuje adsorpcja niektórych związków chemicznych. Następnie przefiltrowana krew wraca do organizmu pacjenta. Gdy są wskazania do tego można poszkodowanemu wykonać płukanie żołądka.

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Fot. Pixabay