W przypadku soi obserwujemy wzrost powierzchni jej uprawy, co cieszy, ale warto pamiętać, że roślina ta musi mieć stworzone odpowiednie warunki do brodawkowania i wiązania azotu. Dlatego też wielu rolników uprawiających ją po raz pierwszy nie jest zadowolonych, bo ich rośliny słabo brodawkowały – mówił Ferenc Kornis z N.U. Agrar podczas naszych tegorocznych seminariów uprawowych. Podkreślał, że podstawą powinno być równomierne rozłożenie roślin na polu, więc powinno się wyjść od normy wysiewu. O plonie bowiem decydować będzie to, ile nasion możemy wytworzyć na każdym metrze kwadratowym. Pytanie, czy mamy to zrobić przez wysoką obsadę roślin, czy mniejszą, ale z większą obsadą strąków.


Niuanse agrotechniczne zawsze mogą zdecydować o plonowaniu roślin. Soja i kukurydza reagują wyjątkowo negatywnie na glebę o kiepskiej strukturze, która nie tylko może pogorszyć wschody, ale też dostępność składników, zwłaszcza fosforu. 

Jak pokazuje doświadczenie, najlepsze plony doradcy z N.U. Agrar uzyskali przy obsadzie 1250 strąków/m² (tab. 1.). Przy obsadzie 60 roślin/m² oznacza to, że na każdej roślinie musi się znajdować 21 strąków. Możemy zejść z takiej obsady 60 roślin/m², bo soja ma możliwość kompensacji przy mniejszej liczbie roślin. Taki sam plon nasion można osiągnąć przy obsadzie 26 roślin/m², jak przy 52 roślinach/m². W naszych warunkach powinniśmy operować obsadą 30–50 roślin/m². Wtedy też możemy oszczędzić materiał siewny, który ma duży udział w kosztach uprawy soi.

Norma siewu, decyduje o plonie

– Nie jest łatwo zejść z normą siewu, bo tu musimy mieć na uwadze jakość nasion. Jeśli jest ona niska, to nie możemy liczyć na dobre wschody. Czasem tylko 60% nasion wschodzi, co przy obniżonej normie jest zdecydowanie za mało – mówił ekspert. Przeprowadzony przez doradców N.U. Agrar tzw. cold test, czyli test kiełkowania nasion przy obniżonej temperaturze 10°C, pokazał, że po 7 dniach kiepski materiał siewny skiełkował w zaledwie 30%, a ten wysokiej jakości w 90% (rys. 1.). Widać to wyraźnie na wykresie. Zmniejszając zatem normę siewu, musimy mieć absolutną pewność, że z każdego nasiona wyrośnie nam roślina. Od hodowców dostajemy jednak informację o kiełkowaniu nasion w normalnych warunkach, a nie w tzw. cold test. Warto pytać hodowcę, czy ma takie wyniki dla danej odmiany.

Zdolność kiełkowania nasion soi.

Czytaj także: Jak gęsto i głęboko siać soję?

To, co najważniejsze W soi kontroluj jakość materiału siewnego. Musi on mieć wysoką zdolność kiełkowania. Jeśli nasiona soi mają wysoką zdolność kiełkowania, można zmniejszyć normę jej siewu. Siejąc soję pierwszy raz, zaszczep nasiona podwójną dawką bakterii. Jeśli na roślinach soi, mających 15 cm wysokości, nie ma brodawek lub jest ich niewiele, to trzeba pogłównie zastosować azot. W kukurydzy pamiętaj o dobrym zaopatrzeniu w fosfor, który trzeba wymieszać w całym profilu i dodatkowo podać wgłębnie przy siewie.

Niezbędne bakterie brodawkowe

– Bakterie brodawkowe mogą dostarczyć w optymalnych warunkach do 50% potrzebnego roślinom soi azotu, w złych 30%, a w idealnych nawet 70%. Zakładając, że soja plonująca na poziomie 4 t/ha potrzebuje 330–350 kg/ha N, to połowę z tego mogą dostarczyć bakterie, ale druga połowa musi pochodzić z innego źródła – mówił doradca. Może on pochodzić z mineralizacji materii organicznej, ale jeśli tej nie ma zbyt dużo w glebie, to trzeba go dostarczyć w nawozach mineralnych. Można też poprawić brodawkowanie roślin i tym samym asymilację azotu, siejąc soję po soi. Wtedy nasiona też powinny być zaszczepione szczepionką. Przykładowo soja wysiana po kukurydzy miała 0–5 brodawek/roślinę, a wysiana po soi w tej samej fazie rozwojowej miała już 5–15 brodawek/roślinę. Rośliny z większą liczbą brodawek budują większą masę wegetatywną, mają więcej rozgałęzień i szybciej się rozwijają.

Cold test ujawni, jak nasiona soi kiełkują w gorszych warunkach. Kiepski materiał (po lewej) nie skiełkował w niższej temperaturze.

– Jeśli nasiona dobrze zaszczepiliśmy bakteriami, to kiedy rośliny mają 10 cm wysokości, już możemy obserwować brodawki na korzeniach, a to oznacza dobre asymilowanie azotu atmosferycznego – mówił doradca.

• Przymierzając się do uprawy soi, na początku trzeba koniecznie skontrolować jakość materiału siewnego.
• Jeśli soję uprawiamy pierwszy raz, to zaszczepmy nasiona podwójną dawką szczepionki.
• Po siewie pole warto zwałować, co polepszy jakość zbioru i pozwoli zebrać najniżej zawiązane strąki.
• Mimo wszystko i tak warto zastosować heder z kosą typu flex, którą można kosić niżej.

Zobacz również: Technika szczepienia nasion strączkowych. Kiedy najlepiej przeprowadzić szczepienie?

• Warto też pamiętać, że siew w niekorzystnych warunkach, kiedy jest zbyt chłodno i wilgotno, może spowodować wystąpienie śmietki kiełkówki, mogącej poważnie zaszkodzić wschodom, które w takich warunkach wydłużają się. Wtedy z siewem lepiej poczekać.
• Kiedy rośliny mają 15 cm, trzeba skontrolować brodawkowanie. Jeśli jest słabe, trzeba zastosować azot pogłównie, nie później jednak niż do fazy kwitnienia.

Wymagania pokarmowe kukurydzy

– Jedną z ważniejszych kwestii jest zapewnienie kukurydzy ilości składników na poziomie jej potrzeb pokarmowych. Muszą się one znajdować w glebie, zwłaszcza fosfor, który kukurydza kiepsko pobiera zwłaszcza w początkowych fazach rozwojowych – podkreślał doradca. Fosfor powinien znajdować się w całym profilu glebowym. Zawsze warto go podawać podczas siewu wgłębnie, ale też sprawdzi się np. dobre wymieszanie na większą głębokość obornika, który jest dobrym źródłem tego składnika.

– Sprawdziliśmy zawartość fosforu w liściach w dwóch wariantach uprawy kukurydzy. Na jednym polu 3 t/ha pomiotu kurzego głęboko wymieszaliśmy z glebą na wiosnę, a na drugim tę samą dawkę tylko na 5–7 cm broną talerzową. Po przeanalizowaniu materiału roślinnego okazało się, że rośliny w pierwszym wariancie miały 0,45% fosforu w suchej masie, a w drugim wariancie tylko 0,24% – mówił ekspert (tab. 2., 3.). Różnica w plonie tej kukurydzy to ponad tona ziarna na korzyść roślin z pierwszego wariantu. Widać zatem, jak ważna jest struktura gleby, która wpływa na dostępność składników, nie tylko fosforu. Jeśli mamy glebę z dobrą strukturą, wystarcza 6 razy mniej fosforu w glebie, żeby wytworzyć taki sam plon na glebie o złej strukturze.

Zobacz więcej: Jaką odmianę kukurydzy wybrać do siewu? Wstępne wyniki PDO - plon i wilgotność ziarna

Pobranie fosforu zależy też od polowej pojemności wodnej. Jeżeli pojemność wodna wynosi 40%, to rośliny mogą pobrać jedynie 50% dostępnego fosforu i potasu w glebie. Kukurydza przy braku wody prędzej będzie cierpieć na niedobory potasu i fosforu właśnie niż azotu.

Dawki dzielone azotu w kukurydzy 

– Warto pamiętać o dzieleniu całkowitej dawki azotu w kukurydzy – 60% dawki podajmy przedsiewnie, także wgłębnie, a resztę pogłównie w fazie 6–8 liści, np. w moczniku stabilizowanym. Kukurydza, która otrzyma cały azot przedsiewnie, rozwija większą masę wegetatywną, a to oznacza gorsze gospodarowanie wodą, która potrzebna będzie w fazie zapylania, co może spowodować gorsze plonowanie – podkreślał Kornis.

Może się jednak okazać, że na słabszych glebach i w warunkach niedoboru wody lepsze będzie podanie całego azotu przedsiewnie, bo brak wody i azot podany pogłównie może powodować większy stres u roślin. Dzieje się tak dlatego, że ulatniający się z nierozpuszczającego się nawozu amoniak może podtruwać rośliny, a objawem tego będzie żółknięcie liści i nawet ich opadanie. Wtedy jednak, jeśli rośliny są dobrze odżywione potasem, ten stres będzie mniejszy.

Warto badać materiał roślinny na zawartość składników w fazie 6 liści. Jeśli okaże się, że roślinom brakuje cynku czy fosforu, to mamy sygnał, że gleba ma złą strukturę. Wtedy jesteśmy jeszcze w stanie zareagować nawożeniem dolistnym uzupełniającym te składniki, ale najlepiej do fazy 8 liści, żeby rośliny je dobrze przyswoiły. Jeśli chcemy podać wtedy właśnie fosfor i cynk, to ten drugi powinien mieć koniecznie formę chelatu. Jeśli będzie w formie np. soli, to fosfor pogorszy jego przyswajanie.

Do dobrego wzrostu korzenia niezbędna jest prawidłowa struktura gleby. Soja może wtedy bez zakłóceń brodawkować, a kukurydza mieć dostęp do fosforu.

Czy opłaca się uprawiać kukurydzę na ziarno? Kalkulacje rolnicze 2023

Jacek Daleszyński