Co o ekoschematach powinni wiedzieć hodowcy świń, którzy chcą ubiegać się o dopłaty?

O ekoschematach, czyli nowych płatnościach w ramach płatności bezpośrednich w latach 2023–2027, mówiono podczas spotkania zorganizowanego w Moszczenicy dla członków grup producentów trzody chlewnej z powiatu piotrkowskiego. Inicjatorem był Agroplus zajmujący się doradztwem oraz kompleksową obsługą grup producentów, a zawiłości rozporządzenia starali się rozwikłać doradcy z Łódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach.

– Aby rolnik mógł uzyskać pełną kwotę dopłat bezpośrednich, musi wypełnić dodatkowe działania na rzecz środowiska. I to właśnie umożliwiają ekoschematy. Rolnik będzie mógł wnioskować o jeden lub kilka ekoschematów, przy czym ich realizacja jest dobrowolna. Są to dodatkowe zobowiązania praktyk korzystnych dla klimatu, środowiska czy zwierząt. Wybiera się je co roku na etapie wnios­ku o dopłaty. Dlatego tak ważne jest zaplanowanie tych działań już teraz – mówił Janusz Bolanowski z ŁODR Bratoszewice.

Jak wyjaśniał specjalista, rolnik nie ma obowiązku wyboru ekoschematów, ale musi się liczyć z tym, że suma jego dopłat wyniesie wówczas około 70% kwoty, którą otrzymywał do tej pory. Płatność do gospodarstwa będzie można więc zwiększyć, realizując wymogi wykraczające ponad te podstawowe określone w warunkowości.

Dobrostan dla świń - za co można uzyskać dopłaty i jakie warunki należy spełnić?

W ramach ekoschematów rolnicy będą mogli ubiegać się między innymi o płatności związane z dobrostanem zwierząt. Będzie to kontynuacja wsparcia dla zwierząt objętych tym działaniem z PROW 2014–2020, czyli dla świń (lochy, tuczniki), bydła (krowy mleczne i mamki) oraz owiec, ale z rozszerzeniem o kury nioski, kurczęta brojlery, indyki, konie, bydło opasowe oraz kozy. Celem jest zachęcenie rolników do stosowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt. Wsparcie ma na celu zrekompensowanie dodatkowo poniesionych kosztów i utraconych dochodów w wyniku stosowania wyższych norm.

Wymagania ogólne to oprócz posiadania odpowiedniej siedziby stada zarejestrowanej zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, a w przypadku drobiu – numeru zakładu drobiu, posiadanie także planu poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych). Konieczne jest także jednorazowe odbycie szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten zacznie obowiązywać od 2024 roku).

Jak wyjaśniali przedstawiciele Łódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach, zastosowanie ma system punktowy polegający na możliwości wyboru przez rolnika poszczególnych praktyk podwyższających poziom dobrostanu zwierząt w danym gospodarstwie. System polega na wycenie poszczególnych praktyk (w oparciu o wyliczone stawki płatności dobrostanowych), a 1 punkt odpowiada ok. 22,47 euro. Punktacja jest zróżnicowana zarówno pomiędzy gatunkami, jak i w obrębie gatunku dla danej grupy technologicznej. Obowiązuje degresywność płatności: do 100 DJP – 100% płatności, od 101 DJP do 150 DJP – 75%, a powyżej 150 DJP – brak płatności.

– Podstawowym warunkiem realizacji ekoschematu „Dobrostan zwierząt” jest zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach. Jedynie przy wyborze tej praktyki możliwa jest realizacja pozostałych wymogów przewidzianych dla danej grupy zwierząt – mówiła Marta Wojtasik z ŁODR.

• – Niższe o 25% dopłaty bezpośrednie skłaniają do skorzystania z ekoschematów – przekonywała Marta Wojtasik

Wymogi dodatkowe to zapewnienie utrzymania na ściółce ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek wszystkich zwierząt, późniejsze odsadzenie młodych od matki (prosięta odsadza się nie wcześniej niż w 35. dniu od urodzenia, cielęta nie wcześniej niż w 5. dniu), utrzymanie świń w cyklu zamkniętym, zapewnienie krowom mlecznym oraz mamkom wybiegu przez co najmniej 4 godziny dziennie przez cały rok.

W podstawowym wymogu lochom należy zapewnić co najmniej 20% więcej powierzchni bytowej (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub co najmniej 50% (wyższa kwota płatności) oraz utrzymywać je w systemie bezjarzmowym. Dopuszcza się utrzymywanie samic w jarzmie w okresie okołoporodowym, ale nie dłużej niż przez 14 dni. Do płatności kwalifikują się też tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w gospodarstwach realizujących ekoschemat dotyczący dobrostanu lub tuczniki pochodzące od loch ze stada położonego nie dalej niż 50 km od siedziby stada dobrostanowego. W przypadku gospodarstw, w których prowadzi się produkcję świń w cyklu zamkniętym (jednoczesna realizacja dobrostanu loch i dobrostanu tuczników), rolnik otrzyma dodatkową płatność do każdego tucznika pochodzącego od własnej lochy dobrostanowej.

Dopłaty dobrostanowe w przypadku innych gatunków niż świnie 

W przypadku bydła wśród wymogów jest wypasanie bez uwięzi wszystkich krów mlecznych przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (minimum 6 godzin dziennie) lub zapewnienie krowom mlecznym utrzymywanym grupowo bez uwięzi wolnostanowiskowo zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

Wymogami objęte są też krowy mamki, cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięsnym. W przypadku opasów niepochodzących od krów mamek do płatności kwalifikują się zwierzęta od ukończenia 4. miesiąca życia do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni. Natomiast w przypadku opasów pochodzących od krów mamek do płatności kwalifikują się zwierzęta o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni.

• – Dopłaty za stosowanie ekoschematów nie będą przyznawane automatycznie. Trzeba o nie zawnioskować – podkreślał Janusz Bolanowski

Dla spełnienia wymogu dobrostanu konieczne jest zapewnienie wszystkim grupom technologicznym owiec wypasu lub dostępu do wybiegu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym oraz zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach o co najmniej 20%. W przypadku kóz, oprócz, oczywiście, zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach i utrzymywania bez uwięzi, konieczne jest umożliwienie dostępu do wybiegu o powierzchni zwiększonej o co najmniej 20% przez cały rok oraz wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym.

W przypadku koni minimalna liczba posiadanych zwierząt to dwie sztuki w wieku co najmniej 24 miesięcy lub klacz ze źrebięciem zgłoszonym do ARiMR. Do płatności nie kwalifikują się konie utrzymywane w dzikich lub półdzikich warunkach, pochodzące z obszarów parku narodowego albo parku krajobrazowego. Konie w budynkach utrzymywane są bez uwięzi, w sezonie wegetacyjnym mają zapewniony wypas lub dostęp do powierzchni zewnętrznych przez co najmniej 140 dni (minimum 6 godzin dziennie), poza sezonem wegetacyjnym natomiast dostęp do powierzchni zewnętrznych lub biegalni o powiększonej powierzchni przez minimum 2 godziny dziennie. W przypadku utrzymywania w pomieszczeniach powierzchnia musi być, tak jak w przypadku pozostałych gatunków, większa o co najmniej 20%.

• W Moszczenicy pod Piotrkowem Trybunalskim zebrali się okoliczni producenci trzody chlewnej, aby dowiedzieć się, na jakich zasadach można ubiegać się o płatności w ramach ekoschematów

Konie utrzymywane w systemie otwartym powinny mieć także o 20% więcej powierzchni oraz zapewnione zadaszenie pozwalające na jednoczesne przebywanie pod nim wszystkich zwierząt. W miejscu tym powinna być ściółka.

Wszystkie zwierzęta utrzymywane zgodnie z produkcją ekologiczną, jeśli zostało to potwierdzone przez jednostkę certyfikującą w rolnictwie ekologicznym, mogą kwalifikować się do płatności dobro­stanowej.

Obornik i gnojowica

Producenci zwierząt w ramach rolnictwa węglowego mają do dyspozycji różne warianty nawożenia, za które przyznawane są punkty.

– Chodzi tu o wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji, za co otrzymuje się 2 punkty, oraz stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo – 3 punkty. Celem tych praktyk jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery – mówił Janusz Bolanowski.

Wymieszanie obornika z glebą należy potwierdzić geotagowanym zdjęciem z udostępnionej aplikacji, w której mają one podaną lokalizację, a także dzień i godzinę. Rolnik w celu potwierdzenia realizacji praktyki musi zrobić dwa zdjęcia – pierwsze w momencie rozpoczęcia rozrzucania obornika i drugie w momencie przyorania obornika – i przesłać je niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni. Różnica czasu na tych dwóch zdjęciach nie może przekraczać 12 godzin.

– Przy tej praktyce nie jest wskazana ilość obornika. Natomiast zgodnie z wymogami maksymalna dawka nawozów naturalnych nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na hektar użytków rolnych – wyjaśniał Bolanowski.

• Podstawowym wymogiem waunkującym płatność w ramach dobrostanu loch jest zwiększenie powierzchni bytowej, a dodatkowymi – utrzymanie bez jarzma i odsadzanie prosiąt dopiero w 35. dniu życia

Stosowanie płynnych nawozów naturalnych na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych innymi metodami niż rozbryzgowo polega na aplikacji gnojowicy poprzez węże wleczone, aplikatory płozowe, aplikatory redlicowe czy aplikatory talerzowe. Potwierdzeniem wykonania praktyki także będzie zrobienie zdjęcia geotagowanego pokazującego urządzenie, którym dokonuje się nawożenia.

Jakie dopłaty dla hodowców drobiu? 

W przypadku drobiu dla wszystkich gatunków wymagane jest zapewnienie stałego dostępu do materiałów lub przedmiotów absorbujących uwagę o jakości niewywierającej szkodliwego wpływu na zdrowie, a także posiadanie nadanego numeru weterynaryjnego (dotyczy kur niosek) lub rejestracji zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (podmioty utrzymujące kurczęta brojlery lub indyki z przeznaczeniem na produkcję mięsa). Ponadto każda z grup ma swoje szczegółowe wymogi.

Kury nioski:

• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami – 350;
• zakaz przycinania dziobów;
• zapewnienie utrzymania bez klatek na ściółce;
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kurniku – obsada nie większa niż 7 szt./m2 powierzchni użytkowej podłogi;
• zapewnienie zwiększonej dostępności gniazd: w przypadku stosowania gniazd pojedynczych nie więcej niż 5 kur niosek/gniazdo, a w przypadku gniazd grupowych nie więcej niż 96 kur niosek/m2 powierzchni gniazda;
• zapewnienie grzędy o długości minimum 0,2 m/kurę nioskę.

Kurczęta brojlery:

• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami – 500;
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kurniku – maksymalne zagęszczenie obsady nie większe niż 30 kg/m2 i jednocześ­nie nie większe niż 20 szt./m2;
• zapewnienie minimum 6 godzin fazy ciemnej/dobę następującej po fazie jasnej oświetlenia.

Indyki na mięso:

• minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami – 100;
• zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w budynku – maksymalne zagęszczenie obsady nie większe niż 50 kg/m2;
• zapewnienie 8 godzin fazy ciemnej/dobę następującej po fazie jasnej oświetlenia.