Głównym żywicielem bakterii kwarantannowej Clavibacter sepedonicus - sprawcy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka, jest ziemniak (Solanum tuberosum).

Kontrole w całej Unii Europejskiej - 89 tysięcy prób

W odniesieniu do ziemniaków ze zbioru 2021 r., w całej UE pobrano łącznie niemal 89 tysięcy prób do badań laboratoryjnych pod kątem bakterii Clavibacter sepedonicus, w tym 62 363 próby z sadzeniaków ziemniaka i 26 573 z ziemniaków innych niż sadzeniaki.
W Polsce, inspektorzy PIORiN pobrali odpowiednio: 8 748 prób z sadzeniaków ziemniaka oraz 12 692 prób z innych ziemniaków.

W wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych, bakterię wykryto w Unii, łącznie w 32 partiach sadzeniaków, co stanowiło 0,05% partii porażonych w stosunku do prób przebadanych i w 570 partiach ziemniaków innych niż sadzeniaki (2,2% partii porażonych).

Większość z porażonych partii dotyczyła polskich ziemniaków (18 - sadzeniaki i 494 - inne niż sadzeniaki). Niemniej jednak, należy podkreślić, że pomimo znacznej liczby wykryć tej bakterii w naszym kraju, na przestrzeni ostatnich 10 lat odsetek partii porażonych w stosunku do prób przebadanych uległ dużemu obniżeniu. W szczególności dotyczy to ziemniaków towarowych (konsumpcyjnych i przemysłowych), gdzie w latach 2012-2015 odsetek partii porażonych w stosunku do przebadanych kształtował się na poziomie ok. 10%, a w roku 2021 był ponad dwuipółkrotnie niższy niż w ww. okresie i wynosił 3,9%. W przypadku polskich sadzeniaków ziemniaka odsetek partii porażonych w stosunku do przebadanych kształtował się corocznie na stosunkowo niskim poziomie i wynosił ok. 0,1-0,2%.

Decyzje Komisji Europejskiej

W związku z powyższym, Komisja Europejska oraz inne państwa Unii, pozytywnie oceniły działania Polski w zakresie zwalczania tego agrofaga kwarantannowego i od połowy lipca 2022 r. zostały złagodzone wymagania dotyczące przemieszczania polskich ziemniaków do innych państw Unii – informuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Obecnie, w przypadku przemieszczania ziemniaków innych niż sadzeniaki, badaniu pod kątem bakterii Clavibacter sepedonicus poddawana jest tylko przemieszczana partia, a dołączane do przesyłki zaświadczenie potwierdzające, że dana partia jest wolna od tej bakterii, zostało zastąpione paszportem roślin. Natomiast w odniesieniu do wyprodukowanych w Polsce sadzeniaków ziemniaka nie ustalono żadnych dodatkowych wymogów w stosunku do ogólnych warunków swobodnego przemieszania sadzeniaków w obrębie Unii.

Jak zwalcza się bakteriozę?

Jak informuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa brak jest skutecznych metod zwalczania bakterii w roślinach i bulwach ziemniaka. W przypadku jej wystąpienia zazwyczaj usuwa się, a następnie niszczy  porażone rośliny i bulwy. Porażone bulwy nie mogą być sadzone. Dopuszczalne jest przeznaczenie porażonego materiału do przerobu przemysłowego w określony warunkach, wliczając w to produkcję biogazu, przeznaczenie na paszę do zwierząt po parowaniu, ukiszeniu, itp., przeznaczenie bulwy do celów konsumpcyjnych po ugotowaniu. Ponadto:

• czyści i dezynfekuje się maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu i inny sprzęt, który miały kontakt  z porażonym materiałem roślinnym oraz przechowalnie, w których składowano taki materiał.
• Na porażonym polu przez co najmniej trzy sezony uprawy następujące po wykryciu, nie uprawia się roślin żywicielskich bakterii oraz usuwa samosiewy ziemniaka.

Największe znaczenie przy ograniczeniu występowania patogena ma sadzenie zdrowego materiału rozmnożeniowego (sadzeniaki ziemniaka, rozsada pomidora, itp.).

W Polsce bakteria Clavibacter sepedonicus podlega obowiązkowi zwalczania.

Jak wygląda uprawa ziemniaków w UE?

W 2021 roku, ogólna powierzchnia uprawy ziemniaków w Unii Europejskiej wynosiła ok. 1,3 mln ha, w tym ok. 112,6 tys. ha stanowiły uprawy sadzeniaka. W Polsce, ogólny areał upraw ziemniaka w 2021 r. wynosił niemal 243 tys. ha i był jednym z największych wśród państw Unii Europejskiej.

Na przestrzeni ostatnich kilku lat, w Polsce zauważalny jest wzrost powierzchni uprawy sadzeniaków ziemniaka (z 5,5 tys. ha w 2018 r. do 6,7 tys. ha w 2021r.) oraz spadek areału upraw ziemniaków innych niż sadzeniaki (z 284 tys. ha w 2018 r. do 236 tys. ha w 2021 r.). Szczegółowe dane dotyczące powierzchni upraw ziemniaka w Polsce, w latach 2018-2021 można zobaczyć na wykres na stronach PIORIN.

wk
fot: envatoelemenst