W ramach listy sześciu Ekoschematów znalazł się Dobrostan zwierząt oraz jego poddziałania Dobrostan krów mamek oraz Dobrostan opasów. Celem wdrożenia i upowszechnienia tego eksoschematu wśród hodowców bydła mięsnego jest promowanie podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt. Ponadto w ramach KPS planowane jest do 150 tys. złotych dofinansowania, które mogą otrzymać hodowcy bydła i świń na inwestycje związane z poprawą dobrostanu zwierząt. Dzięki inwestycjom zwierzęta mają mieć lepszy dostęp do pastwisk, większą swobodę w chlewniach oraz odpowiedni mikroklimat w budynkach inwentarskich.

Rolnikom udzielane będzie wsparcie za realizację zobowiązań w zakresie dobrostanu zwierząt, a jego celem zrekompensowanie dodatkowych poniesionych kosztów i utraconych dochodów w wyniku wprowadzenia praktyk hodowlanych związanych z podwyższonym dobrostanem zwierząt.
Według ustawodawców poprawa dobrostanu zwierząt wpłynie korzystnie na wyniki produkcji i jakość produktów pozyskiwanych od tych zwierząt, a tym samym na zdrowie ludzi. W tym działaniu wszyscy wnioskujący spełniający warunki kwalifikowalności są uprawnieni do otrzymania płatności.

Warunkiem jest to, że wszystkie zwierzęta w gospodarstwie muszą być utrzymywane w podwyższonym standardzie. Ponadto rolnik realizujący interwencję dotyczącą dobrostanu zwierząt zobowiązany jest, do jednorazowego odbycia szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków. Wymóg ten obowiązuje od 2024 r. Rolnik musi także mieć plan poprawy dobrostanu zwierząt. Płatności będą przyznawane bez ograniczenia liczbą posiadanych hektarów i ilością posiadanych sztuk. Ale… będzie stosowana zasada degresywności, z której wynika, że płatności w obrębie danej grupy technologicznej są przyznawane z zastosowaniem poniższych progów degresywności (nie dotyczy płatności do zwierząt utrzymywanych w systemie rolnictwa ekologicznego, jeżeli rolnik ubiega się o te płatności na uproszczonych zasadach):

• do 100 DJP – 100%
• powyżej 100 DJP do 150 DJP – 75%
• powyżej 150 DJP – brak płatności

- W ramach nowego KPS, o który tak walczyliśmy przez ostatnie 2 lata  jest potężny  wzrost środków na dobrostan krów mamek oraz nowe rozwiązanie jakim jest wsparcie do dobrostanu opasów. Łącznie na te dwa zadania przeznaczono kwotę ponad 250 mln zł rocznie. Czy to dużo? Najłatwiej porównać to z obecnym wsparciem do krów mamek , które wynosi 329 zł/ szt. W nowym planie przy spełnieniu tych samych wymogów co dzisiaj  rolnik otrzyma kwotę  775 zł do sztuki czyli 235% więcej.  Więc jest to wielki sukces, który jest wynikiem wielomiesięcznej pracy. Nie udałoby się to, żeby nie Komisarz UE Janusz Wojciechowski, wola polityczna doprowadzenia do zmian  Wicepremiera Henryka Kowalczyka, pomysł posła Grzegorza Wojciechowskiego oraz współdziałanie organizacji rolniczych. NiE można też zapomnieć o tym, że kilka lat temu dobrostan zwierząt został wprowadzony przez Ministra Jana Krzysztofa Ardanowskiego a jego rozszerzenie o opasy przygotował Minister Grzegorz Puda. Jeżeli dodamy do tego 300 mln euro z drugiego filara na inwestycje w dobrostan to wygląda to obiecująco. Płatności będą przyznawane bez ograniczenia liczbą posiadanych hektarów i ilością posiadanych sztuk – wyjaśnia Jacek Zarzecki, prezes PZHIPBM.

Tab.1. Dobrostan krów mamek i opasów: współczynniki przeliczenia na DJP oraz punktacja za realizację założeń: 

Dobrostan krów mamek – wymagania i warunki

Z Krajowego Planu Strategicznego wynika, że w ramach Dobrostanu krów mamek: wymogami objęte są krowy mamki, cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięsnym;  utrzymywane bez uwięzi

• Zwiększona powierzchnia bytowa - krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym, utrzymywanym bez uwięzi, zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach zgodnie z tabelą podaną odpowiednio w ramach dobrostanu krów mlecznych (krowy) i w ramach dobrostanu opasów (cielęta i opasy o masie ciała do 300 kg) oraz w odniesieniu do jałówek zgodnie z poniższą tabelą:

• Ściółka – możliwa praktyka dodatkowa w przypadku zapewnienia krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym zwiększonej o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% powierzchni bytowej - zapewnienie utrzymania na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej zwierzętom na jednoczesny odpoczynek;

• Wybieg - możliwa praktyka dodatkowa w przypadku zapewnienia krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym zwiększonej o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% powierzchni bytowej - zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok;

• Wypas - możliwa praktyka dodatkowa w przypadku zapewnienia krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym zwiększonej o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% powierzchni bytowej - zapewnienie wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Dobrostan krów mamek – stawki płatności

W przypadku płatności za zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej, w kalkulacji płatności uwzględniono spadek dochodu z tytułu zmniejszonej sprzedaży produkcji żywca,  zmniejszenia obsady krów oraz spadek kosztów wynikający ze zmniejszenia liczby zwierząt. W przypadku płatności za zapewnienie zwierzętom utrzymania na ściółce, w kalkulacji uwzględniono dodatkowo nakłady robocizny (ściołowanie) oraz koszt słomy. W przypadku płatności za zapewnienie wybiegu lub wypasu uwzględniono dodatkowo nakłady robocizny związane z obsługą odpowiednio wybiegu/pastwiska.

W ramach działania obowiązuje punktowy system wyliczania dopłaty. Im więcej działań zrealizuje hodowca, tym więcej pieniędzy otrzyma. 1 pkt ma przelicznik 22,47 euro (100 zł).

• Zwiększenie powierzchni bytowej o 20% -  80,9 euro/szt.  
• Zwiększenie powierzchni bytowej o 50% - 204,48 euro/szt
• Wybieg - 33,7 euro/szt
• Ściółka - 20,2 euro /szt
• Wypas - 33,7 euro /szt

- Nie znam osobiście zbyt wielkiej ilości producentów żywca wołowego, którzy wypasają opasy. A projekt zakłada, że rocznie z tego wsparcia będzie objętych 160 tysięcy zwierząt. Jest to dla mnie założenie nierealne, niebezpieczne i które nie przyniesie żadnego efektu. Będziemy postulowali aby zamiast tego działania wesprzeć uwolnienie bydła z łańcuchów, dzięki temu większa ilość hodowców i  zwierząt będzie mogła być objęta taką pomocą a środki będą efektywnie wydane – komentuje wypas opasów Jacek Zarzecki.

Dobrostan opasów – warunki i wymagania

W przypadku hodowli opasów wymogami objęte jest bydło opasowe w wieku od ukończenia 4 miesiąca życia do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie, co najmniej przez 120 dni - w przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek objętych interwencją, ale również do płatności kwalifikuje się bydło opasowe o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie, w tym okresie, co najmniej przez 120 dni - w przypadku opasów, które pochodzą od krów mamek objętych interwencją.

• Bydło nie może być utrzymywane na uwięzi

• Zwiększona powierzchnia bytowa – zwierzętom objętym wymogami zapewnia się zwiększoną o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% powierzchnię bytową w pomieszczeniach/budynkach, zgodnie z PL 473 PL tabelą określającą minimalne wielkości tych powierzchni:

• Ściółka  - możliwa praktyka dodatkowa w przypadku zapewnienia zwierzętom objętym wymogami zwiększonej o co najmniej 20% lub o co najmniej 50% powierzchni bytowej - zapewnienie utrzymania na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt; c) wybieg - możliwa praktyka dodatkowa w przypadku zapewnienia zwierzętom objętym wymogami zwiększonej o co najmniej 20% lub co najmniej o 50% powierzchni bytowej
• Wybieg - zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok; d) wypas - możliwa praktyka dodatkowa w przypadku zapewnienia zwierzętom objętym wymogami zwiększonej o co najmniej 20% lub co najmniej o 50% powierzchni bytowej
• Wypas - zapewnienie wypasu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Dobrostan opasów – stawki płatności

W tym przypadku również obowiązuje system punktowy dot. realizacji działań. W ramach dobrostanu bydła opasowego, a za każdy punkt rolnik otrzyma 22,48 euro.

• Zwiększenie powierzchni bytowej o 20%-  17,3 euro/szt 
• Zwiększenie powierzchni bytowej o 50%- 45,61 euro/szt
• Wybieg- 62,9 euro/szt
• Ściółka- 20,4 euro /szt
• Wypas- 64,5 euro /szt

W kalkulacjach płatności dla Dobrostanu opasów uwzględniono koszty bezpośrednie produkcji, do których zaliczono m.in.: koszt zakupu cielęcia do opasu, koszt pasz, koszt usług weterynaryjnych oraz leków i profilaktyki, koszt wody zużytej na produkcję, dodatkowy koszt pracy. W przypadku płatności za zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w kalkulacji płatności uwzględniono spadek dochodu z tytułu zmniejszonej produkcji żywca wołowego, wynikający ze zmniejszenia obsady opasów w pomieszczeniach/budynkach oraz spadek kosztów wynikający ze zmniejszenia liczby zwierząt. W przypadku płatności za zapewnienie zwierzętom utrzymania na ściółce uwzględniono dodatkowo nakłady robocizny (ściołowanie) oraz koszt słomy, a w przypadku płatności za zapewnienie wybiegu lub wypasu uwzględniono również dodatkowe koszty pracy związane z obsługą odpowiednio wybiegu/pastwiska.

oprac. dkol

Fot. Kolasińska