Pamiętajmy, że z początkiem kwietnia zbliża się pierwszy termin do zastosowania biologicznych preparatów na bazie nicieni do zwalczanie opuchlaków w uprawie truskawki.
Nicienie zwykliśmy traktować jako szkodniki roślin, pasożyty zwierząt i ludzi. I tak jest w istocie. Większość nicieni zamieszkuje środowisko wodne i glebę. Niszczyk zjadliwy, korzeniak szkodliwy, mątwik ziemniaczany, burakowy, guzak północny, węgorek truskawkowiec – to tylko niektóre nicienie – szkodniki roślin uprawnych. Wszyscy przynajmniej słyszeliśmy o pasożytach zwierząt i człowieka: gliście ludzkiej, włośniu krętym, czy owsiku ludzkim. W grupie nicieni 50% to gatunki pasożytnicze.

Druga twarz nicieni

Okazuje się jednak, że niektóre gatunki nicieni są sprzymierzeńcami człowieka i można je zaprząc do zwalczania innych szkodników. I tak nicienie Steinernema feltiae, Heterorhabditis bacteriophora niszczą opuchlaka truskawkowca, opuchlaka rudonoga, rolnice oraz ogrodnice.
Larwy inwazyjne nicieni Steinernema feltiae (trzecie stadium larwalne) mają zdolność aktywnego poszukiwania i infekowania żyjących w glebie żywicieli.

• po odnalezieniu potencjalnego żywiciela – zwykle owada, nicienie wnikają do jego ciała przez przetchlinki, otwór pokarmowy i odbytowy, przez miękki oskórek okrywający ciało, zranienia, a także wraz z pokarmem lub wodą;
• osłabiają układ odpornościowy owada i uwalniają do niego bakterie z rodzajów Xenorhabdus i Photorhabdus bytujące w ciele nicieni. Stadium inwazyjno-przetrwalnikowe nicienia ma ich w przewodzie pokarmowym od 200 do 2000 komórek. Bakterie odżywiają się tkankami martwego owada i namnażają się intensywnie. Z kolei nicienie żywią się głównie obumarłymi bakteriami oraz rozkładanymi pod wpływem bakterii tkankami owada;
• w ciągu 10–48 godzin owad przestaje pobierać pokarm i ginie. Wniknięcie do ciała owada nawet jednej larwy inwazyjnej może być śmiertelne. Cykl rozwojowy rodzaju Steinernema trwa 10–14 dni, a Heterorhabditis 10–16 dni. Larwy inwazyjne wychodzą na zewnątrz uśmierconego owada i szukają nowych żywicieli. Optymalna temperatura do działania nicieni wynosi około 20°C. Nicienie te nie stanowią zagrożenia dla dżdżownic. 

Nicienie Steinernema feltiae występują w postaci preparatów:

• Entonem – aplikowany doglebowo, zwalcza larwy opuchlaka truskawkowca i larwy ziemiórek oraz poczwarki mączlika – aplikowany na liście zwalcza larwy mączlika;
• Steinerma-System – zwalcza larwy ziemiórek i brzegówek oraz poczwarki wciornastków;
• Nemasys® F – aplikacja doglebowa zwalcza ziemiórki i larwy wciornastka zachodniego, oprysk nalistny zwalcza postacie dorosłe wciornastka zachodniego;
• Nemasys® M – zwalcza larwy ziemiórek w uprawach pieczarki;
• Nemycel – zwalcza larwy ziemiórek w uprawach pieczarki.

 
fot.  Steinernema feltiae - Koppert

Nicienie Heterorhabditis bacteriophora występują w postaci preparatów:

• Larvanem – zwalcza larwy opuchlaka truskawkowca i chrabąszcza majowego;
• Nemasys G – zwalcza larwy chrząszczy;
• B-Green – zwalcza larwy ogrodnicy niszczylistki i opuchlaka truskawkowca;
• Nemasys® H – zwalcza larwy opuchlaka truskawkowca.

Kiedy stosować?

• przez cały kwiecień do połowy maja – Larvanem, Entonem;
• połowa lipca do połowy września – Larvanem;
• połowa sierpnia do końca września – Entonem;

Ile przetrwają?

Migracja larw do gleby może zostać zatrzymana w niekorzystnych warunkach termicznych i wilgotnościowych nawet do 50 dni. Larwy inwazyjno-przetrwalnikowe mogą przechodzić w stan diapauzy, trwający do 3 lat.
 
 
Katarzyna Wójcik
Fot. Koppert