O walorach produktów ekologicznych mówiła prof. dr hab. Ewa Rembiałkowska z Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka – Zakładu Żywności Ekologicznej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, jednak z prelegentów naszego webinarium „Rolnictwo ekologiczne – szansa na konkurencyjność i zdrowie konsumentów”.

Charakterystyka produkcji ekologicznej

Podstawowymi zasadami produkcji ekologicznej są:

• tylko biologiczne pestycydy oraz proste związki siarkowe i miedziowe;

• tylko nawozy mineralne naturalnie występujące w przyrodzie, np. dolomit, kreda, wapno z glonów;

• bez organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO);

• stosowanie naturalnych nawozów organicznych (kompost, obornik) i zielonych;

• stosowanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej sporadyczne;

• przetwórstwo przy zastosowaniu tylko naturalnych, bezpiecznych dodatków do żywności.

Bardziej odporne uprawy

Prof. Rembiałkowska zwróciła uwagę, że w systemie ekologicznym roślina rośnie wolniej, ale wytwarza dużo większy wachlarz związków bioaktywnych i jest bardziej odporna w efekcie mechanizmu tworzenia "naturalnych pestycydów", czyli metabolitów wtórnych związanych z obronnością. Specjalistka zaprezentowała wyniki badań świadczące o znacznej przewadze upraw ekologicznych nad konwencjonalnymi pod względem odporności zarówno na owady, jak i na choroby.

Porównanie składu żywności

Cechy charakterystyczne składu żywności ekologicznej to m.in. śladowe pozostałości syntetycznych pestycydów, które powodują wiele problemów zdrowotnych, w tym nowotwory, zaburzenia hormonalne, wady rozwojowe płodów, zakłócenia rozwoju intelektualnego dzieci, spadek odporności. Według badań tylko 6,5% próbek żywności ekologicznej zawierało pozostałości takich substancji (44,5% w żywności konwencjonalnej).

Jak zaznaczyła prof. Rembiałkowska, w żywności ekologicznej znajdziemy mało azotanów i azotynów, które odpowiadają m.in. za sinicę noworodków a także nowotwory przewodu pokarmowego. Jest ich zdecydowanie mniej w surowcach ekologicznych niż konwencjonalnych:

• stężenie azotu całkowitego – o 10% mniej;

• azotanów – o 30% mniej;

• azotynów – o 87% mniej.

Równie ważny jest niski poziom kadmu w produktach eko. Pierwiastek ten odpowiada za choroby układu oddechowego, układu krążenia, nerek, szkieletu.

W surowcach ekologicznych znajduje się za to więcej polifenoli, które chronią układ krążenia i układ nerwowy, mają działanie przeciwutleniające, przeciwrakotwórcze, antybakteryjne, przeciwstarzeniowe i przeciwzapalne.

Produkty zwierzęce z gospodarstwa ekologicznego

Do głównych zalet surowców pozyskanych z ekologicznej produkcji zwierzęcej specjalistka załączyła:

• Lepszy smak;

• Więcej witamin D, E i A;

• Wysoki poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych;

• Więcej tłuszczu śródmięśniowego w mięsie;

• Śladowe pozostałości antybiotyków.

Prof. Rembiałkowska zwróciła szczególną uwagę na niskie zużycie antybiotyków w produkcji ekologicznej. W produkcji konwencjonalnej problemem jest rosnąca liczba bakterii opornych na antybiotyki ze względu na powszechne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych, a w związku z tym rozwija się ryzyko infekcji bakteryjnych odpornych na leczenie.

Żywność ekologiczna i zdrowie

Regularne spożywanie żywności ekologicznej jest skorelowane z niższym ryzykiem wystąpienia wielu chorób u matek i dzieci, szczególnie alergii, zaburzeń rozwojowych i stanu przedrzucawkowego kobiet w ciąży. Spada także ryzyko chorób u dorosłych, m.in. nadwagi i otyłości, nowotworów, cukrzycy, chorób układu krążenia.

Specjalistka przytoczyła badania przeprowadzone na grupie niemal 69 tys. osób, które sugerują, że wyższa częstotliwość konsumpcji żywności ekologicznej wiąże się z istotnie obniżonym ryzykiem raka; wyniki badań muszą być jeszcze potwierdzone kolejnymi, jednak promowanie żywności ekologicznej wśród konsumentów może być dobrą strategią zapobiegania nowotworom.

Oczywiście potrzebne są dalsze badania zwierząt i ludzi są dla lepszego zrozumienia wpływu żywności ekologicznej na organizmy, ale już teraz obserwujemy korzystny wpływ rolnictwa ekologicznego na zdrowie ludzi i środowisko, co jest bardzo istotne przy wdrażaniu systemu produkcji ekologicznej. 

oprac. al