Do laski marszałkowskiej poseł Kazimierz Plocke z Koalicji Obywatelskiej złożył projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. W uzasadnieniu projektu zwrócono uwagę, że przyjęte w 2016 roku przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nie przyniosły spodziewanych efektów.

Nieskuteczne przepisy

Jak wynika z raportu MSWiA, w 2016 roku już po wprowadzeniu ograniczeń w obrocie gruntami rolnymi cudzoziemcy kupili 576 ha gruntów rolnych i leśnych, czyli o 30% więcej gruntów rolnych i leśnych niż pod rządami poprzednich uregulowań prawnych. W 2015 roku cudzoziemcy nabyli bowiem 412 ha gruntów rolnych i leśnych. Zdaniem polityków Koalicji Obywatelskiej tendencja ta ma charakter trwały i utrzymuje się w kolejnych latach. W 2017 roku cudzoziemcy nabyli 1069 ha gruntów rolnych i leśnych co oznacza wzrost w stosunku do 2015 roku o blisko 160%. W kolejnym 2018 roku cudzoziemcy nabyli 799 ha gruntów rolnych i leśnych czyli o blisko 94% więcej gruntów niż w 2015 roku.

Ziemia coraz droższa

Ustawa z 2016 r., która wprowadziła ograniczenia obrotu gruntami rolnymi, nie spowodowała także zatrzymania wzrostu cen ziemie rolnej. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w drugim kwartale 2016 r. cena ta wynosiła 39 429 zł, gdy tym czasem 3 lata później czyli  w drugim kwartale 2019 r. 1 ha gruntu ornego uzyskał przeciętną cenę na poziomie 46 892 zł. A to oznacza wzrost o prawie 19%.

- Można przyjąć, że tak gwałtowny wzrost cen oraz wprowadzone ograniczenia w obrocie gruntami rolnymi, z każdym miesiącem oddalają możliwość zakupu gruntów przez polskich rolników – napisano w uzasadnieniu projektu ustawy.

Co proponuje opozycja?

Z tego powodu Koalicja Obywatelska wychodzi z inicjatywą ustawodawczą mającą na celu „usunięcie zbędnych, nielogicznych, nieracjonalnych i korupcjogennych zapisów ograniczających obrót gruntami rolnymi”.

W projekcie przewidziano zmianę definicji „nieruchomości rolnej", która w obecnych przepisach niepotrzebnie obejmuje wszelkie grunty położone na terenach nieposiadających miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, niezależnie od ich faktycznego charakteru i przeznaczenia. Tymczasem takie grunty stanowią ok. 70% całego obszaru Polski.

Zmieniona w 2016 roku ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego reguluje dziś de facto obrót gruntami budowlanymi (w tym położonymi w granicach administracyjnych i centrach miast), czy rekreacyjnymi. W efekcie powstało takie oto kuriozum, że każdy inwestor (dom mieszkalny lub rekreacyjny czy deweloper budujący osiedle mieszkaniowe) może kupić grunt pod inwestycję, (na terenie nie objętym planem zagospodarowania przestrzennego), musi spełnić takie wymogi jakby kupował grunty rolne. Oczywiście w takich przypadkach jest to niemożliwe, co oznacza barierę dla inwestycji i rozwoju społeczno-gospodarczego w gminach bez miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Chodzi tu przede wszystkim o gminy najbiedniejsze, najczęściej gminy wiejskie.

Dlatego wnioskodawcy proponują, aby wszelkie grunty położone na terenach, przeznaczonych na cele pozarolnicze decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydaną po dniu wejścia w życie ustawy nie podlegały przepisom ustawy o k.u.r.

Zmiana limitu

Wg aktualnych przepisów, dla nieruchomości o powierzchni od 0,3 ha do 1 ha nie trzeba wprawdzie uzyskiwać zgody na nabycie, stosuje się jednak prawo pierwokupu (wykupu) Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Oddziały terenowe KOWR zasypywane są aktami notarialnymi (głównie warunkowymi umowami sprzedaży) dotyczącymi takich nieruchomości.

– Załatwianie tego typu spraw to marnotrawstwo sił i środków. Jakie bowiem cele ustawy można zrealizować poprzez ewentualne nabycie małych powierzchni? Wydaje się zasadne zrównanie powierzchni do której nie trzeba uzyskiwać zgody KOWR na nabycie - z powierzchnią, od której Skarb Państwa reprezentowany przez KOWR ma prawo pierwokupu (wykupu). Takie rozwiązanie oznaczałoby realne i pełne ułatwienie obrotu dla obywateli – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Dlatego w ustawie proponuje się, aby w stosunku do gruntów o powierzchni do 5 ha nie występowało prawo pierwokupu/wykupu KOWR. Dzięki temu KOWR miałby możliwość koncentrowania się na analizie większych obszarowo nieruchomości, głównie pod kątem ich przydatności do poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych.

Krócej niż 5 lat

Ponadto wnioskodawcy proponują zmianę ograniczenia polegającego na konieczności zamieszkiwania przez okres 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego na konieczność osobistego prowadzenia gospodarstwa przez okres 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wchodzi w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.

- Takie rozwiązanie zdecydowanie ułatwi proces tworzenia gospodarstw rolnych przez osoby, które nie zamieszkują na terenie gminy, w której znajdują się nieruchomości wchodzące w skład tworzonego gospodarstwa rolnego. W dobie nowoczesnych rozwiązań technicznych i komunikacyjnych uzależnianie możliwości tworzenia gospodarstwa rolnego od miejsca zamieszkania jego właściciela wnioskodawcy uważają za sztuczne, zbędne i nieracjonalne ograniczenie swobody przepływu ludzi i kapitału – napisano w uzasadnieniu ustawy. wk