Sprawa poddzierżaw stała się medialna w związku z doniesieniami dotyczącymi nieprawidłowości przy ich udzielaniu dla polityków i ich rodzin. Sprawie postanowiła się przyjrzeć Najwyższa Izba Kontroli. 

Co sprawdził NIK? 

• realizacja zasad poddzierżawy nieruchomości rolnych Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz nadzór nad ich realizacją przez oddziały terenowe KOWR.
• realizacja zasad dysponowania nieruchomościami rolnymi Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w przypadkach ich poddzierżawy.

Kontrola objęła lata 2019-2022 (do 21 grudnia 2022 r.), z uwzględnieniem dowodów sporządzonych przed tym okresem, mających istotny wpływ na działalność objętą kontrolą, a także zdarzeń występujących do zakończenia czynności kontrolnych.

Pozytywna ocena NIK 

W Wystąpieniu Pokontrolnym z 16 marca 2023 r. możemy przeczytać, że Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa realizował zasady poddzierżawy i dysponowania nieruchomościami rolnymi Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa określone w przepisach wewnętrznych KOWR.

Umowy poddzierżawy nieruchomości ZWRSP objęte badaniem zawarte były na czas określony, nie dłuższy niż pozostały do wygaśnięcia umowy dzierżawy. W umowach poddzierżawy zabezpieczony został interes prawny i ekonomiczny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa poprzez określenie stawek czynszu dzierżawnego zgodnie z wytycznymi Dyrektora Generalnego KOWR.

Jakie błędy wykryli kontrolerzy NIK? 

Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły wyrażenia przez Dyrektora Generalnego KOWR w trzech przypadkach zgody na poddzierżawę nieruchomości rolnych Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa o łącznej powierzchni 661,3004 ha na podstawie wniosku dzierżawcy niezawierającego uzasadnienia, co było niezgodne z wytycznymi Dyrektora Generalnego KOWR dotyczącymi wykonywania umowy dzierżawy nieruchomości ZWRSP5.

Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, stwierdzone nieprawidłowości wskazują na możliwość wystąpienia ryzyka rozdysponowania nieruchomości rolnych ZWRSP z pominięciem zasad określonych w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, według których umowę dzierżawy zawiera się po przeprowadzeniu przetargu ofert pisemnych lub publicznego przetargu.

Ryzyko nierzetelności 

Najwyższa Izba Kontroli zauważyła, że wyrażenie przez Dyrektora Generalnego KOWR zgody na zawarcie umowy poddzierżawy nieruchomości rolnej o powierzchni 3 ha wyłącznie w oparciu o uzasadnienie wniosku, bez dodatkowej i wszechstronnej jego weryfikacji, wskazuje na możliwość wystąpienia ryzyka nierzetelnej oceny przesłanek będących podstawą do wyrażenia zgody na poddzierżawę.

Ponadto Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że wyrażanie zgody na zawarcie przez dzierżawcę aneksu do umowy poddzierżawy po upływie prawie sześciu miesięcy od dnia wygaśnięcia tej umowy stanowiło akceptację faktycznego użytkowania przez ten okres nieruchomości rolnych Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa bez tytułu prawnego.

Jakie wnioski? 

W trakcie kontroli NIK wdrożony został w KOWR z dniem 6 grudnia 2022 r. obowiązek sprawozdawczy dotyczący poddzierżaw.

Najwyższa Izba Kontroli wskazuje, że właściwe działania Dyrektora Generalnego KOWR w powyższym zakresie należy kontynuować w celu wyeliminowania ryzyka nieprawidłowej i nierzetelnej realizacji zasad poddzierżawy i dysponowania nieruchomościami rolnymi Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, co przyczyni się do wzmocnienia nadzoru Dyrektora Generalnego KOWR w tym zakresie – napisano w wystąpieniu pokontrolnym. 

wk
fot. EnvatoElements