Podczas mojego dyżuru telefonicznego w redakcji zwróciła się Czytelniczka z prośbą o pomoc w jej sprawie. Podała, że skończyła 52 lata i ma 25 lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Bez wieku emerytalnego

Gospodarstwo o powierzchni 30 ha przeliczeniowych przekazała wraz z mężem synowi w 2015 r. Zdecydowali się na taki krok, pomimo że oboje nie osiągnęli jeszcze wieku emerytalnego (jej brakuje 8 lat, a mężowi 5 lat), ponieważ ona otrzymała zasiłek dla opiekuna. Moja rozmówczyni w zasadzie nie pracowała w gospodarstwie już od jakiegoś czasu, bo opiekowała się ciężko chorą i niepełnosprawną mamą.
Małżonek ma 30 lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i zaraz po przekazaniu gospodarstwa syn zgłosił go w kontynuacji do ubezpieczenia w KRUS jako domownika z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym. W urzędzie gminy Czytelniczkę poinformowano, że w okresie pobierania zasiłku dla opiekuna składkę emerytalno-rentową za nią będzie opłacał wójt do ZUS. Ona wnioskowała ustnie, aby wójt opłacał tę składkę do KRUS, ale usłyszała tam, że musi być odprowadzana do ZUS.
W tym roku jej mama zmarła, a ona nie pobiera już zasiłku dla opiekuna. Nie chce być zarejestrowana jako bezrobotna, bo nie zamierza podjąć żadnego zatrudnienia. Nie pracuje w gospodarstwie syna, bo już nie czuje się na siłach. Jest więc bez emerytury (wiek emerytalny osiągnie dopiero za 8 lat) i bez środków do życia – w zasadzie zdana jest na łaskę syna. Pyta, czy po tej przerwie mogłaby kontynuować ubezpieczenie w KRUS, ale bez świadczenia stałej pracy w gospodarstwie?

ZUS lub KRUS

Otóż od 1 października 2015 r. na mocy ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2015 r., poz. 1506), rolnik, małżonek rolnika lub domownik, który prowadził gospodarstwo rolne lub w nim pracował i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, a następnie nabył prawo do zasiłku dla opiekuna z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny mógł zdecydować, gdzie chce podlegać i gdzie będą odprowadzane jego składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe – do KRUS czy do ZUS.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że przyznanie zasiłku dla opiekuna uwarunkowane jest zaprzestaniem prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w nim przez rolnika albo domownika, co powoduje, że osoba ta nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik lub domownik i zostaje automatycznie wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników i ubezpieczenia zdrowotnego.

Przy ubezpieczeniu w KRUS

Rolnik, małżonek rolnika lub domownik, któremu ustało ubezpieczenie społeczne rolników, bo pobiera zasiłek dla opiekuna może w ciągu 30 dni od wydania decyzji przyznającej ten zasiłek złożyć w jednostce organizacyjnej KRUS wniosek o objęcie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek. Wniosek ten można pobrać ze strony internetowej rolniczej Kasy. W przypadku dochowania ww. terminu na złożenie wniosku – osobę taką KRUS obejmuje ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek – od dnia przyznania prawa do tego świadczenia.
Składkę na to ubezpieczenie w KRUS opłaca wójt , burmistrz lub prezydent miasta do czasu uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego.
Należy wyraźnie podkreślić, że wybór ubezpieczenia w ZUS lub w KRUS jest jednorazowy. Niezłożenie wniosku w KRUS o objęcie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym skutkuje objęciem ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym w ZUS i brakiem możliwości powrotu do ubezpieczenia w KRUS do czasu pobierania zasiłku dla opiekuna.

Należy też zaznaczyć, że obowiązek zgłoszenia osoby pobierającej zasiłek dla opiekuna do ubezpieczenia zdrowotnego jak i opłacenie składki na to ubezpieczenie ciąży na wójcie, burmistrzu lub prezydencie miasta, o ile osoby te nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu.

Wyłączenie z KRUS

Nasza rolniczka po otrzymaniu zasiłku dla opiekuna z tytułu sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką została wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników. Z wyjaśnień Czytelniczki wynika, że w dacie przyznania zasiłku dla opiekuna, zapewne z uwagi na legitymowanie się 25-letnim okresem ubezpieczenia społecznego rolników, nie miała ona wyboru ubezpieczenia, tylko automatycznie wniosek o ubezpieczenie emerytalne i rentowe został przekazany do ZUS i na to ubezpieczenie składki opłacał wójt przez cały okres pobierania zasiłku dla opiekuna, tj. do śmierci matki i ustania prawa do zasiłku.

Tak więc w okresie pobierania zasiłku dla opiekuna moja rozmówczyni nie miała możliwości powrotu do ubezpieczenia w KRUS. Teraz gdy już go nie pobiera, a nie spełnia warunku wieku emerytalnego, do czasu jego osiągnięcia, chciałaby po 5-letniej przerwie wrócić do ubezpieczenia społecznego rolników. Czytelniczka nie chce zarejestrować się jako bezrobotna, bo nie zamierza podjąć jakiegokolwiek zatrudnienia. Gdyby aktualnie stale pracowała w gospodarstwie rolnym syna, tak jak jej małżonek, to spełniałaby warunki bycia domownikiem w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Tym samym zgłoszona do ubezpieczenia przez syna podlegałaby ubezpieczeniu z mocy ustawy w pełnym zakresie. Ale rolniczka twierdzi, że nie pracuje i nie zamierza pracować w gospodarstwie syna, co z pewnością potwierdzi syn i mąż rolniczki. Co można w tej sytuacji jej doradzić?

Optymalne wyjście

Może ona złożyć w KRUS wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym z art. 16 ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W świetle tego przepisu ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się m.in. osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy i nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Według mnie to będzie jedyne dla niej – optymalne rozwiązanie.
Ewa Jaworska-Spicak

Po szczegółowe wyjaśnienia dotyczące ubezpieczenia w KRUS przy pobieranym zasiłku dla opiekuna można się udać do każdej jednostki KRUS.