Z artykułu dowiesz się
Ekoschematy, czyli teoretycznie dobrowolne, dodatkowe zobowiązania na rzecz ochrony środowiska i klimatu będą szansą na dodatkowe zwiększenie poziomu dopłat bezpośrednich, który bez ich realizacji będzie niestety o ok. 25% niższy niż obecnie. Jest więc o co walczyć. Oczywiście, są i tacy rolnicy, którzy już dziś stanowczo o ekoschematach nie chcą słyszeć i nie zamierzają ich realizować. Nie oznacza to oczywiście, że poświęcając część dopłat bezpośrednich, uwolnią się od wszelkich wymagań narzucanych regułami Wspólnej Polityki Rolnej. Niestety nie – aby dostać choćby podstawowe dopłaty, trzeba spełnić wszystkie wymogi warunkowości, o których pisaliśmy w poprzednim numerze.
Warto więc przyjrzeć się ofercie ekoschematów – do podziału na ten cel będzie corocznie ok. 884 mln euro, choć niestety na niecałe trzy miesiące przed ich uruchomieniem wciąż nie znamy wielu istotnych szczegółów ich realizacji. Co prawda, resort rolnictwa chwali się setkami przeszkolonych w tym zakresie doradców – niestety, poziom tych szkoleń jest równie ogólny, co i zapisy na temat ekoschematów w Krajowym Planie Strategicznym.
Dokładnie 5 ekoschematów „powierzchniowych” – czyli związanych z produkcją polową, plus ekoschemat dotyczący dobrostanu zwierząt. Temu ostatniemu poświęcimy osobny artykuł ze względu na jego rozbudowanie i wielowariantowość. Przyjrzyjmy się zatem dostępnym ekoschematom, związanym z produkcją polową.
To ekoschemat, na który składa się aż 8 wariantów, wśród których możemy wybierać te, które najbardziej pasują w konkretnym gospodarstwie. Ale uwaga – nie mamy tu pełnej swobody, ponieważ nie wszystkie warianty można ze sobą łączyć (o czym piszemy dalej), a po drugie obowiązywać będzie system punktowy, w którym realizacji poszczególnych wariantów przypisano wartość punktową, a płatność będzie wyliczana w zależności od liczby zebranych punktów (przy czym na razie zakłada się, że 1 punkt będzie odpowiadał kwocie 100 zł).
Płatność ma przysługiwać do powierzchni trwałych użytków zielonych, jeżeli obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i nie więcej 2 DJP/ha w okresie wegetacyjnym roślin, dodatkowo przestrzegany jest zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu. Ponadto, jak dowiedzieliśmy się z prezentacji pani Joanny Czapli, dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w Ministerstwie Rolnictwa, podczas Forum Rolników i Agrobiznesu, płatność za realizację tego ekoschematu będzie przysługiwać tylko do TUZ położonych poza obszarami Natura 2000.
Podczas naszego Forum założenia dotyczące ekoschematów przedstawiła Joanna Czapla, dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich MRiRW.
Płatność w tym ekoschemacie będzie przysługiwać za utrzymywanie roślin w postaci:
Na gruntach objętych tym ekoschematem obowiązywać będzie zakaz stosowania środków ochrony roślin: na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania (od 1 X do 15 II), a w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do wysiewu kolejnej uprawy głównej.
Ten ekoschemat będzie dostępnych w dwóch różnych wersjach:
Płatność będzie przysługiwała do powierzchni gruntów ornych, na których zastosowano obornik (na razie nie wiadomo, jaka będzie jego minimalna ilość) i w ciągu 12 godzin od jego rozrzucenia zostanie wymieszany z glebą (np. zaorany). Rolnik będzie potwierdzał realizację tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.
W tym przypadku płatność będzie przysługiwała zarówno do gruntów ornych, jak i TUZ, na których aplikowano gnojowicę doglebowo (a właściwie inaczej niż rozbyzgowo, co oznaczałoby także aplikację za pomocą węży wleczonych) – przy czym na razie również i tu nie określono minimalnej wymaganej ilości, jaką trzeba zaaplikować i nie wiadomo, jak będzie weryfikowany sposób aplikacji.
Propozycje związane z tym ekoschematem budzą duże kontrowersje (a czasem i drwiny) – szczególnie za sprawą włączenia rzepaku do tej samej grupy roślin co zboża – ale po kolei: płatność będzie przysługiwać, jeśli w gospodarstwie w danym roku uprawia się co najmniej 3 różne uprawy na gruntach ornych, przy czym:
W przypadku tego wariantu płatność będzie przysługiwała do gruntów ornych, na których zabiegi uprawowe w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych będą wykonywane bez użycia pługa, przy czym wprowadzono obowiązek pozostawienia na polu po zbiorze uprawy całości resztek pożniwnych w formie mulczu. W grę wchodzą tu więc wszelkie systemy uproszczone, łącznie z uprawą strip-till, choć płatności nie będą przysługiwały w przypadku uprawy zerowej. Niewiadomą pozostaje wciąż sposób weryfikacji metody uprawy przez ARiMR.
W tym wariancie dopłata będzie przysługiwać do gruntów ornych, na których po zbiorze uprawy głównej rozdrobniono i wymieszano z glebą (lub przyorano) całą słomę – przy czym nie wiadomo, do których dokładnie upraw ta płatność będzie przysługiwała.
Dobierając warianty w ramach ekoschematu rolnictwa węglowego, trzeba pamiętać, że na jednej działce w tym samym roku nie można łączyć realizacji wariantów: międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe, wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji, stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, uproszczone systemy uprawy i wymieszanie słomy z glebą.
To odrębny od rolnictwa węglowego ekoschemat, którego realizacja ma polegać na utworzeniu obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki, składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych (przy czym na razie nie określono ich listy). Dodatkowo obowiązuje zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do 31 sierpnia oraz zakaz stosowania w tym okresie środków ochrony roślin. Szacowana stawka to ok. 269 euro/ha.
W tym ekoschemacie płatność będzie przyznawana do powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne, uprawiane zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin oraz do powierzchni TUZ odpowiadającej powierzchni tych upraw (przy czym wprowadzono obowiązek utrzymania wszystkich TUZ w gospodarstwie w okresie realizacji ekoschematu). W tym przypadku konieczne będzie posiadanie certyfikatu, potwierdzającego faktycznie prowadzenie produkcji w systemie IP – po taki certyfikat trzeba zgłosić się do jednej z kilkunastu jednostek certyfikujących. Szacowana stawka ok. 292 euro/ha.
W przypadku tego ekoschematu płatność ma przysługiwać za zastosowanie zabiegu ochrony roślin, z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin, przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka. Zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne. Płatność przyznawana będzie do powierzchni gruntów ornych, na których wykonano zabiegi preparatami z listy. Szacowana stawka: ok. 90 euro/ha.
To dość specyficzna propozycja – płatność w ramach tego ekoschematu ma być przyznawana do powierzchni trwałych użytków zielonych, ale warunkiem jej uzyskania w danym roku jest wystąpienie na TUZ zalania lub podtopienia, zdefiniowanego jako stan wysycenia profilu glebowego wodą na poziomie przynajmniej 80% między 1 maja a 30 września, przez co najmniej 12 następujących po sobie dni.
Zanim jednak zaczniemy liczyć pieniądze za realizację ekoschematów, trzeba zaplanować, w jaki sposób w danym roku wywiążemy się z norm GAEC (albo też DKR, co nie jest jednak oficjalnym tłumaczeniem). Dopiero spełniając wymagania warunkowości, możemy planować ekoschematy, które w założeniach mają obejmować działania wykraczające poza to, co jest obowiązkowe.
Prawidłowy dobór ekoschematów nie będzie więc kwestią prostą, choć chyba z góry nie warto z nich rezygnować. Opublikowanie przez Ministerstwo Rolnictwa choćby projektów najważniejszych rozporządzeń wykonawczych dotyczących wszystkich elementów wsparcia bezpośredniego, ułatwiłoby z pewnością to zadanie, dlatego z niecierpliwością czekamy na te propozycje.
ig
fot. Sierszeńska
Najważniejsze tematy
