Jak nawozy z wapniem wpływają na jakość plonów?

08.04.2021autor: Natalia Marciniak-Musiał

Ważną formą nawożenia pogłównego roślin jest dokarmianie dolistne stosowne najczęściej zapobiegawczo dla pełnego pokrycia potrzeb pokarmowych roślin lub interwencyjnie – w przypadku niedoboru składników pokarmowych.

Jakie są zalety nawożeniem wapniem?
Czym charakteryzuję się nawożenie wapniem?
Jak prawidłowo nawozić wapniem?

Z badań wynika, że przez liście najszybciej pobierany jest azot, następnie magnez i sód, w dalszej kolejności cynk, mangan, bor a dużo wolniej potas, fosfor czy siarka. Główną zaletą tego typu nawożenia jest szybkość i efektywność działania składnika. Na rynku są też nawozy dolistne z wapniem, które poprawiają głównie jakość plonów.

r e k l a m a

Rośliny prawidłowo odżywione wapniem mają silny system korzeniowy

Rola wapnia w nawożeniu roślin jest wciąż mało doceniana przez rolników. Jak wynika z badań naukowych, uzyskanie wysokich plonów, np. powyżej 5,0 t z hektara ziarna zbóż lub ponad 4,0 t z ha nasion rzepaku, wymaga dokarmiania roślin w okresie wegetacji.

Wieloletnie badania naukowe potwierdzają także, że regularne nawożenie roślin wapniem zwiększa ich tolerancję na stresowe warunki środowiska oraz wpływa korzystnie na wielkość i jakość technologiczną ich plonów. Rośliny prawidłowo odżywione wapniem mają silny system korzeniowy, w związku z tym sprawniej pobierają składniki pokarmowe, co poprawia plonowanie i jakość plonu. Wapń pozwala również zminimalizować skutki stresu wywołanego np. suszą czy mrozem.

Szczególną rolę wapń odgrywa w uprawie roślin wymagających dłuższego okresu przechowywania, tj. buraków, ziemniaków, owoców i warzyw. Rośliny te nawożone wapniem charakteryzują się silniejszymi tkankami mechanicznymi w porównaniu do roślin mających deficyt tego składnika, są więc mniej podatne na uszkodzenia, a to ułatwia ich przechowywanie. Rzepak jest rośliną, która potrzebuje nie tylko dużych ilości siarki, ale i wapnia. Dobre zaopatrzenie rzepaku w ten składnik pokarmowy zapewnia prawidłowe wykształcenie łuszczyn. Stosunkowo dużo wapnia potrzebuje również kukurydza. Wapń jest bardzo ważnym składnikiem w uprawie roślin ogrodniczych. Pierwiastek ten zapobiega występowaniu chorób przechowalniczych warzyw, np. suchej zgniliźnie wierzchołkowej pomidorów i papryki czy brunatnieniu brzegów liści (tipburn) warzyw kapustnych i sałaty.

Ponadto zwiększa jędrność i trwałość przechowalniczą warzyw. Z powodu niewystarczającej zawartości wapnia na owocach powstają mikrospękania, co otwiera drogę patogenom i sprawia, że owoce chorują i szybko się psują. Niska koncentracja wapnia w tkankach roślin jest przyczyną wielu chorób roślin m.in. suchej zgnilizny wierzchołków u pomidora i papryki, zamierania liści sercowych u buraka, skorkowacenia i brunatnienia miąższu u ziemniaka, pęknięć i różnego rozpadu bulw ziemniaków oraz korzeni buraków cukrowych, zgorzeli powschodowej u buraka cukrowego oraz gorzkiej plamistości jabłek.

Niedobór wapnia jest widoczny na młodszych częściach roślin

W praktyce nie tylko niska zawartość wapnia w glebie jest przyczyną niedostatecznego odżywienia roślin wapniem, ale głównie może to być zbyt wolne przemieszczanie się wapnia w roślinie, spowodowane spadkiem transpiracji w warunkach wysokiej wilgotności powietrza. Skutki nieodpowiedniego odżywienia roślin wapniem w roślinie są zawsze poważne.

Uszkodzenia na wskutek niedoboru wapnia są wynikiem zniszczenia ścian komórkowych spowodowanym zwiększoną przepuszczalnością tkanek i zaburzeniem podstawowych funkcji komórkowych. Niedobór wapnia jest widoczny przede wszystkim na młodszych częściach roślin. Wówczas widoczne są następujące objawy wizualne: korzenie są słabo wykształcone, cieniutkie, powyginane, często zwinięte. Łodyżki liściowe przybierają pokrój haczykowaty, a żyłki przybierają barwę jasnobrązową. Następuje zakłócenie pobierania innych składników pokarmowych, zwłaszcza fosforu. Wszystkie gatunki roślin potrzebują wapnia do prawidłowego rozwoju, niektóre jednak mają większe potrzeby pokarmowe w stosunku do tego pierwiastka, a inne mniejsze. Gatunki szczególnie wapniolubne to: rzepak, lucerna, pszenica, len, kukurydza, ziemniaki, koniczyna i tytoń.Warto przypomnieć, że naturalnym źródłem wapnia w glebie są węglany, krzemiany, glinokrzemiany i siarczany. Z powodu budowy geologicznej, jak i klimatu Polski większość naszych gleb jest jednak w różnym stopniu zakwaszona. Szacuje się, że na drodze wymywania roczne straty wapnia mogą sięgać nawet 230 kg/ha.

Jednym z warunków uzyskiwania dużych plonów roślin jest zbilansowany system nawożenia dostosowany do potrzeb pokarmowych i nawozowych danej rośliny. Każdy gatunek ma charakterystyczne wymagania pokarmowe a co za tym idzie i wymagania nawozowe w stosunku do ilości niezbędnych składników makro- i mikroelementów, jakie roślina musi pobrać dla wydania odpowiedniego plonu. Gdy brakuje naturalnych źródeł tych pierwiastków należy bezwzględnie sięgnąć po nawozy mineralne doglebowe i dolistne, ponieważ uzyskanie wysokich plonów roślin dobrej jakości jest znacznie ograniczone. Na przykład, rzepak zaliczany jest do roślin o większych wymaganiach pokarmowych w porównaniu ze zbożami, ale i zboża plonujące w gospodarstwach produkcyjnych wysoko mają bardzo duże potrzeby pokarmowe i nawozowe. Chcąc pokryć ogromne potrzeby pokarmowe roślin należy zaplanować odpowiednią koncepcję zbilansowanego i zrównoważonego ich nawożenia, uwzględniającą zapotrzebowanie roślin we wszystkie niezbędne makro- i mikroskładniki oraz nawożenie nie tylko doglebowe, ale również dolistne.

Dotyczy to również wapnia. Z plonami roślin uprawnych wynosi się z pola spore jego ilości, bo nawet 150 kg Ca/ha/rok (patrz tabela). Najwięcej wapnia z przeciętym plonem w przeliczeniu na 1 tonę plonu głównego wraz z odpowiednią ilością produktu ubocznego pobiera rzepak, kukurydza uprawiana na ziarno oraz burak cukrowy. Dlatego w przypadku tych roślin nawożenie doglebowe wapniem lub zapobiegawcze jest konieczne.

Z badań jednego z producentów nawozów zawierających wapń do dokramiania dolistnego roślin wynika, że w pszenicach jakościowych jego stosowanie poprawia liczbę obpadania, a w burakach cukrowych podnosi polaryzację. Np w uprawie wiśni dolisne dokarmianie wapniem jest wskazane każdorazowo przez spodziewanymi opadami deszu i zapobiega pękaniu owoców

Z badań jednego z producentów nawozów zawierających wapń do dokramiania dolistnego roślin wynika, że w pszenicach jakościowych jego stosowanie poprawia liczbę obpadania, a w burakach cukrowych podnosi polaryzację. Np w uprawie wiśni dolisne dokarmianie wapniem jest wskazane każdorazowo przez spodziewanymi opadami deszu i zapobiega pękaniu owoców

Kryteria wyboru nawozów dolistnych

Przy wyborze nawozu dolistnego trzeba kierować się nie tylko przeznaczeniem pod konkretną uprawę, ale głównie koncentracją makro- i mikroskładników składników oraz jego właściwościami fizykochemicznymi. Obecnie na polskim rynku dominują płynne dolistne nawozy wieloskładnikowe. Ich zaletą jest niska cena, szeroka gama składników w nich zawartych oraz łatwa w użyciu, płynna forma. Natomiast wadą szczególnie płynnych, są niskie koncentracje zawartych w nich składników. Z tego powodu w wyniku ich jednorazowej aplikacji nalistnej, nie jest możliwe pokrycie potrzeb pokarmowych roślin i w związku z tym konieczne jest ich wielokrotne stosowanie. To zwiększa koszty nawożenia. Z rolniczego punktu widzenia najlepsze są więc te z grupy o bardzo wysokich koncentracjach składników. Dlatego też godne podkreślenia i uwagi są nawozy jedno- i kilkuskładnikowe (do 5 składników), które charakteryzują się na ogół wyższymi koncentracjami pierwiastków i które mogą być stosowane zarówno osobno, jak i łącznie z nawozami wieloskładnikowymi.

Poniżej kilka przykładów nawozów do dolistnego dokarmiania roślin, zawierające wapń. To Wapnovit Turbo – nowoczesny nawóz wapniowy (260 g CaO w 1 litrze) wzbogacony w magnez i mikroelementy, polecany jest do dokarmiania dolistnego, a także do stosowania wraz z nawadnianiem (fertygacja) upraw o podwyższonym zapotrzebowaniu na wapń.

Azoplon Opti jest roztworem saletry wapniowej 8,5 N (17 CaO) z borem – ten płynny nawóz przeznaczony jest do dokarmiania dolistnego drzew owocowych, roślin jagodowych, warzyw gruntowych oraz upraw pod osłonami, w szczególności gatunków wykazujących duże zapotrzebowanie na wapń i bor. Nawóz Florovit Agro Dolistny Wapniowy oraz Agravita Ca Plus z wysoką zawartością wapnia i mikroelementami polecane do dokarmiania wapniem upraw sadowniczych, warzywniczych i rolniczych. Calciminal to płynny organiczno-mineralny nawóz wapniowy z magnezem i borem zawierający wolne lewoskrętne aminokwasy pochodzenia roślinnego, przeznaczony do nawożenia dolistnego i fertygacji wszystkich roślin uprawnych.

Dr hab. Dorota Pikuła IUNG – PIB Puławy
Zdjęcie: Marek Kalinowski

dziennikarka strony internetowej Tygodnika Poradnika Rolniczego

przeczytaj inne artykuły tego autora

Masz pytania?

Zadaj pytanie redakcji

r e k l a m a

Przeczytaj także

Aktualności branżowe

Dlaczego tak bardzo zdrożały nawozy?

Zazwyczaj wraz ze zbliżającą się wiosną rosły ceny nawozów. W tym roku wzrosty te są jednak wyjątkowo wysokie. Dlaczego tak się dzieje i kiedy możemy liczyć na obniżki? O to zapytaliśmy największego producenta nawozów - Grupę Azoty.

czytaj więcej

Jakimi sposobami walczyć ze zgnilizną twardzikową w rzepaku?

Przy powszechnej odporności najnowszych odmian rzepaku na suchą zgniliznę kapustnych, to zgnilizna twardzikowa wyrasta na główny problem.

czytaj więcej

Użytki zielone a odchwaszczanie. Kiedy i na jakich zasadach są one dopuszczalne?

Chwasty są jedną z głównych przyczyn degradacji i skrócenia okresu użytkowania porostu. Dlatego warto zapobiegać kompensacji chwastów stanowiących w zebranej paszy balast i w pierwszej kolejności robić to metodami agrotechnicznymi.

czytaj więcej

Najważniejsze tematy

r e k l a m a