Od kukurydzy wymagamy wysokiej wydajności, ale aby wykorzystać jej potencjał należy zwrócić uwagę na kilka aspektów. Uzyskanie wysokiego plonu zielonki lub dobrej jakości ziarna kukurydzy wymaga precyzyjnej uprawy gleby, nawożenia i ochrony, ale równie ważny jest prawidłowy dobór odmiany.

HR Smolice wychodząc naprzeciw potrzebom rolników wspólnie z mleczarnią Mlekpol w Grajewie zorganizowała Narodowy Dzień Kukurydzy w Żarnowie Drugim niedaleko Augustowa. Impreza odbyła się na terenie gospodarstwa Państwa Malinowskich. Przygotowania do niej trwały cały sezon, a na wydarzenie zaproszono blisko 200 rolników, którzy mieli szansę zapoznać się z bogatą ofertą odmian kukurydzy, które według HR Smolice charakteryzują się najwyższym potencjałem plonotwórczym. Podczas imprezy odbył się pomiar suchej masy kilku odmian na kiszonkę, która oscylowała w granicach 29-35%, a więc jest w idealnej fazie do zbioru.

 

Historia sięga lat 50-tych XX wieku

HR Smolice to najważniejszy ośrodek hodowli kukurydzy w Polsce, a historia prac nad tym gatunkiem rozpoczęła się w latach 50. XX wieku. Po 17 latach badań, w 1967 r. nastąpiła pierwsza rejestracja mieszańca czteroliniowego kukurydzy (DC), a dekadę później – pierwszego mieszańca trójliniowego (TC). Dopiero w 1994 r. uzyskano rejestrację pierwszego mieszańca pojedynczego (SC). Już w 1999 r. HR Smolice pokrywała potrzeby rynku krajowego na materiał siewny w 25-35%.

- Dziękuję rolnikom, że zaufali naszym odmianom. Jako pierwsze, te historyczne należy wspomnieć Wielkopolankę, Małopolankę, Mieszko i Wigor, to odmiany populacyjne. Nieco później mogliśmy wykorzystać odmianę Buran, San i Opokę, ta ostatnia od 2006 do 2012 r. stanowiła numer jeden w naszej ofercie – mówił prof. dr hab. Józef Adamczyk podczas prelekcji na temat ponad 70-letniej historii hodowli roślin w Smolicach. Łącznie do dnia dzisiejszego zarejestrowano 122 odmiany, w Krajowym rejestrze COBORU 57, 36 za granicą, a 52 jest w trakcie badań rejestracyjnych (w kraju i za granicą). Prace postępują w ogromnym tempie, a do rozwoju wielu odmian przyczynił się właśnie prof. Adamczyk, któremu podlascy rolnicy wczoraj pięknie podziękowali za stworzenie dobrej jakości materiału siewnego.

Praca hodowlana

HR Smolice od lat poprawia i dopasowuje cechy odmian kukurydzy kiszonkowej i ziarnowej. Jak zaznaczył prof. Adamczyk w tworzeniu odmian ziarnowych najważniejszymi cechami są oczywiście wysokość plonowania, wczesność, brak wylegania korzeniowego, wysoką zawartość skrobi, twardość bielma w ziarnie oraz brak mykotoksyn. Z kolei dla odmian kiszonkowych najważniejsze dla HR Smolice są; plon sm i struktura (udział kolb, wysoka zawartość skrobi), strawność, długość utrzymania się zielonych liści i łodyg oraz tolerancja na patogeny grzybowe (głownię i fuzariozy kolb).

Mimo licznych sukcesów, Hodowla Roślin Smolice nie spoczywa na laurach – nadal planuje poprawę tolerancji na stresy temperaturowe oraz odporność na drobną plamistość liści kukurydzy. W pracy hodowlanej ośrodek wprowadził nowe metody, zastępując te tradycyjne hodowlą wykorzystującą podwójone haploidy, a następnie inżynierię genetyczną.

Nowe odmiany powstają w 12 tunelach, w których uprawiane jest kilkadziesiąt linii wsobnych, w różnych wariantach rozmnażania roślin. Powierzchnia hodowli zajmuje 7 arów, tunele są wentylowane i jednocześnie zapobiegają krzyżowaniu roślin, stojących tuż obok siebie.

Nowości odmianowe kukurydzy HR Smolice

W już bogatej ofercie Hodowli Roślin Smolice obejmującej 57 zarejestrowanych w Krajowym rejestrze odmian pojawiło się na przełomie 2019 i 2020 r. kilka nowych:

• SM Wawel, FAO 230-240, odmiana ziarnowa

SM Wawel reprezentuje najnowszą genetykę w odmianach ziarnowych kukurydzy wyhodowanych w HR Smolice. To odmiana średniowczesna (FAO 230) typu single-cross (SC) wpisana do krajowego rejestru w 2021r., w której nastąpiło harmonijne połączenie dobrych dla tego kierunku użytkowania cech fenotypowych z wartościowym genotypem: dość niska roślina (-7 cm do wzorca); bardzo ładna kolba w typie fix z 16-18 rzędami ziarna typu semi dent; najwyższy udział ziarna w masie kolby (+2,5% do wzorca) spośród wszystkich odmian wpisanych do krajowego rejestru w 2021r., co przełożyło się na wysoki plon ziarna (104,5% wzorca); bardzo dobra sztywność łodyg (+5% roślin stojących); dobry stay green; dobra odporność na fuzariozę kolb (-3%); bardzo mała podatność kolb i łodyg na porażenie głownią guzowatą, a także bardzo dobry wczesny wigor siewek i tolerancja na zmienne warunki glebowo-klimatyczne uzupełniają wartościowe cechy tej odmiany.

(Na podstawie wyników doświadczeń rejestrowych COBORU w 2019 i 2020r.)

• SM Sobieski, FAO 220, odmiana ziarnowa

SM Sobieski to nowoczesny mieszaniec ziarnowy typu single-cross (SC) wpisany do krajowego rejestru w 2021r. w grupie wczesnej (FAO 220). SM Sobieski to w porównaniu do wzorca wyjątkowa kumulacja dobrych i stabilnych cech w jednej odmianie: wysoki plon ziarna (103,3%), wczesność (-0,7% zawartości wody w ziarnie), sztywność łodyg (+5% roślin stojących), dobra odporność na fuzariozę kolb (-3%) i fuzariozę łodyg (-4%) oraz mała podatność kolb i łodyg na porażenie głownią guzowatą. Wszystkie te cechy w połączeniu z kolbą typu flex, ziarnem typu semi flint oraz bardzo dobrym wigorem początkowym składają się na solidny fundament dla wysokich plonów w każdych warunkach klimatyczno-glebowych.

(Na podstawie wyników doświadczeń rejestrowych COBORU w 2019 i 2020r.)

• SM Perseus, FAO 250, odmiana kiszonkowa

SM Perseus to najnowsza propozycja kiszonkowa w grupie średniowczesnej z HR Smolice wpisana do krajowego rejestru w 2021r. Odmiana jest mieszańcem typu three-way cross (TC) o FAO 250. Osiągając wynik 105 % wzorca w plonie suchej masy i 111 % wzorca w plonie świeżej masy uplasowała się w ścisłej czołówce badań rejestrowych grupy średniowczesnej. Odmian charakteryzuje się dobrą strawnością – 74% sMO, znakomitą adaptacją do zmiennych warunków glebowych i tolerancją na niedobory wody. Jest to znakomita propozycja dla gospodarstw uprawiających kukurydzę na kiszonkę i biogaz na terenie całego kraju.

• SM Varsovia, FAO 250, odmiana kiszonkowa

SM Varsovia jest jedną z 4 najnowszych odmian kiszonkowych kukurydzy z HR Smolice wpisanych do krajowego rejestru w 2021r. Jest to odmiana typu three-way cross (TC) o wczesności na pograniczu grup średniowczesnej i średniopóźnej (FAO 250-260). To niekwestionowany lider w plonie zielonej, a także suchej masy całych roślin (114,5% i 107% wzorca, odpowiednio) pośród wszystkich odmian grupy średniowczesnej badanych w doświadczeniach rejestrowych COBORU w latach 2019 – 20. Plonowała również powyżej wzorca dla grupy odmian średniopóźnych – 107,8% w plonie zielonej i 103% w plonie suchej masy całych roślin, co wskazuje na jej przydatność także w użytkowaniu na cele energetyczne (produkcja biogazu).

SM Varsovia uzyskała również najwyższy w swojej grupie wczesności plon jednostek NEL z ha (energia netto laktacji – 105% wartości średniej).

• SM Mieszko, FAO 230, odmiana kiszonkowa

SM Mieszko to mieszaniec trójliniowy (TC), zarejestrowany w 2021 r., o FAO 230. Odmiana o wysokim i stabilnym plonie suchej i świeżej masy w doświadczeniach rejestrowych COBORU 2020. Według badań sucha masa stanowiła 107% wzorca (204,4 dt/ha), a rośliny charakteryzują się silnym ulistnieniem, dobrą strawnością masy organicznej, a wysokość roślin sięga 312 cm (103% wzorca). Dobrze adaptuje się do słabszych warunków glebowych. Cechuje ją niska podatność na głownię łodyg i kolb, poniżej średniej noty porażenia w dwuleciu badań rejestrowych. Najwyższa ocena wschodów pośród badanych odmian w dwuleciu badań rejestrowych.

Jedyna odmiana w zestawieniu badań rejestrowych w grupie wczesnej o średnim plonie suchej masy przewyższającym 200 dt/ha. 

Sytuacja w mleczarstwie wg Mlekpolu

W związku z tym, że Podlasie zarówno kukurydzą, ale i mlekiem stoi, współorganizatorem imprezy była także SM Mlekpol w Grajewie. W tym regionie w największym stopniu jest wykorzystywana kukurydza odmian kiszonkowych, stanowiąc tym samym podstawę dawki żywieniowej bydła mlecznego, ale i mięsnego. W tym rejonie jedynie 20-30 % kukurydzy rolnicy uprawiają na ziarno, wybierając najczęściej odmiany kiszonkowe.

Na temat obecnej sytuacji w mleczarstwie mówił Dyrektor Działu Skupu SM Mlekopol w Grajewie, mgr inż. Kazimierz Czarnewski. Zaznaczył, że obecnie SM Mlekopol ze skupem rocznym bliskim 2 mld litrów odbiera około 16% surowca krajowego. Dodał, że rolnicy na Podlasiu produkują 2,64 mld litrów mleka rocznie, co można porównać z wielkością produkcji niejednego europejskiego kraju. Najwięcej mleka w SM Mlekopol pochodzi z powiatu augustowskiego, grajewskiego i kolneńskiego. Obecnie mleczarnia odbiera mleko aż z 12 województw. Produkcja od 2004 r. wzrosła prawie 3 krotnie. Na koniec 2020 r. skup wyniósł 1,979 mld litrów. Obecnie do spółdzielni surowiec dostarcza 8846 dostawców. Niestety zauważalny jest trend spadkowy, z roku na rok odpada około 300 rolników.

- W 2004 r. w Polsce mleko produkowało 350 tys. gospodarstw, dzisiaj produkuje około 130 tys. Oczekuje się, że w 2026 r. liczba gospodarstw mleczarskich spadnie do 45 tys. Niepokojące jest wypadanie z rynku małych, ale i dużych gospodarstw – podkreślił Czarnewski. SM Mlekopol podaje, że w 2021 r. średnio płacił 1,67 zł/l. Czarnewski twierdzi, że nie może zapłacić więcej, bo koszty mleczarni także rosną (nawet 120 mln zł więcej rocznie). – Nie jesteśmy w stanie pokryć waszego wzrostu kosztów produkcji, podnosząc cenę, bo nasze koszty również rosną – zwrócił się do rolników Czarnewski.

Andrzej Steckiewicz z PFHBiPM podczas swojej prelekcji podkreślił, że jeżeli ceny utrzymają się na podobnym poziomie, to kolejne gospodarstwa będą z produkcji rezygnować. Nazwał produkcję mleka w obecnej sytuacji „samozwańczym niewolnictwem”, które zamiast przynosić zyski, wielu gospodarstwom przynosi jedynie straty i bardzo ciężką pracę. Według niego nie ma innej metody zachęcającej młodych rolników do przejmowania gospodarstw i dalszej produkcji niż podniesienie ceny mleka. Podkreślił, że rolnikom przydałaby się dodatkowa bonifikata za bycie pod oceną Polskiej Federacji. Nowoczesne metody stosowane w ocenie wartości hodowlanej oraz niedawno wprowadzone usługi do oferty PFHBiPM przedstawił Adam Kamiński.

 

Impreza odbyła się po patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

dkol

Zobacz wywiad z Karolem Marciniakiem, prezesem zarządu HR Smolice oraz galerię zdjęć.