Co roku 30 września Europejski Bank Centralny podaje kurs euro, po którym dopłaty bezpośrednie i płatności obszarowe przeliczane są do wypłacania rolnikom w ramach wniosków, które składali w ARiMR wiosną.  W tym roku 30 września wypada w sobotę, więc do przeliczania dopłat brany będzie kurs z ostatniego dnia roboczego przed tą datą czyli z piątku 29 września. 1 euro w EBC kosztowało w tym dniu 4,6283 zł. To o 22 grosze mniej niż rok temu.

Przypomnijmy, że w 2022 roku kurs euro według Europejskiego Banku Centralnego wyniósł 4,8483 zł i był o 23 grosze wyższy niż w 2021 roku. Przypomnijmy bowiem, że 2 lata temu EBC wycenił 30 września 1 euro na 4,6197 zł.

Teraz resort rolnictwa przygotuje rozporządzenie, które wg tego kuru ustali wysokość poszczególnych dopłat bezpośrednich i  płatności obszarowych. My przygotowaliśmy małą symulację jak te stawki mogą wyglądać, ale właściwe i ostateczne z MRiRW poznamy niebawem.

Jakie są szacunkowe stawki dopłat bezpośrednich za 2023 rok?

W 2023 roku podstawowa płatność obszarowa w nowym otwarciu wynosi 118 euro/ha, czyli ok. 546,13 zł. Rolnicy mogą liczyć na płatność redystrybucyjną na pierwsze hektary od 1 do 30 ha w wysokości 39,1 euro/ha czyli ok. 180,96 zł. Prawo do niej będą miały wszystkie gospodarstwa do 300 ha (jeszcze do niedawna w założeniach KPS było tylko do 50 ha).

Gospodarstwa uprawiające np. zboża, rośliny oleiste, wysokobiałkowe czy na mat. siewny mogą liczyć jeszcze na uzupełniającą płatność podstawową. Przenosząc na to działanie 400 mln zł z budżetu krajowego na każdy uprawniony ha przypadnie kwota 44 zł/ha.

W tym zakresie nowością jest rozwiązanie dotyczące spółdzielni rolniczych. Każdy członek spółdzielni będzie miał prawo do swojego limitu w ramach płatności redystrybucyjnych, czy limitów wielkościowych.

Jakie stawki dopłat w ramach ekoschematów?

Zgodnie z założeniami Zielonego Ładu, ekoschematy mają realizować cele klimatyczne, środowiskowe, a także ochronę gleb i wód. I pod kątem realizacji tych celów są oceniane. W Polsce ekoschematy mają wspierać praktyki produkcyjne. W ramach ekoschematów przyznawane są punkty. Za każdy punkt można osiągnąć ok. 100 zł (1 pkt – 22,47 euro, czyli ok. 103,99 euro).

• Rolnictwo węglowe: to największy ekoschemat, składający się z 8 praktyk. Każdej przypisana jest określona liczba punktów.
• Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt między 0,3 a 2 DJP na wszystkie TUZ w gospodarstwie. Zakaz zaorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematów – 5 pkt 
• Uproszczone systemy uprawy – 4 pkt 
• Wymieszanie słomy z glebą – 2 pkt
• Międzyplony ozime/Wsiewki śródplonowe - 5 pkt.
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy - 1 pkt.
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant z wapnowaniem- 3 pkt.
• Zróżnicowana struktura upraw - 3 pkt.
• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji - 2 pkt.
• Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo - 3 pkt.
• Uproszczone systemy uprawy - 4 pkt.

Jakie stawki za ekoschematy poza rolnictwem węglowym?

• Obszary z roślinami miododajnymi – to kwotowo jeden z bardziej atrakcyjnych ekoschematów, bo można uzyskać 269 euro/ha, czyli ok. 1245 zł. Rośliny miododajne muszą składać się z co najmniej dwóch gatunków. Mogą to być uprawy produkcyjne, ale nie mogą stanowić większości w mieszance. Nie można takiej uprawy ani kosić, ani wypasać, za to wolno postawić ule. Uwaga: nie może to być obszar GAEC 8 (czyli wyłączony z produkcji w ramach warunkowości).
• Uprawa w systemie integrowanej produkcji roślin (IPR) – wydawać by się mogło, że jest to jeden z bardziej pożądanych ekoschematów w nowej WPR. Tymczasem, jak podnoszą rolnicy praktykujący już tę metodę, brakuje opracowania metod przez instytuty do tego powołane dla wielu gatunków roślin rolniczych. Płatność jest wysoka – 292 euro/ha, czyli ok. 1351,46zł, ale musi być uprawa zgodna z metodyką jednostki certyfikującej.
• Biologiczna ochrona upraw (90 euro/ha, czyli. ok. 416,54 zł) – tu można stosować biologiczne środki ochrony roślin (są wyszczególnione na liście ministerialnej). Rolnicy mają obowiązek przedstawienia imiennej faktury zakupu do 31 sierpnia do ARiMR. Jeżeli preparat nie zadziała, rolnik może zastosować inny preparat chemiczny. Musi prowadzić ewidencję zabiegów.
• Retencjonowanie wody na TUZ (63 euro/ha, czyli ok. 281,58 zł) – jest to automatycznie realizujący się ekoschemat. Instytut Uprawy Nawożenia Gleby na podstawie zdjęć satelitarnych określa, czy wysycenie gleby osiąga 80% i czy utrzymuje się ten stan przez 12 dni między 1 maja a 30 września. Jeśli w tym okresie wystąpi taka sytuacja – zalanie (stan wysycenia gleby na poziomie 80%) – rolnik nie musi zgłaszać tego działania, bo wykryje je system automatyczny. Ale musi to wcześniej zadeklarować we wniosku i realizować wariant ekstensywne TUZ lub pakiet PRSK.

Wsparcie dla młodych rolników

Młodzi rolnicy mogą liczyć na wsparcie zwiększone do ok. 60 euro/ha, (czyli w 2023 r.  ok. 277,69 zł) przez 5 lat od momentu przejęcia gospodarstwa, niezależnie od limitu powierzchni (do niedawna było do 50 ha). Złagodzono wymagania dotyczące wykształcenia. Wystarczy mieć wykształcenie ponadpodstawowe, niekoniecznie rolnicze, liczy się staż pracy w gospodarstwie przez co najmniej 5 lat.

Istotną pozycją w budżecie płatności związanych z produkcją są dopłaty przeznaczone na produkcję zwierzęcą. Jest to ok. 500 mln euro, co stanowi 2/3 całej koperty płatności związanych. Zmieniono zasady do wsparcia krów. Płatności przysługują do 20 szt. w stadzie. W zależności od województwa, od 1 (mniejsze województwa Polski południowej) lub od 3 sztuk pozostałe.

Stawki dopłat ONW

W tym roku również można ubiegać się o pomoc w postaci dodatkowych dopłat do gruntów położonych na obszarach ONW. Do pomocy kwalifikować się będą te same działki co w ubiegłym roku, na identycznym poziomie pozostaną również stawki wsparcia. I tak będą one wynosić:

• 179 zł/ha – na obszarze ONW z ograniczeniami naturalnymi strefy I,
• 264 zł/ha – na obszarze ONW z ograniczeniami naturalnymi strefy II,
• 179 zł/ha – na obszarze ONW typu specyficznego strefy I,
• 264 zł/ha – na obszarze ONW typu specyficznego strefy II,
• 550 zł/ha – na obszarze ONW typu specyficznego strefy II, w którym co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m n.p.m., jeżeli rolnik ten jest posiadaczem zwierząt z gatunków: alpaki, bydło, bawoły, daniele, gęsi (zgłoszony w ARiMR zakład drobiu), jelenie szlachetne, kozy, lamy, muły, osły, owce lub konie, w obsadzie co najmniej 0,5 DJP/ha wszystkich użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika,
• 450 zł – na obszarze ONW typu górskiego,
• 750 zł – na obszarze ONW typu górskiego, jeżeli rolnik posiada zwierzęta – podobnie jak w przypadku ONW typu specyficznego strefy II.

Degresywność dopłat ONW

Nadal zastosowanie będzie miała degresywność płatności dla obszarów ONW wg następujących zależności:

• 100% stawki podstawowej za powierzchnię wynoszącą nie więcej niż 25 ha,
• 50% stawki podstawowej za powierzchnię wynoszącą więcej niż 25 ha i nie więcej niż 50 ha,
• 25% stawki podstawowej za powierzchnię wynoszącą więcej niż 50 ha i nie więcej niż 75 ha.

Ile pieniędzy dostanie rolnik w dopłatach?

Podnoszone na wielu spotkaniach szczegółowe pytania rolników pokazują, jak bardzo skomplikowany zrobił się ten system. Mamy tyle różnych kombinacji, wariantów, a zarazem ograniczeń, że rolnikom trudno będzie przebrnąć samemu przez te szczegóły.

Pojawiają się też nowe rozwiązania, jak chociażby możliwość łączenia ekoschematów w rolnictwie ekologicznym, które będzie finansowane z II filaru. A to oznacza, że część środków z I filaru pójdzie na gospodarstwa ekologiczne.

Dla rolników niezrozumiałe jest to, że nowy system odchodzi od pojęcia działek rolnych, a będzie liczyć się powierzchnia upraw. Trzeba znowu będzie dzielić pola, by spełnić narzucane wymogi powierzchniowe.

Niewiadomą pozostaje kwota, jaką gospodarstwo może osiągnąć. Wielu rolników może sobie wyobrazić optymalizację pod kątem maksymalnego wykorzystania ekoschematów, ale może się okazać, że zabraknie pieniędzy w budżecie. Ministerstwo musi przedłużyć termin składania wniosków, bo skoro dopiero teraz wszyscy uczą się systemu, potrzebują więcej czasu.

Przypominamy, że podane stawki są szacunkowe na podstawie kursu euro z EBC i stawek dopłat w euro. Prawdziwe i ostateczne zostaną opublikowane przez MRiRW najprawdopodobniej w poniedziałek 2 października br.