Do konsultacji społecznych został przekazany projekt rozporządzenia ministra rolnictwa zmieniającego rozporządzenie „w sprawie wysokości limitów środków dostępnych w poszczególnych województwach lub latach w ramach określonych działań lub poddziałań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020”. 

Końcowy etap PROW

Zdaniem MRiRW realizacja Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (PROW 2014–2020) wkroczyła w końcowy etap i należy obecnie dążyć do jak najpełniejszego wykorzystania budżetu poszczególnych instrumentów wsparcia, w tym również realizacji zasady N+3 dla każdej alokacji rocznej. W związku z powyższym zaproponowano realokację środków finansowych w celu lepszego dopasowania budżetów poszczególnych instrumentów do rzeczywistych potrzeb zgłaszanych przez wnioskodawców. Jednocześnie przesunięcia środków zaproponowano do instrumentów, w których jest możliwe ich wykorzystanie, a alokacje pomniejszono biorąc pod uwagę jeszcze planowane nabory i szacowane zainteresowanie wnioskodawców. 

Mniej chętnych na inwestycje i działania PROW 

Zdaniem MRiRW w ostatnim czasie w polskim rolnictwie notuje się pogarszające się warunki działalności produkcyjnej oraz niepewność rynkową spowodowane m.in.:

• znacznym wzrostem cen środków do produkcji, 
• wzrostem kosztów finansowania zewnętrznego 
• wahaniami cen wytwarzanych produktów. 

Sprawiło to, że wielu potencjalnych beneficjentów pomocy odłożyło w czasie planowane inwestycje, co skutkowało brakiem złożenia wniosku o przyznanie pomocy lub rezygnacją z zawarcia umowy przyznania pomocy. Jednocześnie wpływ na podejmowane przez potencjalnych beneficjentów decyzje mają ogólne warunki społeczno-gospodarcze wynikające z długotrwałego konfliktu zbrojnego w Ukrainie, który znacząco przyczynia się do niestabilności rynków, zrywania łańcuchów dostaw, w tym dostaw produktów niezbędnych do przeprowadzenia inwestycji, a także trudna sytuacja na rynku pracy. Ponadto ograniczenie popytu na produkty żywnościowe i nadal odbudowujący się w Polsce, po pandemii COVID-19, sektor HORECA, powodują pogłębienie niestabilności dochodów w sektorze rolno-spożywczym. Powyższe czynniki mają wpływ także na rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, szczególnie tych zlokalizowanych na obszarach wiejskich, czytamy w uzasadnieniu projektu. 

W związku z powyższym instytucja zarządzająca dokonała analizy finansowej budżetu PROW 2014–2020 oraz w zakresie osiągnięcia strategicznych wskaźników celu dla poszczególnych celów szczegółowych PROW 2014–2020. Utrzymujący się od dłuższego czasu wysoki kurs euro względem złotówki powoduje, że w przypadku wielu instrumentów wsparcia, przy zaangażowaniu niższych zasobów finansowych, wskaźniki zostały bądź zostaną osiągnięte, a jednocześnie pojawiły się oszczędności, które można przesunąć na realizację innych instrumentów wsparcia.

Zwiększenie limitu środków na działanie pozarolnicze

W zakresie poddziałania „Wsparcie inwestycji w tworzenie i rozwój działalności pozarolniczej” zaproponowano zwiększenie limitu z uwagi na ogromne zainteresowanie wnioskodawców pomocą w tym instrumencie wsparcia. W ramach ostatniego naboru wniosków złożono ponad 7 tys. wniosków, a dostępny w poddziałaniu limit środków do zakontraktowania (ok. 950 mln zł) pozwala objąć dofinansowaniem tylko część z nich. Biorąc pod uwagę oszacowaną przez agencję płatniczą liczbę wniosków spełniających warunki przyznania pomocy proponuje się, zasilenie budżetu tego poddziałania dodatkowymi środkami w wysokości 100 mln euro.

Gdzie zmniejszenie budżetów? 

Środki na to zostaną przesunięte z operacji typu:

• „Premie dla młodych rolników” – wsparcie dla młodych rolników będzie kontynuowane w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 – proponuje się dokonanie zmniejszenia budżetu o 24 mln euro;
• „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej” – zostały już przeprowadzone ostatnie nabory planowane w ramach PROW 2014–2020 – proponuje się dokonanie zmniejszenia budżetu o 58 mln euro;
• „Restrukturyzacja małych gospodarstw” – nie są planowane kolejne nabory wniosków, a wsparcie na rzecz małych gospodarstw będzie także kontynuowane w 2023 r. w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 – proponuje się dokonanie zmniejszenia budżetu o 18 mln euro.

Powyższe przesunięcia, dokonane w ramach różnych typów operacji w zakresie działania „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej” nie mają wpływu na całkowity budżet tego działania i mogą zostać dokonane przez państwo członkowskie bez konieczności wcześniejszej akceptacji przez Komisję Europejską.

Połączenie limitów w woj. zachodniopomorskim

Ponadto, w związku z prośbą województwa zachodniopomorskiego, zaproponowano połączenie limitu środków dla operacji typu „Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów” oraz limitu środków na pozostałe operacje typu „Gospodarka wodno-ściekowa”, „Budowa lub modernizacja dróg lokalnych”, „Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego”, „Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne” oraz „Kształtowanie przestrzeni publicznej” w jeden limit. Zmiana nie ma wpływu na wysokość dostępnego limitu dla działania „Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich”. 

W związku ze zbliżającym się końcem okresu programowania PROW 2014–2020 zmiana zapewni możliwie najefektywniejsze i najpełniejsze wykorzystanie środków przez zawarcie kolejnych umów o przyznanie pomocy dla wniosków złożonych w tym działaniu – napisało w uzasadnieniu MRiRW. 

Operacja „Scalenie gruntów” 

W zakresie operacji typu „Scalanie gruntów” dokonano przesunięć między województwami, w celu jak najpełniejszego wykorzystania budżetu tego instrumentu wsparcia. Proponowane przesunięcia zostały na roboczo uzgodnione z samorządami województw i nie mają wpływu na całkowitą wysokość limitu dla tego typu operacji.

Nowy beneficjent działania „Zarządzanie zasobami wodnymi”

Zmiany będą dotyczyć także podziału środków dla operacji typu „Zarządzanie zasobami wodnymi”. Obecnie trwają prace nad zmianą rozporządzenia wykonawczego dla operacji typu „Zarządzanie zasobami wodnymi”, w którym zostanie uwzględniony nowy beneficjent (gminy) realizujący nowy typ operacji polegający na budowie lub przebudowie otwartych zbiorników retencyjnych służących do gromadzenia wód opadowych lub roztopowych, wód gruntowych lub wód płynących.

Z uwagi na czas pozostały do zakończenia PROW 2014–2020 zakłada się, że nabory wniosków o przyznanie pomocy zarówno dla Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (PGW WP), jak i dla gmin odbędą się równocześnie. W związku z tym jest konieczne dokonanie podziału środków na operacje dedykowane PGW WP oraz gminom, przy czym w przypadku gmin jest konieczny także podział środków na województwa. Z uwagi na kończący się okres programowania, w przypadku operacji typu „Zarządzanie zasobami wodnymi” planuje się przeprowadzenie po jednym naborze na każdy z zakresów.

Obcięty budżet dla wód

Dodatkowo proponuje się, aby limit środków dla tego instrumentu wsparcia został pomniejszony o około 48 mln euro.

Pomimo potrzeb inwestycyjnych w obszarze gospodarowania wodą na obszarach rolnych widać niewystarczające przygotowanie PGW WP do realizacji i rozliczenia operacji w okresie kwalifikowalności wydatków PROW 2014–2020. Istnieje ryzyko, że środki dotychczas przeznaczone na operacje realizowane przez PGW WP nie zostaną w pełni wydatkowane – twierdzi MRiRW.

Instytucja zarządzająca oszacowała realne zapotrzebowanie na środki dla PGW WP na kwotę 150 mln zł. Drugi rodzaj beneficjentów (gminy) jest zainteresowany pozyskaniem środków na realizację operacji w zakresie budowy lub przebudowy zbiorników retencyjnych na kwotę 400 mln zł. W związku z powyższym aktualny budżet instrumentu wynoszący ok. 780 mln zł należy zmniejszyć o ok. 230 mln zł. 

wk
fot. Sierszeńska, EnvatoElements