W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów ukazała się zapowiedź projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia projektu zmiany Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Przyczyną proponowanych zmian do PROW jest przede wszystkim konieczność zapewnienia pełnego wykorzystania środków programu, co na tym etapie realizacji PROW 2014-2020 jest kwestią priorytetową.

Podwyżki materiałów hamują inwestycję

Ze względu na niekorzystną sytuację rynkową (postępujący wzrost cen środków produkcji rolnej oraz cen materiałów budowlanych), cześć wnioskodawców odkłada decyzje związane z inwestycjami, a co się z tym wiąże, w niektórych instrumentach wsparcia zainteresowanie jest mniejsze niż przewidywano. Środki z instrumentów wsparcia, które cieszą się mniejszym zainteresowaniem zostaną zatem przesunięte do instrumentów, w ramach których możliwe jest ich pełne wykorzystanie.

Zielona energia

Jedną z kluczowych zmian merytorycznych w aktualnie procedowanej modyfikacji PROW 2014-2020 jest wprowadzenie w operacji „Modernizacja gospodarstw rolnych” obszaru f „Zielona energia w gospodarstwie rolnym”. Główną przyczyną wprowadzenia do programu inwestycji polegających na budowie instalacji odnawialnych źródeł energii jest obecna sytuacja geopolityczna. Agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę jednoznacznie uświadomiła, jak ogromną rolę dla kraju ma bezpieczeństwo energetyczne. Działanie przewiduje inwestycje na instalacje wytwarzające energię z promieniowania słonecznego wraz z magazynami energii i inteligentnymi systemami zarządzania energią z możliwością zainstalowania pomp ciepła.

Realokacje środków

Ponadto w związku z wysoką inflacją oraz postępującym wzrostem cen środków produkcji rolnej oraz materiałów budowlanych zaproponowano zmiany, które zagwarantują efektywną realizację PROW 2014-2020 oraz pełne wykorzystanie środków programu. I tak rząd proponuje zmniejszenie budżetu następujących  instrumentów:

·       „Zarządzanie zasobami wodnymi (o ok. 50 mln euro)

·       „Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000” (o ok. 57 mln euro)

·       działanie „Transfer wiedzy i działalność informacyjna” (o ok. 5 mln euro)

·       „Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi z zakresu zastępstw” (o ok. 42 mln euro)

·       „Premie dla młodych rolników” (o ok. 50 mln euro)

·       „Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne” (o ok. 16 mln euro)

·       „Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych” (o ok. 17 mln euro)

·       „Zarządzanie ryzykiem” (o ok. 79 mln euro).

Jednocześnie MRiRW proponuje zasilenie budżetu następujących instrumentów:

·       „Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami” (o ok. 111,5 mln euro)

·       „Rolnictwo ekologiczne” (o ok. 82 mln euro)

·       „Modernizacja gospodarstw rolnych” - uruchomienie nowego obszaru wsparcia (f) (o ok. 80 mln euro)

·       „Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych” (o ok. 3,5 mln euro)

Proponuje się również dokonanie przesunięcia 39 mln euro w ramach Instrumentu Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy (EIO) z działania M14 „Dobrostan zwierząt” do działania M13 „Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami”. Ww. przesunięciu środków EIO towarzyszy rekompensata 39 mln euro w ramach standardowych środków PROW 2014-2020, co nie wpływa na łączną kwotę środków przeznaczoną na oba działania.

Drogie kredyty

Natomiast wobec wzrostu oprocentowania kredytów, a tym samym kosztów ich obsługi przez kredytobiorców (rolników i przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-spożywczego) zaproponowano zmianę w ramach instrumentów finansowych PROW 2014-2020 dotyczącą zwiększenia dopłaty do oprocentowania z 2% do 5% gwarantowanych kredytów obrotowych Funduszu Gwarancji Rolnych w celu ograniczenia skutków pandemii COVID-19.

Szacuje się, że dopłaty do tych kredytów i objęcie ich gwarancjami łącznie z gwarancjami do kredytów inwestycyjnych udzielanymi na podstawie dotychczasowych zasad wymaga zwiększenia kwoty limitu środków na instrumenty finansowe o 39 mln euro.

Kolejne zmiany

Resort rolnictwa proponuje też zmiany w operacji „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Polega ona na zwiększeniu wysokości pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne, w tym na realizację projektów zbiorowych.

 W operacji „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” zmiany polegają na:

·       wprowadzeniu standardowych stawek jednostkowych jako formy pomocy za wykonanie płyt lub zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych oraz wskazaniu ich wysokości,

·       podniesieniu kwoty pomocy ze 100 tys. zł na 150 tys. zł.

W operacji „Zarządzanie zasobami wodnymi” zmiany mają na celu umożliwienie gminom budowy lub przebudowy zbiorników retencyjnych.

W działaniu „Inwestycje zapobiegające zniszczeniu potencjału produkcji rolnej” proponuje się aktualizację wysokości standardowych stawek jednostkowych, w przypadku standardowych stawek jednostkowych za wykonanie ogrodzenia w oparciu o aktualne ceny rynkowe.

W działaniu „Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych” zmiana polega na podwyższeniu stawki premii zalesieniowej wypłacanej przez 12 lat na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej.

W działaniu „Rolnictwo ekologiczne” zmiany będą polegać na:

·       wprowadzeniu nowego pakietu oraz podwyższenia stawek płatności w ramach poszczególnych pakietów działania, analogicznie jak w ramach ekoschematu – Rolnictwo ekologiczne w ramach PS WPR;

·       wprowadzeniu mechanizmu degresywności płatności ekologicznych;

·       dostosowaniu elementów bazowych (baseline) do obowiązujących przepisów, w związku z obowiązywaniem od 2023 r. warunkowości zamiast zasady wzajemnej zgodności oraz wymogów w ramach zazielenienia.