Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły skargi dotyczące zasad zawieszenia renty rolniczej w przypadku prowadzenia działalności rolniczej, w odniesieniu do małżeństwa rolników, z których jeden z małżonków pobiera emeryturę, a drugi rentę rolniczą. 

Zmiany korzystne tylko dla emerytów 

Po ostatnich zmianach prawa zaprzestanie działalności rolniczej nie jest już warunkiem koniecznym do wypłaty części uzupełniającej emerytury rolniczej. Ustawodawca nie zdecydował, aby takie rozwiązanie wprowadzić również w stosunku do rencistów. Na podstawie przepisów w celu podjęcia przez KRUS wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej konieczne jest zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej, tzn. rencista powinien przenieść własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę.

Przeniesienia własności gospodarstwa rolnego może nastąpić w drodze:

• umowy darowizny,
• umowy o dożywocie,
• umowy sprzedaży. 

Co z rencistami? 

Rencista, który nie chce wyzbywać się własności gospodarstwa rolnego, spełni warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli wydzierżawi gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej lub prawnej. Aby umowa dzierżawy mogła być podstawą wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej – oprócz warunków określonych przepisami kodeksu cywilnego – musi spełniać warunki szczegółowo określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. 

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje, w ściśle określonych przypadkach, wypłatę 50% lub 75% albo 100% części uzupełniającej renty rolniczej, mimo że rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Przepisy przewidują m.in, że gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, wypłata renty nie ulega zawieszeniu. Wtedy część uzupełniającą renty wypłaca się w pełnej wysokości.

RPO pisze do ministra rolnictwa

Przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie przewidują zastosowania ww. rozwiązania w sytuacji, gdy jeden z małżonków pobiera emeryturę, a drugi z małżonków pobiera rentę. Aktualnie, co wskazano wyżej, do wypłaty części  uzupełniającej emerytury nie jest wymagane zaprzestanie działalności rolniczej do rencisty, zaś w sytuacji niezaprzestania działalności rolniczej w dalszym ciągu mają zastosowanie omówione wyżej zasady zawieszania części uzupełniającej rent rolniczej. Innymi słowy rencista, małżonek rolnika podlegającego ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, pobiera pełną rentę do czasu, gdy ten rolnik nabędzie prawo do emerytury, wtedy bowiem wpłata renty małżonka rencisty zostaje zawieszona (100% części uzupełniającej – napisał Stanisław Trociuk, Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich do wicepremiera i ministra rolnictwa Henryka Kowalczyka.  

Problem był już wcześniej znany decydentom 

Rzecznika Praw Obywatelskich zwrócił uwagę, że problem ten zauważono w dyskusji nad ustawą  o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników podczas posiedzenia 10 stycznia 2023 r. sejmowych komisji polityki społecznej oraz komisji rolnictwa. Sekretarz stanu w MRiRW Anna Gembicka odniosła się do możliwości podjęcia odpowiednich działań w sprawie.

Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił MRiRW o zajęcie stanowisko w sprawie planowanych prac legislacyjnych w tym zakresie.

wk
fot. archiwum TAP