- ubezpieczenia dzieci rolników jako domowników pracujących w gospodarstwie rolnym
- kiedy ubezpieczyć młodzież w KRUS
- co stanowią przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
- definicja domownika – gospodarstwo rolne
- ubezpieczenie wstecz – czy jest możliwe w świetle przepisów
- korzyści z ubezpieczenia dla domownika
- kim są osoby bliskie rolnikowi
Często podczas dyżurów telefonicznych w redakcji Czytelnicy zadają pytania dot.
ubezpieczenia dzieci rolników jako
domowników pracujących w gospodarstwie rolnym, a jednocześnie uczęszczających do szkół średnich lub kontynuujących naukę na studiach wyższych. Rolnicy chcą wiedzieć, czy jeśli ich pociechy się uczą i pomagają w
gospodarstwie rolnym, to muszą obowiązkowo
podlegać ubezpieczeniu jako domownicy? Zwłaszcza w gospodarstwach, które przekraczają
1 ha przeliczeniowy. Czy muszą podlegać ubezpieczeniu z mocy ustawy jako domownicy, nawet jeśli swej przyszłości nie wiążą z prowadzeniem gospodarstwa rolnego?
Kiedy ubezpieczyć młodzież w KRUS?
Z pytaniem o ubezpieczenie jako domownika swego 18-letniego syna, który w bieżącym roku zdał maturę i od października 2022 r. zamierza kontynuować naukę na studiach wyższych, zwrócił się nasz Czytelnik – rolnik ubezpieczony z mocy ustawy w KRUS, prowadzący gospodarstwo rolne o powierzchni 40 ha przeliczeniowych. Syn uczęszczał do technikum. Do szkoły codziennie dojeżdżał i po powrocie pomagał w pracach w gospodarstwie rolnym. Gdy ukończył szkołę, placówka terenowa poinformowała go, że syn został wyłączony z ubezpieczenia zdrowotnego, bo się już nie uczy.
Nikt jednak nie poinformował rolnika, gdy był w
placówce terenowej KRUS i wyjaśniał ubezpieczenie zdrowotne syna, że mógł zgłosić syna już po 16. roku życia do ubezpieczenia jako domownika. Syn prawdopodobnie podejmie naukę na studiach wyższych dopiero w październiku br., a teraz, jak podał rolnik,
stale pracuje w gospodarstwie rolnym. Chciałby wiedzieć, jak to jest z ubezpieczeniem w KRUS domownika z tytułu pracy w gospodarstwie i czy mógłby syn zostać
objęty wstecznie ubezpieczeniem dla domownika do czasu podjęcia studiów? Uważa, że okres podlegania temu ubezpieczeniu przydałby się synowi w przyszłości, gdyby ubiegał się o
emeryturę rolniczą, czy też o emeryturę z ZUS.
Co stanowią przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników?
Ustawa z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2021 r., poz. 266 ze zm.) przewiduje dwie formy objęcia ubezpieczeniem:
- z mocy ustawy (czyli obowiązkowo), gdy powierzchnia użytków rolnych przekracza 1 ha przeliczeniowy,
- na wniosek (czyli dobrowolnie), gdy powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 1 ha przeliczeniowego (tj. wynosi 1 ha przeliczeniowy lub poniżej 1 ha przeliczeniowego).
Zgodnie z przepisami ww. ustawy
ubezpieczeniu podlega obowiązkowo rolnik prowadzący działalność rolniczą osobiście i na własny rachunek w gospodarstwie rolnym o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny produkcji rolnej, jego małżonek oraz
domownik, jeżeli ten rolnik, jego małżonek, domownik stale pracujący w tym gospodarstwie, nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego
prawa do emerytury, lub renty albo nie ma ustalonego prawa do
świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Definicja domownika – gospodarstwo rolne
Domownik to osoba bliska rolnikowi, która:
- ukończyła 16 lat,
- pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
- stale pracuje w tym gospodarstwie i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy,
– jeżeli
nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury, lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Przez osoby bliskie rolnikowi należy rozumieć osoby mające z rolnikiem takie więzi osobiste, które wyjaśniają przyczynę wykonywania pracy na rachunek rolnika bez wynagrodzenia z tego tytułu.
Z pytania naszego Czytelnika –
rolnika ubezpieczonego z mocy ustawy (gospodarstwo powyżej 1 ha przeliczeniowego) wynika, że jego syn, uczęszczający do technikum po ukończeniu 16. roku życia,
nie został zgłoszony przez niego do ubezpieczenia jako domownik z tytułu stałej pracy w
gospodarstwie rolnym. Rolnik twierdzi, że syn po szkole powracał codziennie do domu i
pomagał w pracach w gospodarstwie rolnym. Aktualnie też po maturze stale pracuje w gospodarstwie, oczekując na rozpoczęcie roku akademickiego.
Artykuł 37 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nakłada na rolnika obowiązek, bez czekania na wezwanie w ciągu 14 dni zgłoszenia w Kasie osób podlegających ubezpieczeniu w jego gospodarstwie. Syn naszego Czytelnika – rolnika ubezpieczonego z mocy ustawy – spełnia warunki bycia domownikiem w rozumieniu ww. ustawy. Jako że stale pracuje w gospodarstwie rolnym i nie jest związany z rolnikiem stosunkiem pracy, ani też nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, a gospodarstwo jest powyżej 1 ha przeliczeniowego, wobec czego winien być objęty ubezpieczeniem jako domownik z mocy ustawy (obowiązkowo) przez KRUS.
Ubezpieczenie wstecz – czy jest możliwe w świetle przepisów?
Rolnik winien udać się z synem do
PT KRUS i
złożyć zgodne oświadczenie o stałej pracy syna w gospodarstwie rolnym i dodatkowo przedłożyć
zaświadczenie, w jakich latach uczeń uczęszczał do technikum oraz że nie korzystał w szkole z internatu. Otóż domownik
może zostać objęty ubezpieczeniem za okres wsteczny (przy ubezpieczeniu rolnika z mocy ustawy), w którym bezspornie udowodniono, że wykonywał prace w gospodarstwie rolnym. Zatem PT
KRUS szczegółowo rozpatrzy sprawę ubezpieczenia syna jako domownika, w tym za okres wsteczny i wyda stosowną decyzję.
Korzyści z ubezpieczenia dla domownika
Podlegając ubezpieczeniu jako domownik obowiązkowo z mocy ustawy, do czasu podjęcia studiów lub objęcia innym ubezpieczeniem społecznym, syn rolnika
może ubiegać się o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz z ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Może ubiegać się m.in. o
zasiłek chorobowy z tytułu czasowej niezdolności do pracy (jeśli niezdolność do pracy będzie wynosiła co najmniej 30 dni). Ponadto może ubiegać się o
zasiłek chorobowy w przedłużonym okresie, czy też o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub choroby zawodowej oraz o rentę rolniczą okresową, lub stałą.
Okres ubezpieczenia jako domownika, za który zostały opłacone składki (gdyby syn rolnika ubiegał się o
emeryturę pracowniczą),
ZUS doliczy do okresu ubezpieczenia w zatrudnieniu, tj. zarówno do prawa, jak i wysokości świadczenia.
Osoby bliskie rolnikowi – definicja
Za osoby bliskie rolnikowi uznaje się osoby przede wszystkim zaliczane do członków najbliższej rodziny, a więc zstępnych (dzieci własne i przysposobione), ich współmałżonków, wstępnych (rodzice) oraz rodzeństwo. Przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że osoba bliska rolnikowi, spełniająca warunki bycia domownikiem, stale pracuje w gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy – jeżeli okoliczność ta została stwierdzona zgodnym oświadczeniem rolnika i tej osoby.
Artykuł ukazał się w sierpniowym numerze top agrar Polska. Zachęcamy do prenumeraty!
autor: Ewa Jaworska-Spicak
