Po osiągnięciu wieku emerytalnego i wymaganego okresu ubezpieczenia w KRUS, rolnicy aby uzyskać wypłatę emerytury rolniczej w pełnej wysokości, nie będą zmuszeni do zaprzestania działalności rolniczej. tj. przekazania gospodarstwa rolnego.

Proponowane zmiany w ustawie

Rada Ministrów przyjęła w kwietniu br. projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (nr w wykazie prac UD273) przedłożony przez ministra rolnictwa. Rolnik na emeryturze nie będzie musiał zaprzestawać prowadzenia działalności rolniczej (przekazywać gospodarstwa rolnego), aby otrzymywać wypłatę emerytury rolniczej w pełnej wysokości.

Aktualnie rolnikowi nabywającemu prawo do emerytury KRUS zawiesza wypłatę części uzupełniającej świadczenia do czasu zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, z wyjątkiem tego, gdy emeryt prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy.

Rolnik będzie miał wypłacaną emeryturę w pełnej wysokości bez przekazania gospodarstwa rolnego. Jednakże projekt zakłada, że w takim przypadku emeryt będzie zobowiązany do dalszego opłacania obowiązkowo w KRUS składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, zarówno podstawowej, jak i dodatkowej, w przypadku prowadzenia gospodarstwa o powierzchni powyżej 50 ha przeliczeniowych.

Osoby z długim rolniczym stażem ubezpieczeniowym (co najmniej 25 lat), które stały się całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym oraz nie ukończyły wieku emerytalnego (60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna) nie będą pozbawiane prawa do renty rolniczej, nawet jeśli w ostatnim okresie nie podlegały rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Renta będzie wypłacana tylko przez określony czas, do osiągnięcia wieku emerytalnego, ponieważ wówczas osoby te uzyskają prawo do emerytury. Zaproponowana zmiana w art. 21 ustawy sprowadza się do przyjęcia tej samej zasady, jaka już dawno obowiązuje w systemie powszechnym.

Zaproponowano możliwość zaliczania do wysokości części składkowej emerytury rolniczej okresów odbywania czynnej służby wojskowej w WP lub okresów jej równorzędnych albo zastępczych form tej służby, przypadających przed dniem 1 stycznia 1999 r. dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które nie mają ustalonego prawa do emerytury z systemu powszechnego.

Proponuje się uregulowanie kwestii związanych ze zbiegiem tytułów ubezpieczenia rolniczego i powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Podleganie ubezpieczeniu z innego tytułu niż prowadzenie działalności rolniczej „wyprzedza” ubezpieczenie społeczne rolników. Zawsze pierwszeństwo ma nierolniczy tytuł do ubezpieczenia.

Kiedy można zastosować wyjątek?

Aktualnie obowiązują w ustawie od tej reguły dwa wyjątki, zawarte w art. 5a ustawy (możliwość pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników i prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, jeśli spełnione są określone warunki) oraz w art. 5b ustawy (przy podleganiu ubezpieczeniu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie i jednocześnie wykonywania umowy zlecenia, powołania do rady nadzorczej, daje możliwość pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników pod warunkiem, że przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę).

Zaproponowano w projekcie nowelizacji ustawy dalsze rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy (dalsza możliwość pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników) o osoby, które równolegle z prowadzeniem działalności rolniczej mają tytuł do podlegania ubezpieczeniu w systemie powszechnym, ze względu na:

• pobieranie świadczenia integracyjnego lub stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy,
• pobieranie stypendium w okresie odbywania stażu szkolenia lub przygotowania zawodowego, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie,
• pobieranie stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,
• pełnienie czynnej służby wojskowej jako żołnierz niezawodowy,
• odbywanie służby zastępczej.

Zaproponowane ww. wyjątki dające możliwość pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników, podobnie jak aktualnie obowiązujące w art. 5a i 5b ustawy o u.s.r. charakteryzują się wspólną cechą, a mianowicie, że głównym źródłem utrzymania jest działalność rolnicza, a działalność pozarolnicza ma charakter marginalny, wobec czego zasadne jest danie tej możliwości w projekcie ustawy.

Rolnicy pobierający emerytury rolnicze będą mieli możliwość rehabilitacji leczniczej w centrach rehabilitacji rolników, a opiekunowie osób niepełnosprawnych możliwość kierowania na turnusy regeneracyjne.

Przepisy przejściowe

Wśród przepisów przejściowych projekt ustawy przewiduje m.in. przepis, zgodnie z którym emerytury rolnicze, których wypłata części uzupełniającej uległa zawieszeniu przed dniem wejścia w życie znowelizowanej ustawy ze względu na niezaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej, KRUS podejmie z urzędu wypłatę tych emerytur w pełnej wysokości od dnia jej wejścia w życie bez wydawania decyzji o wznowieniu zawieszonej wypłaty.

Projektowana ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu dot. zasad kierowania na rehabilitację leczniczą i turnusy regeneracyjne, który wejdzie w życie z 1 stycznia 2023 r.

Rehabilitacja i turnusy regeneracyjne

Projekt nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w art. 64 systematyzuje zasady rehabilitacji w KRUS. Przenosi też do ustawy zapisy dotyczące warunków kierowania na rehabilitację w Kasie oraz dodaje nowe przepisy.

Oprócz aktualnych działań na rzecz osób wykazujących całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, ale rokujących jej odzyskanie w wyniku leczenia i rehabilitacji leczniczej albo zagrożonych całkowitą niezdolnością do pracy, które podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie, albo podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu na wniosek w pełnym zakresie nieprzerwanie co najmniej przez 18 miesięcy przed złożeniem wniosku o rehabilitację leczniczą, albo mają ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy i zachowały zdolność do samodzielnej egzystencji, ustawodawca w projekcie ustawy proponuje kierowanie na rehabilitację także osób uprawnionych do emerytury rolniczej oraz będących opiekunami osób niepełnosprawnych, na turnusy mające na celu poprawę ich kondycji psychofizycznej i jakości życia, tzw. turnusy regeneracyjne.

Podstawę skierowania na rehabilitację leczniczą lub turnusy regeneracyjne stanowią:

• prawomocne orzeczenie lekarza rzeczoznawcy Kasy lub orzeczenie komisji lekarskiej Kasy, zawierające wskazania do rehabilitacji leczniczej, albo

• wniosek sporządzony przez lekarza prowadzącego leczenie – pozytywnie zaopiniowane przez lekarza regionalnego inspektora orzecznictwa lekarskiego Kasy.

Pierwszeństwo w skierowaniu na rehabilitację leczniczą ma osoba, dla której potrzeba rehabilitacji jest uzasadniona następstwem wypadku przy pracy rolniczej.

Dodano w art. 64 projektu ustawy przepis, że osobie uprawnionej do emerytury rolniczej nie będzie przysługiwać zwrot kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do zakładu rehabilitacji leczniczej.

Ponadto zapisano, że konkurs ofert na świadczenia i usługi rehabilitacyjne oraz turnusy regeneracyjne z podmiotami niebędącymi jednostkami organizacyjnymi Kasy przeprowadza komisja konkursowa powołana przez prezesa Kasy.

Został także przygotowany projekt rozporządzenia ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie warunków i trybu kierowania na rehabilitację leczniczą i turnusy regeneracyjne oraz przeprowadzania konkursu ofert oraz zawierania umów o świadczenia i usługi rehabilitacyjne. Projekt rozporządzenia określa warunki i tryb kwalifikacji wniosku o rehabilitację leczniczą albo turnus regeneracyjny. Ponadto wyznacza okresy trwania rehabilitacji i regeneracji oraz sposób i warunki zwrotu kosztów przejazdu.

Okres rehabilitacji

W projekcie rozp. określono m.in., że podstawowa rehabilitacja lecznicza trwa 21 dni. Może być przedłużona lub skrócona w zależności od potrzeb zdrowotnych i terapeutycznych oraz rokowania przywrócenia zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Przedłużenie rehabilitacji nie dotyczy osób uprawnionych do emerytury rolniczej. Natomiast turnus regeneracyjny trwa 7 dni.

Projekt rozporządzenia zakłada, że osoba zagrożona całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie może być ponownie skierowana na rehabilitację leczniczą po 12 miesiącach od dnia zakończenia poprzedniej rehabilitacji. Podobnie po 12 miesiącach może być ponownie skierowana na rehabilitację osoba uprawniona do emerytury rolniczej, a także opiekun osoby niepełnosprawnej.

Po upływie 6 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej rehabilitacji można zgodnie z projektem rozporządzenia skierować osobę, która ma ustalone prawo do zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy, trwającej dłużej niż 180 dni oraz osobę mającą ustalone prawo do okresowej renty rolniczej. Proponuje się, aby rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2023 r.

Ewa Jaworska-Spicak, kb
fot. Sierszeńska, shutterstock