Zgodnie z raportem opublikowanym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa  z 2019 roku, truskawki są najpopularniejszymi owocami jagodowymi uprawianymi w Polsce. W 2018 r. pod względem wolumenu produkcji Polska zajmowała drugie miejsce po Hiszpanii w Unii Europejskiej. W ostatnich latach areał uprawy truskawek w Polsce kształtuje się na poziomie bliskim 50 tys. ha, a zbiory, w zależności od warunków pogodowych, 178205 tys. ton.

Z benedyktyńską cierpliwością

Firma Niwa od 10 lat zajmuje się hodowlą roślin jagodowych: maliny, truskawki, jagody kamczackiej czy borówki wysokiej. W naszej firmie hodowla prowadzona jest tradycyjną metodą krzyżówkową, polegającą na planowanym doborze par rodzicielskich. Są one dobierane na podstawie wcześniejszych obserwacji fenotypowych roślin, prowadzonych na polach selekcyjnych, a następnie w doświadczeniach porównawczo-odmianowych.

Hodowla truskawek w firmie Niwa obejmuje trzy kierunki:

• odmiany tradycyjne;
• deserowe do uprawy gruntowej i pod osłonami;
• odmiany powtarzające owocowanie pod osłony i odmiany do przetwórstwa, z uwzględnieniem odmian o specjalnym przeznaczeniu, wynikającym z ich walorów smakowych, aromatycznych czy wartości prozdrowotnych.

Co roku wykonuje się ok. 250 kombinacji krzyżówkowych, z których uzyskuje się ok. 13 tys. siewek. Selekcja jest prowadzona na poziomie 0,7–1%, co znaczy, że każdego roku uzyskuje się średnio 90130 nowych pojedynków. Pojedynki, zaawansowane klony hodowlane i dostępne na rynku odmiany są badane w doświadczeniach porównawczo-odmianowych – w otwartym gruncie i pod osłonami. Zaawansowane klony są oceniane w gospodarstwach zaprzyjaźnionych producentów. Ocenia się parametry rośliny: siłę wzrostu, wyrównanie roślin, pokrój, zdrowotność, plenność oraz owoców: barwę, kształt, smak, jędrność, odrywanie od dna kwiatowego, atrakcyjność, gnicie, wielkość komory, odgniecenia. Dla wybranych klonów hodowlanych w celu potwierdzenia ich samopłodności prowadzi się badania biologii kwitnienia, czyli określa się ich płodność. Sprawdza się również kiełkowanie i żywotność pyłku. Owoce są poddawane analizom laboratoryjnym w zakresie zawartości witaminy C, kwasowości, stosunku cukru/do kwasu, poziomu ekstraktu (briks), suchej masy, odcieku, antocyjanów oraz wartości antyoksydacyjnych.

fot. sadzonki odmian aromat z lewej i amarant.

Wszystkie na „A”

W portfolio firmy Niwa aktualnie znajdują się trzy odmiany: Alfa Centauri, Amarant Niwa, Aromat (NT 141114).

• Alfa Centauri to najpóźniejsza polska odmiana. W jej rodowodzie znalazły się m.in. Pandora i Onebor (Marmolada). Owocuje w nieco późniejszym terminie niż Pandora (nawet do końca lipca), nie wymaga zapylacza. Roślina niewielkiego wzrostu, o ciemnozielonych liściach i średnio zwartej budowie. Owoce są szerokostożkowate, duże i bardzo duże, dość wyrównane. Skórka żywoczerwona z silnym połyskiem, miąższ kremowy, komora powietrzna, zwłaszcza w największych owocach, wyraźna. Owoce są średnio zwarte, mało podatne na uszkodzenia w czasie transportu. Odmiana jest bardzo plenna. W niekorzystnych warunkach rośliny mogą być porażane przez czerwoną plamistość liści i mączniaka, a także przez roztocza truskawkowego. Należy podkreślić, że jest to odmiana intensywna, wymagająca optymalnych warunków uprawy, w tym założenia plantacji ze zdrowych sadzonek, pełnej ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami, gleby w wysokiej kulturze, ściółkowania słomą, optymalnego zaopatrzenia roślin w składniki pokarmowe i wodę.

fot. Odmiana Alfa

• Amarant Niwa. W rodowodzie tej odmiany są: Kent, Selva, Everest oraz poziomka (Fragaria vesca). Amarant Niwa owocuje w średnio późnym terminie tradycyjnego dojrzewania truskawki. Rośliny są silne, mało podatne na choroby liści oraz systemu korzeniowego. Tworzą średnią liczbę rozłogów i sadzonek. Bogate ulistnienie i krótkie kwiatostany utrudniają zbiór owoców, ale chronią przed przymrozkami. Odmiana charakteryzuje się wysoką plennością. W porównaniu ze standardowymi Elsanta i Senga Sengana – uzyskiwano wyższy plon owoców (wyższy udział plonu handlowego i mniejsze porażenie przez szarą pleśń). Stwierdzono podwyższoną wrażliwość roślin na herbicydy, podobnie jak w przypadku odmiany Elsanta.
  Owoce są bardzo duże lub duże, o szeroko stożkowatym kształcie, twarde o delikatnej skórce. Są bardzo smaczne i soczyste. Charakteryzują się również większą zawartością antyoksydantów w porównaniu z owocami odmiany Senga Sengana. Największe owoce mają zazwyczaj komorę powietrzną. Na podstawie dotychczas wykonanych doświadczeń i prób produkcyjnych można wnosić, że Amarant Niwa może być cenną odmianą deserową, zwłaszcza na rynku lokalnym, ale również do przetwórstwa – do produkcji koncentratów (wysoki briks – 10,6). Ze względu na trudne oddzielanie się owoców od szypułki odmiana ta jest mniej przydatna do produkcji mrożonek. Na plantacjach produkcyjnych zaleca się prowadzenie uprawy w systemie jednorzędowym z uwzględnieniem pełnej ochrony owoców.

Fot. Odmiana Amarant Niwa

• Aromat to nowa odmiana, o wielokierunkowym zastosowaniu owoców i szczególnych właściwościach prozdrowotnych. W rodowodzie są odmiany: Polka, Elsanta, Vibrant. Średni termin owocowania (podobnie jak Elsanta). Kwiatostany są długie, a owoce eksponowane (jak u odmiany Vibrant). Odmianę Aromat charakteryzuje wysoka plenność, dwa razy wyższa w porównaniu z odmianą Grandarosa i o 1/3 w stosunku do Malling Centenary. W doświadczeniu polowym udział plonu handlowego w plonie ogólnym wynosił 96%. Owoce są duże, średnia masa jednego owocu wynosiła 19,6 g, a owoców z pierwszych zbiorów nawet 30 g. Charakteryzują się dobrą smakowitością, jędrnością i są łatwe do zbioru. Stanowią idealny surowiec do produkcji koncentratu i na rynek owoców deserowych. Dotychczasowe wyniki oceny hodowlanej wskazują na dobrą zdrowotność roślin – odporność na choroby odglebowe, choroby liści i małą podatność na szarą pleśń. Odmiana jest samopłodna, co potwierdziły badania z zakresu biologii kwitnienia (tab. 1.). Może być uprawiana  w otwartym gruncie oraz pod osłonami. Wykonane analizy biochemiczne wskazują na przydatność tej odmiany do produkcji żywności funkcjonalnej, jak również do jej samodzielnego stanowienia np. w formie liofilizatu. Odmiana zawiera ponad pięć razy więcej witaminy C niż odmiana Malling Centenary, dwa razy więcej polifenoli oraz wykazuje dwukrotnie wyższą wartość antyoksydacyjną. (tab. 2.).

fot. Nowa odmiana Aromat

 


 
Joanna Jagła, Niwa Hodowla Roślin Jagodowych